အဖွဲ့အစည်းတခု၏လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှု (Operational Management) တွင် အရေးပါသည့်  ငွေကြေးအရင်းအမြစ်များ စီမံခန့်ခွဲမှုအပိုင်းကို ဆက်လက်တင်ပြဆွေးနွေးပါမည်။ ငွေကြေးအရင်းအမြစ်များ စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အခြေခံငွေစာရင်းပိုင်းဆိုင်ရာစွမ်းရည်များကို ယခင် IRC တွင်လုပ်ကိုင်ခဲ့စဉ်က လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် ဘဏ္ဍာရေးပိုင်းဆိုင်ရာညှိနှိုင်းရေးမှူးရေးသားခဲ့သည့် အခြေခံငွေစာရင်းဆိုင်ရာစွမ်းရည်များ သင်တန်းလက်စွဲမှ အချက်များအပေါ် အခြေခံ၍ ပြန်လည်ရေးသားတင်ပြပေးထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သူရေးသား ထားသည့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် မူရင်းကိုလည်း လေ့လာကြည့်ရှုနိုင်ရန် ဝေမျှပေးထားပါသည်။

၁၊ စာရင်းအင်း (Account) ဆိုသည်မှာ 

အဖွဲ့အစည်းတခု ဖွဲ့စည်းလုပ်ဆောင်လည်ပတ်ရာတွင် ငွေကြေးအသုံးပြုမှုများပါဝင်လာသည်နှင့်တပြိုင်နက်တည်း စာရင်းအင်းရေးဆွဲခြင်းသည် မဖြစ်မနေပါဝင်လာပြီဖြစ်သည်။

ငွေစာရင်းဆိုသည်မှာ – `ငွေကြေးဆိုင်ရာအရောင်းအဝယ် မှတ်တမ်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး သတ်မှတ်ထားသောစာအုပ်ထဲတွင် ရေးသွင်း၍ဖြစ်စေ ကွန်ပျူတာထဲတွင် မှတ်တမ်းရေးသွင်း၍ဖြစ်စေ မှတ်တမ်းတင်ဖော်ပြတတ်သည်။´

                                                                        Mango (Management Accounting for NGOs)

 ငွေစာရင်းဆိုသည်မှာ ရင်းနှီးထားသောတန်ဖိုး၊ ပစ္စည်း၊ ပိုင်ရှင်၏ရှယ်ယာတန်ဖိုး၊ အခွန် သို့မဟုတ် သုံးစွဲငွေတို့ကို အသေးစိတ်မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် မှတ်တမ်း ဖြစ်ပါသည်။ ငွေစာရင်းသည် စာရင်းအင်းစနစ်၏အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု လည်းဖြစ်သည်။ တနည်းအားဖြင့် ငွေကြေးအပေး/အယူ မှတ်တမ်းဖြစ်ပြီး ငွေပေးခြင်း၊ငွေယူခြင်းစတင်ပြုလုပ်ခြင်း၊ ထိုသို့လုပ်ဆောင်သည်ကို အသိအမှတ်ပြုခြင်း၊ လုပ်ဆောင်မှုအဆင့်ဆင့်နှင့် အကျဉ်းချုပ်များကို ဖော်ပြခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။  

စာရင်းအင်းအစီရင်ခံစာရေးသားရာတွင် အဆင့်ဆင့်မှတ်တမ်းတင်ပုံအဆင့်ဆင့်မှာ – 

၁) ငွေပေးငွေယူများကို မှတ်တမ်းတင်ခြင်း

၂) အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း

၃) ဝင်ငွေထွက်ငွေစာရင်းညှိခြင်း

၄) အနှစ်ချုပ်ရှင်းတမ်းပြုစုခြင်း

၅) ငွေကြေးရှင်းတမ်းတင်ပြခြင်း

၂၊ ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်း (Budget)

ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းဆိုသည်မှာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုသည် ဝင်ငွေမည်မျှရနိုင်ပြီး မည်မျှ ပြန်လည်သုံးစွဲရမည်ကို ပြသသည့် စာရင်းတခုပင်ဖြစ်သည်။ ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းတွင် အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် မိမိတို့အဖွဲ့အတွက် ဝန်ထမ်းလစာ၊ အထွေထွေ အသုံးစရိတ်၊ လုပ်ငန်းလည်ပတ်ရန်ကုန်ကျမည့်ငွေနှင့် အခြားအဖွဲ့အနေဖြင့်ကုန်ကျနိုင်မည့်ငွေများ အားလုံးကို တင်ကြိုခန့် မှန်းထားပြီး အဖွဲ့အနေဖြင့် ရနိုင်မည့်ဝင်ငွေနှင့် သုံးစွဲမည့်ငွေများအားလုံးကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ကြသည်။ ရသုံးမှန်းခြေငွေ စာရင်းတွင် – 

• ရှေ့နှစ်အတွက် အစီအစဉ်  
• လုပ်ဆောင်မည့် လုပ်ငန်းများ၏ကုန်ကျစရိတ်ကို ပြသထားသော ဘဏ္ဍာရေးမှတ်တမ်း  ငွေကြေး လိုအပ် သလောက်မရှိသည့် သို့မဟုတ် အားနည်းနေသော အခြေအနေများကိုကြိုတင်တွက်ချက်ခြင်း 
• ဝင်ငွေကို စစ်ဆေးကြီးကြပ်ရန်အတွက် စီမံခန့်ခွဲမှုနည်းလမ်း 
• ငွေကြေးအထောက်အပံ့ရရှိရေးအတွက် လုပ်ကိုင်ရန် သို့မဟုတ် အရောင်းအားမြှင့်တင်ရန် ကုန်ကျမည့်ငွေကြေး များပါဝင်နိုင်သည်။

အဖွဲ့အစည်းအတွင်းရှိ ဝန်ထမ်းတိုင်းသည် အဖွဲ့၏စီမံချက်များနှင့် အကောင်အထည် ဖော်မည့်လုပ်ငန်းများအတွက် ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းကို သိရှိထားရန်လိုအပ်ပါသည်။ ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အဖွဲ့အစည်းအတွင်းရှိ ဝန်ထမ်းအသီးသီးနှင့်သက်ဆိုင်သည့်လုပ်ငန်းများတွင် ဆက်လက်၍ဖော်ပြပေးထားပါသည်။

•     ဘဏ္ဍာရေးအဖွဲ့- ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းတစ်ခုလုံးကို တရားဝင်အတည်ပြုပြီး သုံးစွဲမှုများ ကို စစ်ဆေးကြီးကြပ်သွားရန် လိုအပ်ပါသည်။ 

•     ညွှန်ကြားရေးမှူး – အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများကို သိရှိနေရပါမည်။ 

•     စီမံကိန်းမန်နေဂျာများ- စီမံကိန်းလုပ်ငန်းများအကောင်အထည်ဖော်မှုကို ကြီးကြပ်ဆောင်ရွက်ရပါမည်။  

•     ငွေကြေးအကူအညီရှာဖွေသူများ (fundraisers) – NGOs များတွင် ငွေကြေးအထောက်အပံ့လျှောက်ထားခြင်းများ အတွက် ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းလိုအပ်သကဲ့သို့ အဖွဲ့၏ကုန်ပစ္စည်းများ သို့မဟုတ် လုပ်ငန်းများကို အရောင်းမြှင့်တင် ရန်လုပ်ဆောင်ရသူများသည်လည်း အဖွဲ့၏ ဘတ်ဂျက်နှင့် အရောင်းမြှင့်တင်ရန်ရည်မှန်းချက် (target) အတွက် သိရှိရပါမည်။ 

•     ဘဏ္ဍာရေးဌာနဝန်ထမ်းများ/စာရင်းကိုင် – သုံးစွဲငွေအတွက် လုံလောက်သောငွေကြေး ဘဏ်တွင်ရှိမရှိ သေချာ အောင် ဆောင်ရွက်ရပါမည်။ 

•     ငွေကြေးပံ့ပိုးမည့်အဖွဲ့အစည်းများ/အစုရှယ်ယာရှင်များ/ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ          – အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုသည် ၎င်းတို့ ထောက်ပံ့ထားသောငွေကြေးကို မည်သို့ သုံးစွဲရန် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။ 

ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းရေးဆွဲခြင်းဆိုင်ရာ ချည်းကပ်နည်းများ

ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းရေးဆွဲနည်း အမျိုးမျိုးရှိပါသည်။ 

ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းဆိုသည်မှ အဖွဲ့အစည်းကလုပ်ဆောင်မည့်လုပ်ငန်းများလုပ်ဆောင်ရန် ကုန်ကျမည့်ငွေကြေး များကို တွက်ချက်ရေးဆွဲခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့တခုတွင် လုပ်ငန်းများကိုအကောင်အထည်ဖော်ရန် တာဝန်ရှိသောသူများသည် ရသုံးမှန်းခြေ ငွေစာရင်းရေးဆွဲရာတွင် ပါဝင်ရန် အရေးကြီးပါသည်။  ထိုကဲ့သို့ပါဝင်ခြင်းမရှိပါက ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်း သည် တိကျမှုမရှိနိုင်ပါ။ ဝန်ထမ်းများ စီစဉ်ထားသည့်လုပ်ငန်းများကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်း နှင့် ကိုက်ညီအောင်သုံးစွဲနိုင်ရန်မှာ ခက်ခဲပါလိမ့်မည်။  

စီမံကိန်းလုပ်ငန်းများကို အကောင်အထည်ဖော်သည့် ဝန်ထမ်းများသည် သူတို့၏ ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းရေးဆွဲခြင်းတွင် ပါဝင်လျှင်`အောက်မှအထက်သို့´ ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းရေးဆွဲနည်းဖြင့် ဖော်ပြကြသည်။ ၎င်းနှင့်ဆန့်ကျင်ဖက်မှာ အထက် ကမန်နေဂျာများ ရေးဆွဲသည့် `အထက်မှအောက်´ ရေးဆွဲခြင်းမျိုးဖြစ်ပါသည်။ အဖွဲ့အစည်းအများအပြားသည် ထိုနည်း လမ်း နှစ်မျိုးစလုံးကို ရောနှောကျင့်သုံးကြပါသည်။   

ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းရေးဆွဲနည်း အမျိုးမျိုးရှိပါသည်။ သင်တန်းသားများသည် မိမိတို့အတွက် အကောင်းဆုံးဖြစ်မည့် နည်းကို အသုံးပြုသင့်သည်။

က	ခ	ဂ	ဃ	င	စ	ဆ(ဂxဃxစ)	ဇ
ငွေစာရင်း အမှတ်	ငွေစာရင်းအကြောင်းအရာ	အမျိုးအမည်	ကုန်ကျငွေ	(လ/ရက်/ အမျိုးအစား)	ပစ္စည်းတစ်ခုချင်း အရေ အတွက်	ပစ္စည်းတစ်ခုချင်းကုန်ကျစရိတ်စုစုပေါင်း	ပစ္စည်းအားလုံးကုန်ကျ စရိတ်စုစု ပေါင်း
ငွေစာရင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီးဆွေးနွေး သည့်အခါ၊ စာရင်း ခေါင်း စဉ်တစ်ခုကိုသာကြည့်လိုသည့်အခါမျိုးတွင်အသုံးဝင် သည်။	ငွေစာရင်းထဲတွင် အတိုချုပ် ဖော်ပြချက်။ အသုံးစရိတ်များ ကိုစုပေါင်းဖော်ပြမည့်အစား ခေါင်းစဉ်အလိုက်ဖော်ပြရန် လိုအပ်ပါသည်။	ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးဖြစ်နေလျှင် ဤ ဇယားကွက် သည် အသုံး ဝင်သည်။	ပစ္စည်း အမျိုး အစား တစ်ခုစီ၏၏ကုန်ကျ စရိတ်ကို ဖော်ပြ သည်။	ဤ ဇယား ကွက်သည် ကုန်ကျစရိတ်နှင့်တွက် ချက်မှု၏ အခြေခံဖြစ်ပါသည်။ Unit သည် ငွေစာ ရင်း အမျိုးအစားအရ အမျိုးမျိုးရှိပါလိမ့်မည်။	စီမံကိန်းအတွက်လို အပ်သော အရေ အတွက် ကို အတိအကျဖော်ပြပေးပါသည်။	တစ်ခုချင်းတန်ဖိုးနှင့် ပစ္စည်း အရေ အတွက်ကို မြှောက်၍ တွက်ချက်ထားသည်။	ပစ္စည်းတစ်ခု ချင်းစီ၏ကုန်ကျ စရိတ်များအားလုံးကို စုပေါင်းထား ခြင်းဖြစ်သည်။

တိကျရှင်းလင်းသည့် ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းတစ်ခုဖြစ်ရန် –

•          စာရင်းကိုတင်ပြရာတွင် အလွယ်တကူနားလည်နိုင်အောင် ရေးဆွဲရမည်။                                            

•          တွက်ချက်မှုများသည် ရှင်းလင်းရန်လိုအပ်သည်။                 

•          ကုန်ကျစရိတ်၊ ရှင်းလင်းချက်နှင့် တိကျမှု အပြည့်အဝရှိရမည်။

•          ရှင်းလင်းချက်မှတ်စုများ ပေးရမည်။

•          ပါဝင်သင့်သည့် အချက်အလက်များပါဝင်ရမည်။

ဥပမာ – သင်တန်း (၃) ရက်အတွက် ကုန်ကျငွေ –

သင်တန်းခန်းမ ငှားရမ်းစရိတ်       – ၅၀၀,၀၀၀ ကျပ် (တစ်ရက်စာ)   

သင်တန်းနည်းပြစရိတ်                – ၅၀၀,၀၀၀ ကျပ် (တစ်ရက်စာ)  

သင်တန်းနည်းပြတည်းခိုစရိတ်     – ၁၅၀,၀၀၀ ကျပ် (တစ်ည)         

နေ့လည်စာနှင့် လက်ဖက်ရည်သောက်စရိတ် (သင်တန်းသား ၂၈ + သင်တန်းနည်းပြ ၃ = ကိုယ်စားလှယ် ၃၁) –၅၀,၀၀၀ ကျပ် (လူတစ်ဦး) 

သင်တန်းလက်စွဲစာအုပ် ၃၁ အုပ်   – ၃၀,၀၀၀ ကျပ် (တစ်အုပ်)          

 ဖိုင် ၂၈ ခု                                               – ၅,၀၀၀ ကျပ် (ဖိုင်တစ်ခု) 

က	ခ	ဂ	ဃ	င	စ	ဆ(ဂxဃxစ)	ဇ
ငွေစာရင်း အမှတ်	ငွေစာရင်းအကြောင်းအရာ	အမျိုးအမည် အရေ အတွက်	ကုန်ကျငွေ (မြန်မာကျပ်)	(လ/ရက်/ အမျိုးအစား)	ပစ္စည်းတစ်ခု ချင်း အရေ အတွက်	ပစ္စည်း  တစ်ခုချင်း ကုန်ကျစရိတ် စုစုပေါင်း	ငွေစာရင်း အမှတ်
၁	စာရင်းကိုင်သင်တန်း
၁.၁	သင်တန်းအတွက် အခန်းငှားခ	၁		နေ့	၃
၁.၂	သင်တန်းနည်းပြစရိတ်	၁		နေ့	၃
၁.၃	သင်တန်းနည်းပြတည်းခိုစရိတ်	၁		နေ့	၃
၁.၄	နေလည်စာနှင့် လက်ဖက်ရည် သောက်စရိတ်	၃		ကိုယ်စားလှယ်	၃၁
၁.၅	သင်တန်းလက်စွဲစာအုပ်	၁		ကိုယ်စားလှယ်	၃၁
၁.၆	ဖိုင်	၁		သင်တန်းသား	၂၈
	စုစုပေါင်း

၃၊ ငွေစာရင်းအသုံးပြုမှု ဇယား (Chart of Account)
 
ငွေစာရင်းအသုံးပြုမှုဇယားတွင် ငွေစာရင်းစာအုပ်အမည်များနှင့် ၎င်းနှင့်ဆက်စပ်သောနံပါတ်များ စာရင်းကို အစဉ် အတိုင်းပြုလုပ်ထားပါ။ ငွေကြေးဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်များတွင် ထိုအမည်နှင့်နံပါတ်များသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ဖော်ပြ လေ့ရှိပါသည်။ ၎င်းအစီအစဉ်များမှာ   
•          ပိုင်ဆိုင်သော အရင်းအနှီး Assets 
•          ပေးရန်ရှိသော ငွေ Liabilities
•          ဝင်ငွေ Revenue
•          သုံးစွဲငွေ Expenses
 
ငွေစာရင်းဇယားကွက်သည် ငွေစာရင်းအစီရင်ခံစာများရေးသားပေးပို့ခြင်းအတွက် အရေးကြီးသောနည်းစနစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။  အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုတွင် ငွေကြေးဆိုင်ရာဆောင်ရွက်မှုပုံစံ အမျိုးမျိုးရှိတတ်ကြသည်။ ထိုအဖွဲ့အစည်းသည် အဖွဲ့၏ရည်ရွယ်ချက်များအောင်မြင်ရေးအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေမည် ပစ္စည်းပစ္စယများနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို ဝယ်ယူသုံးစွဲကြရပါသည်။ ရုံးခန်းငှားရခြင်းမှသည် သင်တန်းများအတွက် ပစ္စည်းများဝယ်ယူရခြင်းအထိ ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အတွက် အန်န်ဂျီအိုအဖွဲ့များသည် လှူဒါန်းငွေနှင့် ထောက်ပံ့ငွေများကဲ့သို့ ဝင်ငွေအမျိုးမျိုးကိုလည်း လက်ခံရရှိသည်။  
၎င်းသည် ငွေကြေးဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများကို ရှင်းလင်းနားလည်စေရန် ဝင်ငွေနှင့် ထွက်ငွေအမျိုးအစားများကို ကြိုတင်၍ ဆုံး ဖြတ်ထားသော အမျိုးအစားများအလိုက် သို့မဟုတ် ငွေစာရင်းများဖြင့် ခွဲထုတ်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။  ထိုငွေစာရင်းများကို ငွေစာရင်းဇယားကွက်တွင် စာရင်းပြုလုပ်သွင်းထားပြီး ဝင်ငွေ၊ ထွက်ငွေ၊အရင်းနှင့်ပေးရန်ရှိငွေ ဟု၍ ငွေစာရင်း၏ပုံသေအစီအစဉ်အတိုင်း ရေးသွင်းရန်ဖြစ်ပါသည်။  
 
ထိုနောက် ငွေပေးငွေယူပြုလုပ်သည့်အခါ စာရင်းစာအုပ်ထဲတွင်ရေးသွင်းထားပြီး ငွေစာရင်းဇယားကွက်တွင်လမ်းညွှန်ထား သည့်အတိုင်း အမျိုးအစားခွဲရသည်။ အဖွဲ့၏ဘဏ္ဍာရေးနှင့်ငွေကြေးဆိုင်ရာအစီရင်ခံစာများတွင်လည်း အမျိုးအစား ခွဲခြားမှုသည် ထပ်တူထပ်မျှဖြစ်ရပါမည်။ သို့မှသာ ပွင့်လင်းမြင်သာပြီးအပြောင်းအလဲမရှိသော ငွေစာရင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။
 
ငွေစာရင်းဇယားကွက်များသည် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကွဲပြားခြားနားမှု ရှိပါသည်။ အများစုသုံးလေ့ရှိသောပုံစံမှာ ငွေစာရင်းခေါင်းစဉ်၊ ရည်ညွန်းအမှတ်နှင့် ငွေကြေးသုံးစွဲသည့်အကြောင်းအရာတို့ ဖြစ်ပါသည်။ 
 
၁) ဝင်ငွေ                       : အဖွဲ့အစည်းက ရရှိသော ငွေကြေး (မတူညီသည့်ငွေကြေးရရှိသည့်နေရာများအပေါ်အခြေခံ၍  စသည်ဖြင့် ခွဲခြားမှတ်သားခြင်းမျိုး) ဝင်ငွေအားလုံး၏ ခေါင်းစီးကို ၁xxx ဟု သတ်မှတ်ပြီး နောက်မှ ဝင်ငွေရသည့် အမျိုးအမည်အလိုက် ၁၀၀၁၊ ၁၀၀၂ စသည်ဖြင့်သတ်မှတ်ခြင်း
၂) သုံးစွဲငွေ         : အဖွဲ့အစည်းက သုံးစွဲသော ငွေကြေးများ(ဝန်ထမ်းလခ၊ ရုံးခန်းငှားခ၊ စသည်ဖြင့်)
သုံးစွဲငွေများတွင် အဖွဲ့အစည်းလုပ်ငန်းများလည်ပတ်ရန်အတွက် ကုန်ကျစရိတ်များဖြစ်သည့် ဝန်ထမ်းလစာများ၊ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်ငှားရမ်းခများ၊ အဖွဲ့ဝန်ထမ်းများ၏ခရီးစရိတ်များ၊ရုံးခန်းငှားခများကို ၂xxx မှစ၍ ၂၀၀၁၊ ၂၀၀၂ စသည်ဖြင့် သတ်မှတ်ခြင်း
 
၄၊ ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲမှု
 
အန်န်ဂျီအိုအဖွဲ့တဖွဲ့သည် ငွေကြေးပံ့ပိုးသည့်အဖွဲ့တဖွဲ့ထံမှငွေကြေးကို အဖွဲ့အစည်းထံသို့ လွှဲပြောင်းခြင်း သို့မဟုတ် သယ်ဆောင်လာခြင်း ပြုလုပ်မည်၊ သို့မဟုတ် ငွေကိုင်သည် ငွေကြေးပံ့ပိုးသည့်အဖွဲ့၏ရုံးခန်းသို့သွားရောက်ရမည်။ သို့မဟုတ် ငွေကြေးပံ့ပိုးသည့်အဖွဲ့မှ ဘဏ်မှတဆင့်လွှဲပြောင်းပေးကြောင်း အကြောင်းကြားမည်။
•    ငွေကိုင်သည် ဘဏ်စာရင်းစာအုပ်ကို စစ်ဆေးရန်လိုအပ်ပါသည်။ သို့မဟုတ် ငွေကြေးကို သွားရောက် ယူဆောင်ခြင်းနှင့် ရေတွက်ခြင်းပြုရပါမည်။ 
•    `ရရှိကြောင်းဖြတ်ပိုင်း သို့မဟုတ် ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်း´ ကို ငွေကိုင်မှ ပြင်ဆင်ရမည်။ ၎င်းကို ဘဏ္ဍာရေးဌာန ဝန်ထမ်းမှ စစ်ဆေးပြီး ဒါရိုက်တာ/ညှိနှိုင်းရေးမှူး တို့မှ လက်ခံရရှိကြောင်းအတည်ပြုပေးရမည်။  
•    ငွေကိုင်သည် မိတ္တူတစ်စောင်ကို ငွေကြေးပံ့ပိုးသည့်အဖွဲ့ထံပေးပို့ပြီး မူရင်းကို ငွေစာရင်းစာအုပ်ထဲတွင် သိမ်းဆည်းထားရပါမည်။ 
•    ငွေကြေး သို့မဟုတ် ဘဏ်စာအုပ်ကို လုံခြုံသောနေရာတွင် သိမ်းဆည်းထားရပါမည်။ 
•    ငွေကိုင်သည် ငွေစာရင်းစာအုပ်အပြောင်းအလဲလုပ်ငန်းများကို စစ်ဆေးရပါမည်။
 
ငွေကြေးသိမ်းဆည်းခြင်း
ငွေများကို ဘဏ်ငွေစာရင်း သို့မဟုတ် လုံခြုံသောနေရာတွင် သိမ်းဆည်းရမည်။ ငွေကြေး၊ ချက်စာအုပ်၊ အထောက် အထားစာရွက်စာတမ်းများထားရှိရန် လုံခြုံစိတ်ချရသည့်နေရာရှိရန်လိုအပ်သည်။ အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် အဖွဲ့၏ရုံးတွင် အလွန်များပြား သော ငွေကြေးကို သိမ်းဆည်းရမည်ဆိုပါက လုံခြုံ စိတ်ချရ သည့်နေရာတွင် ရှိရန်လိုအပ်ပါသည်။​ မီးခံသေတ္တာမထားလိုပါကဘဏ်နှင့်ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ရသည့်လုပ်ငန်းကို ပိုမို ကောင်းမွန်အောင် လုပ်ဆောင်သင့်သည်။ ငွေကိုင်တစ်ဦးတည်းသာ မီးခံသေတ္တာသော့ကို ကိုင်ထားသင့်ပါသည်။ အကယ်၍ မီးခံသေတ္တာသော့နှစ်ချောင်းရှိလျင် ငွေကိုင်နှင့် ငွေကိုင်မဟုတ်သူ သို့မဟုတ် အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာမှ အခြားသော့တစ်ချောင်းကို သိမ်းဆည်းထားရပါသည်။ 
 
(၁)        ဝင်ငွေနှင့်ထွက်ငွေကို ခွဲခြားထားရန်လိုအပ်သည်။
လက်ခံရရှိလာသောငွေကို အခြားအသုံးပြုရန်ငွေများနှင့် အတူထည့်ထားခြင်းမျိုး မည်သည့်အခါမှမပြုလုပ်ပါနှင့်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းသည် ငွေစာရင်းမှတ်တမ်းတွင် မှားယွင်းမှုများနှင့် ရှုပ်ထွေးမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။  အဖွဲ့အစည်းက ရရှိ လာသောငွေကြေးအားလုံးကို ဘဏ်တွင် အမြန်ဆုံးအပ်နှံခြင်း သို့မဟုတ် သီးခြားစာရင်းမှတ်သိမ်းဆည်းခြင်းများပြုလုပ် ရပါမည်။ ထိုငွေကို မသုံးစွဲမီ ငွေစာရင်းစာအုပ်တွင် ရေးသွင်း ရပါမည်။ ထိုကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်ရန် ပျက်ကွက်ပါက ငွေကြေး ဆိုင်ရာအချက်အလက်များကို ဖော်ပြချက် လွဲမှားသွားပါလိမ့်မည်။  
 
(၂)        လက်ခံရရှိသောငွေကြေးများအတွက် အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းများကို အမြဲပေးရမည်။ 
ထိုကဲ့သို့လုပ်ဆောင်ခြင်းသည် ငွေလက်ခံသူကို ကာကွယ်နိုင်သကဲ့သို့ ငွေကိုင်သည် ငွေစာရင်း ကို စနစ်တကျ၊ မှန်မှန်ကန်ကန်စွာရေးသွင်းဖြစ်စေသည် ။ ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းများကို မှင်နှင့် ရေးသားရပါမည်။ ခဲတံဖြင့် မသုံးရပါ။အမှတ်စဉ်ပါသောလက်ခံဖြတ်ပိုင်းစာအုပ်တွင် ရေးသားခြင်းသည် ပို၍ကောင်းပါသည်။  
 
(၃)       သုံးစွဲခဲ့သောငွေကြေးအတွက် ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းပါ အမြဲတမ်းရှိရပါမည်။  
ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းတောင်းခံ၍ အမြဲတမ်း မရနိုင်သည့်အခြေအနေမျိုးနှင့် ကြုံရနိုင်ပါသည်။ ဥပမာ ဈေးမှ ပစ္စည်း ဝယ်သည့်အခါမျိုးတွင်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ကြုံတွေ့ရပါက ဝယ်ယူသည့်ပစ္စည်းတစ်ခုချင်းစီ၏ကုန်ကျငွေကို ချက်ချင်း ရေးမှတ်ခြင်းဖြင့် မမေ့လျော့သွားစေပါ။ ထို့နောက် ကုန်ကျစရိတ်ကို အသေးသုံးငွေစာရင်းစာရွက်တွင် ပြောင်းလဲ ရေးသွင်းကာ a line manager ၏ ခွင့်ပြုချက် လိုအပ်ပါသည်။ ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းမရှိခြင်းသည် ဝယ်ယူခဲ့သော ပစ္စည်းအတွက် အထောက်အထားမရှိခြင်းပင် ဖြစ်သည်ကို မမေ့ပါနှင့်။  
 
(၄)       ပိုငွေကို ဘဏ်ထဲပြန်သွင်းပါ။  
ရုံးခန်းထဲတွင် ငွေများထားရှိခြင်းသည် သူခိုးကို ဆွဲဆောင်ခြင်းတမျိုးပင်ဖြစ်ပါသည်။ တတ်နိုင်သမျှ ဘဏ်တွင် ထားနိုင်ရန် စီစဉ်ခြင်းက ပို၍ကောင်းသည်။ လက်ထဲတွင် ငွေပိုများရှိနေခြင်းသည် လှည့်သုံးရန်အခြေအနေမျိုးကို တွန်းပို့စေ တတ် သည်။ ငွေကြေးလိမ်လည်မှုဇာတ်လမ်းအများစုသည် ထိုသို့လှည့်သုံးဖြစ်ခြင်းမှ စတင်တတ်သည်။ ငွေကို ဘဏ်သို့ ပြန်သွင်းခြင်း သို့မဟုတ် စနစ်တကျစာရင်းပြန်သွင်းခြင်းကို တတ်နိုင်သမျှနေ့စဉ်လုပ်ဆောင်သင့်သည်။ အနည်းဆုံး လက်ခံရရှိပြီး (၃) ရက်အတွင်း ပြန်သွင်း/စာရင်းရှင်းပြီးဖြစ်သင့်ပါသည်။  
 
(၅)       ငွေလက်ခံခြင်းအတွက် သင့်လျော်သောလုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်များကို ချမှတ်ဆောင်ရွက်ပါ။  
ငွေကြေးထိန်းသိမ်းရသူများကို အကာအကွယ်ဖြစ်စေရန် ငွေထည့်ထားသောသေတ္တာကိုဖွင့်သည့်အခါ လူနှစ်ဦးအမြဲရှိ သင့်ပါသည်။ နှစ်ဦးစလုံးသည် ငွေကိုရေတွက်ပြီး လက်မှတ်ရေးထိုးရပါမည်။  
 
(၆)       အသေးသုံးငွေထားရှိရာနှင့် မီးခံသေတ္တာဆီ မဝင်ရောက်နိုင်ရန် ကန့်သတ်ထားရပါမည်။ အသေးသုံးငွေထားသည့်သေတ္တာသော့နှင့် မီးခံသေတ္တာသော့တို့ကို တာဝန်ရှိသူလက်ထဲတွင် လုံခြုံစွာ သိမ်းဆည်း ထားသင့်သည်။ ထိုသို့ပေးအပ်ထားခြင်းကို အဖွဲ့အစည်းမှကိုယ်စားလှယ်လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော တာဝန်ရှိသူက စာရင်း မှတ်တမ်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားရမည်။  
 
(၇)       ငွေကြေးအပေးအယူများကို အနည်းဆုံးဖြစ်အောင် စီစဉ်ထားရှိရပါမည်။ 
အခြားနည်းလမ်းများဖြင့် ငွေကြေးသိမ်းဆည်းရန် အဆင်မပြေပါက လစာပေးခြင်းကို အသေးသုံးငွေဖြင့်သာ အသုံးပြုသင့်သည်။ ဖြစ်နိုင်မည်ဆိုပါက ပစ္စည်းများဝယ်ယူသူ/ငွေပေးချေရမည့် လုပ်ငန်းရှင်များ ၏ဘဏ်ငွေစာရင်းသို့ တိုက်ရိုက်ပေးချေခြင်း သို့မဟုတ် ချက်လက်မှတ်ဖြင့် ငွေပေးချေသင့်သည်။ တတ်နိုင်သမျှ ငွေပေးရမည့်သူမည်သူမဆို၏ ဘဏ်ငွေစာရင်းထံသို့ တိုက်ရိုက်ငွေပေးချေသင့်သည်။ ငွေပေးငွေယူများကို ဘဏ်စာရင်း သို့မဟုတ် ချက်လက်မှတ်ဖြင့် ပေးချေခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူး မှာ ဘဏ်ငွေစာရင်းနှစ်ခုစလုံးကို ယှဉ်ပြီးကြည့်နိုင်သည်။ ထို့အပြင် တာဝန်ရှိသောသူ သာလျှင် ငွေပေးချေမှုကိုပြုလုပ်နိုင်ပြီး မသမာသူများ၏ခိုးယူနိုင်သည့်အလားအလာလည်း လျော့နည်းစေနိုင်သည်။ 
 
၄၊         ငွေထုတ်ယူခွင့်ကို အတည်ပြု ခြင်း (လက်မှတ်ထိုးခွင့်)
 
ငွေထုတ်ယူခွင့်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးနိုင်သူများ၏ စာရင်းနှင့် သတ်မှတ်ပမာဏကို ဝန်ထမ်းအားလုံးကို အသိပေးထားရမည်။
မှတ်ချက် – ငွေထုတ်ယူရန်ု အတည်ပြုနိုင်သူ (လက်မှတ်ထိုးနိုင်သူ)စာရင်းသည် အဖွဲ့အစည်းတွင် ငွေထုတ်ပေးမှုကို အတည်ပြုပေးနိုင်သူများ စာရင်းဖြစ်သည်။ ဆုံးဖြတ်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်သည် အဖွဲ့အစည်း၏ဘုတ်အဖွဲ့ သို့မဟုတ် အုပ်ချုပ်မှု ကော်မတီ မှ ငွေထုတ်ယူခွင့်အတည်ပြုချက်စာရင်းကို အတည်ပြုပေးလေ့ရှိသည်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏အမည်၊ ခွင့်ပြုပေးနိုင်သော ငွေပမာဏနှင့် ခွင့်ပြုချက်အကျိုးသက်ရောက်မည့်ကာလတို့ကို ထည့်သွင်းဖော်ပြလေ့ရှိသည်။ 
ငွေထုတ်ယူခွင့်ကို အတည်ပြုနိုင်သူစာရင်းနမူနာ
                        အမှုဆောင်ညွှန်ကြားမှူး                ငွေကျပ် သိန်း ၁၀၀ အထက်
                        စီမံကိန်းအစီအစဉ် ညှိနှိုင်းရေးမှူး   ငွေကျပ် သိန်း ၅၀ အထက် မှ သိန်း ၁၀၀ အထိ- 
                        စီမံကိန်း ညှိနှိုင်းရေးမှူး                  ငွေကျပ် သိန်း ၂၀ အထက်မှ သိန်း ၅၀ အထိ
                        မန်နေဂျာ                                               ငွေကျပ် သိန်း ၂၀ အထိ
 
 
            
ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရအကျိုးအမြတ်ရှိစေမည့် ငွေပေးငွေယူမှုကို မည်သူမျှလုပ်ပိုင်ခွင့်မရှိပါ။  ထိုကဲ့သို့လုပ်ဆောင်သူကို အခွင့်အာဏာကိုအလွဲသုံးစားလုပ်သူအဖြစ် စွပ်စွဲခံရနိုင်သည်။ လက်အောက်ဝန်ထမ်းများသည် မန်နေဂျာများကို ငွေပေးချေမှုအတွက် လုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးခြင်းမျိုး မပြုလုပ်ရပါ။ လက်အောက်ဝန်ထမ်းများသည် စီမံခန့်ခွဲမှုတွင် အထက် အဆင့်ဝါရင့်ဝန်ထမ်းတစ်ဦးဦးထံ တဆင့်ချင်းပေးရမည်။ 
 
၅။ ငွေကြေးကို တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးခြင်း
 
•           ငွေများကို လစဉ် တွက်ချက်စစ်ဆေးရပါမည်။ 
•          ငွေစစ်ဆေးတွက်ချက်မည့်အချိန်ကို ကြိုတင်စီစဉ်ထားခြင်းမပြုလုပ်သင့်ပါ။ 
•          ငွေကိုစစ်ဆေးတွက်ချက်သူသည် စာရင်းကိုင်၊ ငွေကိုင် သို့မဟုတ် အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး မဖြစ်ရပါ။ ဘဏ္ဍာရေးမှူးက သင့်လျော်သောဝန်ထမ်းတဦးဦးကို ရွေးချယ်၍ စစ်ဆေးခွင့်ပေးနိုင်သည်။ 
 
မှတ်ချက် – ငွေကြေးစစ်ဆေးတွက်ချက်သည်ပုံစံတွင် အဖွဲ့အစည်းက ၎င်း၏ငွေစာရင်းမှတ်တမ်းများအတိုင်း အမှန် တကယ် ရှိနေသည့်ပမာဏဖြစ်ရမည်။ မီးခံသေတ္တာထဲတွင်ငွေ မည်မျှရှိသည်၊ ထိုသို့ရှိသည့်ငွေကို ငွေစာရင်းတွင် ဖော်ပြထား မှတ်တမ်းတင်ပါသည်။ ငွေစစ်ဆေးတွက်ချက်သူသည် ရေတွက်သည့်ရက်စွဲ၊ ငွေကြေးအမျိုးအစား (မြန်မာကျပ်၊ ဒေါ်လာ စသဖြင့်) နှင့် စာရင်ကိုင်း၏ ငွေစာရင်းစာအုပ်တွင်ရှိသော လက်ကျန်ငွေတို့ကို ထည့်သွင်းရပါမည်။ ထို့နောက် ငွေရေတွက် ရာတွင် ငွေစက္ကူတန်ဖိုးအလိုက်ရေတွက်ရပါမည်။ စုစုပေါင်းငွေနှင့် ငွေစာရင်းနှင့် လက်ကျန်ငွေအကြားခြားနားချက်ကို တွက်ချက်ရန်လည်း လိုအပ်ပါသည်။ အကယ်၍ခြားနားချက်ရှိပါက ထိုကဲ့သို့ခြားနားရသည့်အကြောင်းရင်းကို မှတ်တမ်း ပြုရပါမည်။ (ရံဖန်ရံခါတွင် တင်ကြိုထုတ်ပေးထားသည့်ငွေများကို ပြန်လည်မရှင်းလင်းသည့်အခြေအနေမျိုးဖြစ်နိုင်သည်။ 
 
ငွေစစ်ဆေးတွက်ချက်သည့်ပုံစံနမူနာ
အောက်ပါ ငွေစစ်ဆေးတွက်ချက်သည့်ပုံစံနမူနာသည် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၏ ငွေစာရင်းစာအုပ်တွင် လက်ကျန်ငွေ ၆၅၅,၀၀၀ ကျပ်ရှိကြောင်းနှင့် မီးခံသေတ္တာထဲတွင်လည်း ၆၅၅,၀၀၀ ကျပ်ရှိကြောင်း နမူနာတွက်ချက်မှုပုံစံဖြစ်ပါသည်။ ငွေကိုင်သည် ထိုပုံစံကို ဖြည့်သွင်းရပါသည်။   

နေ့စွဲ – ၁၀/၁၀/၂၀၂၅

ငွေစက္ကူ	အရေအတွက်	စုစုပေါင်းတန်ဖိုး
၅၀၀	၂	၁,၀၀၀
၁၀၀၀	၄	၄,၀၀၀
၅၀၀၀	၁၀၀	၅၀၀,၀၀၀
၁၀၀၀၀	၁၅	၁၅၀,၀၀၀
စုစုပေါင်း		၆၅၅,၀၀၀

ရေတွက်သူ: …………………….. အတည်ပြုသူ: ……………………….

ကြိုတင်ထုတ်ယူငွေ

ကြိုတင်ငွေဆိုသည်မှာ လုပ်ငန်းများမလုပ်ဆောင်ရသေးမီ အသုံးပြုနိုင်ရန် ကြိုတင်ထုတ်ပေးသောငွေကို ဆိုလိုသည်။ ဥပမာ လုပ်ငန်းမလုပ်ဆောင်ရသေးမီ၊ ပေးရမည်ထက်စောပြီးပေးသောငွေ သို့မဟုတ် ဆောက်လုပ်ရေးစီမံကိန်းတစ်ခု အဆင့် တစ်ခုမပြီးစီးမီ ပေးသောငွေ၊ ကြိုတင်လစာ၊ ကြိုတင်ခရီးစရိတ် စသည်တို့ဖြစ်ပါသည်။   

မှတ်ချက် – ကြိုတင်ငွေဆိုသည်မှာ အထောက်အထားစာရွက်စာတမ်းမရှိဘဲ ထုတ်ပေးသောငွေကို ဆိုလိုပါသည်။  

ကြိုတင်လစာ – လမကုန်ခင် လစာငွေကို ထုတ်ယူခြင်း

ကြိုတင်ခရီးစရိတ် – သတ်မှတ်ထားသောခရီးအတွက် ကုန်ကျမည်စရိတ်ကို ထုတ်ယူခြင်း 

စီမံကိန်းအတွက်ကြိုတင်ငွေ – စီမံကိန်းအသုံးစရိတ်များအတွက် ငွေထုတ်ယူခြင်း၊ ဥပမာ ပရိဘောဂပစ္စည်းများ ပြုလုပ်၍မပြီးစီးမီ လက်သမားခပေးခြင်း

အခြားကြိုတင်ငွေ – အခြားအသုံးစရိတ်များအတွက် ငွေထုတ်ယူခြင်း၊ ဥပမာ မမျှော်လင့်ဘဲရောက်ရှိလာသော ဧည့်သည်အတွက် ဧည့်ခံစရိတ် သို့မဟုတ် အရေးပေါ်လိုအပ်သောပစ္စည်းများဝယ်ယူခြင်းအတွက် ကုန်ကျစရိတ်

ကြိုတင်ထုတ်ယူငွေထုတ်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်ဆင့် 

(၁) ငွေတောင်းခံသူသည် ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေတောင်းခံသည့်ပုံစံကိုဖြည့်ပြီး တာဝန်ရှိသူ(ကြီးကြပ် အုပ်ချုပ်သူ) ထံမှ ခွင့်ပြုချက် ရယူရမည်။

(၂)  တာဝန်ရှိသူ ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေတောင်းခံလွှာကို စစ်ဆေးပြီး ခွင့်ပြုမည်။

•    ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေတောင်းခံသည့်ပုံစံ ကို ပြည့်စုံမှန်ကန်စွာဖြည့်စွက်ရမည်။ 

•    ကြိုတင်ငွေထုတ်ပေးသည့်မူဝါဒအရ လက်ခံနိုင်သောငွေပမာဏ ဖြစ်ရမည်။

•    ဝယ်ယူမည့်ပစ္စည်းအတွက် လက်ခံနိုင်သော ငွေပမာဏဖြစ်ရမည်။ 

•    ဝယ်ယူမည့်ပစ္စည်းအမျိုးအစားသည် ငွေကြေးပံ့ပိုးသည့်အဖွဲ့မှခွင့်ပြုထားပြီးဖြစ်သော ရသုံး မှန်းခြေငွေစာရင်းထဲတွင် ခွင့်ပြုထားပြီးသော ပစ္စည်းဖြစ်ရမည်။ 

(၃) ငွေကိုင်သည် တောင်းခံလာသူကို ကြိုတင်ငွေ ထုတ်ပေးရမည်။

(၄) ငွေကိုင်သည် ကြိုတင်ငွေထုတ်ပေးသည့် စာရင်းစာအုပ်တွင် ထုတ်ပေးငွေကို ရေးသွင်းရမည်။ 

ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေ စာရင်းရှင်းခြင်း

ကြိုတင်ထုတ်ပေးထားသောငွေကို စည်းမျဉ်းအရသတ်မှတ်ထားသောအချိန်အတွင်း အသုံးပြုခဲ့သည့် ပစ္စည်း၊ ကိစ္စနှင့်ဆက်စပ်သည့် အထောက်အထားစာတမ်းများနှင့်တကွ စာရင်းပြန်၍ရှင်းရမည်။​

ငွေစာရင်းအင်းမှတ်တမ်းများ

အဖွဲ့အစည်းတိုင်းသည် အဖွဲ့၏ငွေကြေးဆိုင်ရာအခြေအနေများနှင့်စပ်လျဉ်းသော သတင်းအချက်အလက်များကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အဖွဲ့၏ငွေပေးငွေယူမှတ်တမ်းများကို သိမ်းဆည်းထားရှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ ၎င်းမှတ်တမ်းများထဲတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။  

အကောင်အထည်ဖော်သောလုပ်ငန်းအားလုံး၏ရလဒ် – ပိုငွေ သို့မဟုတ် လိုငွေ၊ အသားတင်ဝင်ငွေ သို့မဟုတ် အသားတင် သုံးစွဲငွေ

ငွေပေးငွေယူအနည်းအကျဉ်းသာရှိသော သေးငယ်သည့်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအတွက် ရိုးရှင်းသည့် စာရင်းအင်းစနစ်တစ်ခုသာ လိုအပ်သည်။ စီမံကိန်းလုပ်ငန်းအတော်များများကို တာဝန်ယူထားသော ထောက်ပံ့ငွေများကို အရင်းအမြစ်အမျိုးမျိုးမှ ရရှိထားသော အဖွဲ့အစည်းကြီးများအနေဖြင့် အဖွဲ့၏အစီရင်ခံစာပေးပို့ရခြင်းနှင့် ငွေကြေး ဆိုင်ရာစနစ်များသည် ပို၍ ရှုပ်ထွေးလာသည်။  

ငွေစာရင်းအင်းမှတ်တမ်းများသည် အဓိကအမျိုးအစား နှစ်မျိုးသာရှိပါသည်။

၁) အထောက်အထားစာရွက်စာတမ်းများ

၂) ငွေစာရင်းအင်းစာအုပ်များ

မှတ်တမ်းများမှာ – 

•          လက်ခံရရှိသောငွေကြေးအတွက် ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်း  

•          ထုတ်ပေးသောငွေအတွက် ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်း 

•          ငွေတောင်းခံလွှာ – ထောက်ခံခြင်းနှင့် ပေးပြီးကြောင်းတံဆိပ်တုံးထုထားခြင်း  

•          ပေးပို့သည့်မှတ်တမ်း/ ပစ္စည်းလက်ခံရရှိသည့် မှတ်တမ်း

•          ဘဏ်စာရွက်စာတမ်း/ ဘဏ်ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်း 

•          ဝယ်ယူရန်မှာကြားသည့် အော်ဒါ 

မှတ်ချက် – အဖွဲ့အစည်းတိုင်းသည် မိမိတို့ဆောင်ရွက်ခဲသော ငွေပေးငွေယူမှုတိုင်းကို အထောက်အထားဖြစ်စေရန်အတွက် အောက်ပါမူရင်းအထောက်အထားစာရွက်စာတမ်းများကို ဖိုင်တွဲထားသင့်ပါသည်။  

လက်ခံရရှိမှု ရှင်းလင်းချက်

ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းများ၏ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ 

အချိန် – ဘယ်အချိန်မှာ ပစ္စည်းကို ဝယ်ယူခဲ့သနည်း။ 

တန်ဖိုး – ဝယ်ယူသည့်ပစ္စည်းစာရင်းအတွက် ကုန်ကျစရိတ်အသေးစိတ်ကို ဖော်ပြရန် 

ပစ္စည်း – မည်သည့်ပစ္စည်းကို ဝယ်ယူခဲ့သနည်း။

ရောင်းသူ – မည်သူ့ထံမှဝယ်ယူသနည်း။ ဝယ်ယူစဉ်ကပေးငွေကို မည်သူလက်ခံသနည်း။ 

ဝယ်ယူသည့်အကြောင်း – ပစ္စည်းဝယ်ယူရသည့်အကြောင်းရင်းကို ဖော်ပြရန်။ 

ငွေကြေးဆိုင်ရာအပေးအယူအားလုံးအတွက် ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းပုံစံဖြင့် အထောက်အထားစာရွက်စာတမ်းများကို ထိန်း သိမ်းထားရန် အလွန်အရေးကြီးသည်။ ငွေစာရင်းသွင်းထားသည့် စာရင်းစာအုပ်၊ နေ့စွဲနှင့်အမှတ်စဉ်ကိုပါ ရည်ညွှန်း ဖော်ပြ ပေးထားပြီး ဖိုင်တွဲမည်ဆိုလျင် ပို၍ကောင်းသည်။ ၎င်းသည် ပြင်ပစာရင်းစစ်များ စစ်ဆေးသည့်အခါ အတည်ပြု ပြီးမှသာ ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းများကို စစ်ဆေးရလွယ်ကူသည့်အပြင် ငွေကြေးကိုကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်နေရသူများကို အကာအကွယ် ပေးနိုင်ရန်အတွက်လည်း လိုအပ်သည်။  

အဖွဲ့အစည်းတွင် ဝင်ငွေနှင့်ထွက်ငွေများ၏ ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းများကို ဖိုင်ဖြင့် သီးသန့်စီခွဲခြား သိမ်းဆည်းထားရပါမည်။ မသမာသောသူက ငွေတောင်းခံလွှာများကို နောက်တစ်ကြိမ်ထပ်မံအသုံးမပြုနိုင်စေရန် ငွေတောင်းခံလွှာပေါ်တွင် `ရှင်းပြီး´ ဆိုသည့် တံဆိပ်ဖြင့် အမှတ်အသားပြုလုပ်ပြီး နေ့စွဲနှင့် ဘောက်ချာနံပါတ်ပါ ရေးထားရပါမည်။  

မပြည်စုံသော မှတ်တမ်းသည် ငွေကြေးအလွဲသုံးစားပြုလုပ်သည်ဟု သံသယအဖြစ်ခံရနိုင်ပါသည်။ ကောင်းစွာထိန်းသိမ်း ထားသောမှတ်တမ်းဖိုင်များသည် ပစ္စည်းဈေးနှုန်းအတက်အကျ၊ ဝယ်ယူထားသောပစ္စည်းများ၏အသေးစိတ်အချက် အလက်များ၊ ယခင်ကဈေးနှုန်းချသတင်းများ စသည့်တန်ဖိုးရှိသော သတင်းအချက်အလက်များ ပါဝင်ပါသည်။  

၁။        လက်ခံဖြတ်ပိုင်း/ လက်ခံရရှိကြောင်းအတည်ပြုဖြတ်ပိုင်း – တစ်ဦးတစ်ယောက်ဆီမှ ငွေလက်ခံသည့်အခါတွင် အသုံးပြုသည်။ 

၂။         ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်း – ပစ္စည်းများဝယ်ယူခြင်း သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများအတွက် ငွေပေးချေသည့်အခါ ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်း ပေးလိမ့်မည်။ ပေးရန်လည်း တောင်းခံရန်လိုအပ်သည်။ထိုငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်း အထောက်အထားကို ငွေကြေးဆိုင်ရာအစီရင်ခံစာတင်ရန် အတွက် သိမ်းဆည်း ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ 

၃။        ငွေပေးချေသည့်ဖြတ်ပိုင်း – ထိုလက်ခံဖြတ်ပိုင်းသည် မိမိအဖွဲ့အစည်း၏ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး ငွေလက်ခံ ဖြတ်ပိုင်း ပေးလေ့မရှိသောဈေးသည်များ၊ ဆိုက်ကား/တက္ကစီကဲ့သို့သောယာဉ်များကို အသုံးပြုသည့်အခါ အထောက် အထားအဖြစ် အသုံးပြုသူ/ဝယ်ယူသူက ဝယ်ယူသည့်ပစ္စည်းအမျိုးအမည်၊ဆိုက်ကား/တက္ကစီဆိုပါက ကားနံပါတ်နှင့် ယာဉ်မောင်းကို လက်မှတ်ထိုးခိုင်း၍ရနိုင်လျှင် လက်မှတ်ထိုးခိုင်းခြင်း၊ ဝယ်ယူသည့်နေရာ/သွားရောက်သည့်နေရာစသည်တို့ ကို ထည့်သွင်းဖော်ပြရန် လိုအပ်သည်။

၄။        ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်းအချုပ် – ငွေထုတ်ပေးရန် တာဝန်ရှိသူက အတည်ပြုလက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ရန် ဝန်ထမ်းများ သည် ၎င်းတို့ဝယ်ယူထားသောပစ္စည်းများ/အသုံးပြုသောလုပ်ငန်းများ၏ကုန်ကျစရိတ်ကို စာရင်းချုပ်၍ ငွေလက်ခံဖြတ်ပိုင်း ရေးသားရန်လိုအပ်သည်။  

ငွေစာရင်းစာအုပ်များ

စာအုပ်များသည် ငွေပေးချေခြင်းနှင့်လက်ခံခြင်းလုပ်ငန်းများအားလုံးကို မှတ်တမ်းတင်ထားသော   မှတ်တမ်း စာအုပ်များဖြစ်ကြသည်။  

ဘဏ်(ငွေစာရင်း) စာအုပ်

ငွေလွှဲပြောင်းခြင်း၊ ငွေအပ်နှံခြင်း၊ ငွေထုတ်ခြင်း၊ ငွေပေးချေခြင်း၊ အတိုးနှုန်း စသဖြင့်

ငွေစာရင်း စာအုပ် 

ဘဏ်မှထုတ်ယူလာသောငွေစာရင်း၊ ငွေပေးချေမှု

ကြိုတင်ထုတ်ပေးသည့် ငွေစာရင်းစာအုပ်

ကြိုတင်ပေးငွေ နှင့် ကြိုတင်ငွေရှင်းလင်းခြင်း

ငွေစာရင်းအဝင်အထွက်မှတ်တမ်းဇယား

အောက်ဖော်ပြပါဇယားကွက်သည် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၏စနစ်အတွက် ငွေကြေးလည်ပတ် စီးဆင်းပုံ သဘောတရားကို ရှင်းပြထားခြင်းဖြစ်သည်။

ဘဏ်ငွေစာရင်း စာအုပ်	ငွေစာရင်း စာအုပ်	အသေးသုံးငွေ/ ကြိုတင်ထုတ် ငွေစာရင်းစာအုပ်
အလှူရှင်မှလွဲငွေ    ၅၀,၀၀၀,၀၀၀	ထုတ်ယူငွေ         ၃၀,၀၀၀,၀၀၀	ကြိုတင်ထုတ်ယူငွေမှတ်တမ်း ၁၀,၀၀၀,၀၀၀
ထုတ်ယူငွေ   (၃၀,၀၀၀,၀၀၀)	ကြိုတင်ထုတ်ငွေ  (၁၀,၀၀၀,၀၀၀)
လက်ကျန်ငွေ  ၂၀,၀၀၀,၀၀၀	လက်ကျန်ငွေ       ၂၀,၀၀၀,၀၀၀

စုစုပေါင်းလက်ကျန်     =  ဘဏ်စာအုပ်   + ငွေစာရင်းစာအုပ်  + ကြိုတင်ထုတ်ငွေစာရင်းစာအုပ်

                                    =  ၂၀,၀၀၀,၀၀၀  + ၂၀,၀၀၀,၀၀၀             + ၁၀,၀၀၀,၀၀၀

                                    =   ၅၀,၀၀၀,၀၀၀

ငွေစာရင်းစာအုပ်များထဲတွင် မည်သို့မှတ်တမ်းရေးသွင်းမည်နည်း

ဘဏ်စာအုပ်                                        ငွေစာရင်းစာအုပ်             ကြိုတင်ထုတ်ငွေစာရင်းစာအုပ်

အလှူရှင်ထံမှလွှဲငွေ    ၅၀,၀၀၀,၀၀၀                 ထုတ်ယူငွေ     ၃၀,၀၀၀,၀၀၀            ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေ    (၁၀,၀၀၀,၀၀၀)

ထုတ်ယူငွေ           (၃၀,၀၀၀,၀၀၀)                   

လက်ကျန်ငွေ          ၂၀,၀၀၀,၀၀၀                    

စုစုပေါင်းလက်ကျန်ငွေ    =  ဘဏ်    + မီးခံသေတ္တာထဲရှိငွေ      + ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေ

                              =  ၂၀,၀၀၀,၀၀၀ + (၃၀,၀၀၀,၀၀၀ – (၁၀,၀၀၀,၀၀၀)) + ၁၀,၀၀၀,၀၀၀

                              =  ၅၀,၀၀၀,၀၀၀

မှတ်ချက် – မီးခံသေတ္တာထဲရှိငွေကို ငွေစာရင်းစာအုပ်နှင့် ကြိုတင်ထုတ်ပေးသောငွေစာရင်းစာအုပ် နှစ်အုပ်စလုံးတွင် ထည့်သွင်းတွက်ချက်ရန် အရေးကြီးပါသည်။  

ငွေစာရင်းစာအုပ်များအတွက် မှတ်တမ်းများကို စာအုပ်များထဲတွင် သိမ်းဆည်းထားရန်လိုအပ်ပါသည်။   

လက်တွေ့လေ့ကျင့်ရန် နမူနာ

•    ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁ ရက် – ငွေကြေးပံ့ပိုးပေးသည့်အဖွဲ့မှ သင်တို့အဖွဲ့အစည်းထံသို့ မြန်မာကျပ်ငွေ (၅၀,၀၀၀, ၀၀၀) လွှဲပေးခဲ့သည်။ ဘဏ်မှ ငွေလွှဲခအတွက် ကျပ်ငွေ (၅၀,၀၀၀) ဝန်ဆောင်စရိတ်ယူပါသည်။ 

•    ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂ ရက် –  အဖွဲ့၏မီးခံသေတ္တာတွင်သိမ်းဆည်းထားရန် ကျပ်ငွေ (၂၀,၀၀၀,၀၀၀) ကို ဘဏ်မှ ထုတ်ယူခဲ့ပါသည်။ 

•    ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၅ ရက် – အခြေခံစာရင်းကိုင်သင်တန်းအတွက် ဖိုင် (၅၀) ကို ကျပ်ငွေ (၁၅၀,၀၀၀)ဖြင့် ဝယ်ယူခဲ့ပါသည်။ 

•    ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂၀ ရက် – ကိုရဲကို မန္တလေးမြို့တွင်ပြုလုပ်သော အဖွဲ့အစည်းများ လုပ်ငန်းညှိနှိုင်း အစည်းအဝေးကိုတက်ရောက်ရန် ခရီးစရိတ်ကျပ်ငွေ (၁,၀၀၀,၀၀၀) ကြိုတင်ထုတ်ပေးခဲ့ပါသည်။

•    ၂၀၂၅ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂၅ ရက် – ကိုရဲသည် ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေထဲမှ အသုံးပြုငွေ (၈၀၀,၀၀၀) ကို စာရင်း ပြန်လည်ရှင်းလင်းခဲ့ပြီး ပိုငွေ (၂၀၀,၀၀၀) ကို ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေစာရင်းစာအုပ်ထဲသို့ ပြန်သွင်းခဲ့ပါသည်။

ဘဏ်ငွေစာရင်းစာအုပ်

၂၀၂၅ ဇွန်လ ၁ ရက်   donor မှလွှဲငွေ                                         ၅၀,၀၀၀,၀၀၀ ကျပ်

      ဇွန်လ ၁ ရက်     ဘဏ်ဝန်ဆောင်ခ                                        (၅၀,၀၀၀)

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂ ရက် –  အဖွဲ့၏မီးခံသေတ္တာတွင်သိမ်းဆည်းထားရန် ကျပ်ငွေ (၂၀,၀၀၀,၀၀၀) ကို ဘဏ်မှ ထုတ်ယူခဲ့ပါသည်။ 

ဘဏ်ငွေစာရင်းစာအုပ်                                                          

ဇွန်လ ၂ ရက်            ထုတ်ယူငွေ                                                                                 (၂၀,၀၀၀,၀၀၀)

ငွေစာရင်းစာအုပ်

ဇွန်လ ၂ ရက်            ထုတ်ယူသည့်ငွေ                                                                        ၂၀,၀၀၀,၀၀၀

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၅ ရက် – အခြေခံစာရင်းကိုင်သင်တန်းအတွက် ဖိုင် (၅၀) ကို ကျပ်ငွေ (၁၅၀,၀၀၀)ဖြင့် ဝယ်ယူခဲ့ပါသည်။ 

ငွေစာရင်းစာအုပ် 

ဇွန်လ ၁၅ ရက်         အခြေခံစာရင်းကိုင်သင်တန်းအတွက် ဖိုင် (၅၀)       (၁၅၀,၀၀၀)

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂၀ ရက် – ကိုရဲ ကို မန္တလေးမြို့တွင်ပြုလုပ်သော အစည်းအဝေးကိုတက်ရောက်ရန် ခရီးစရိတ်ကျပ် ငွေ (၁,၀၀၀,၀၀၀) ကြိုတင်ထုတ်ပေးခဲ့ပါသည်။

ကြိုတင်ထုတ်ငွေစာရင်းစာအုပ်

ဇွန်လ ၂၀ ရက်          ကိုရဲကို ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေ                               (၁,၀၀၀,၀၀၀)

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂၅ ရက် – ကိုရဲသည် ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေမှ အသုံးပြုငွေ (၈၀၀,၀၀၀)ကျပ်အတွက် စာရင်း ပြန်ရှင်းလင်းခဲ့ ပြီး ပိုငွေ (၂၀၀,၀၀၀) ကို ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေစာရင်းစာအုပ်ထဲ ပြန်သွင်းခဲ့ပါသည်။

ကြိုတင်ထုတ်ငွေစာရင်းစာအုပ်

ဇွန်လ ၂၅ ရက်          ကိုရဲ၏ကြိုတင်ထုတ်ပေးငွေရှင်းလင်းခြင်း               ၁,၀၀၀,၀၀၀

                  (တင်ပြသည့်ငွေစာရင်း ၈၀၀,၀၀၀ + ငွေသား ၂၀၀,၀၀၀)

ငွေစာရင်းစာအုပ် 

ဇွန်လ ၂၅ ရက် မန္တလေးမြို့တွင် လုပ်ငန်းညှိနှိုင်းအစည်းအဝေး

တက်ရောက်သည့် ခရီးစရိတ် ကျပ်ငွေ (၈၀၀,၀၀၀)

စာရင်းစာအုပ်အားလုံး စာရင်းကိုက်သွားလျင် လက်ထဲရှိငွေများကိုရေတွက်ပြီး ငွေစာရင်းပုံစံထဲတွင်ဖြည့်သွင်းရမည်။ ငွေစာရင်းပုံစံထဲမှ  ငွေသားစုစုပေါင်းသည် ငွေစာရင်းစာအုပ်ထဲရှိ စာရင်းပိတ်လက်ကျန်ငွေစာရင်းနှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိရပါမည်။  

ပြန်လည်စာရင်းကိုက်/ညှိနှိုင်းသည့်လုပ်ငန်းစဉ် 

ပြန်လည်စာရင်းကိုက်/ညှိနှိုင်းခြင်းသဘောတရားဆိုသည်မှာ –  

 စာရင်းဖွင့်လက်ကျန်ငွေ

ညှိနှိုင်းခြင်း – ဘဏ္ဍာနှစ်တနှစ်/သုံးစွဲရန်ခွင့်ပြုသည့်ကာလအတွင်း လွှဲပြောင်းပေးသော / ဝင်ရောက်လာသောငွေကြေး

လျော့ချခြင်း – အသုံးစရိတ်များ

စာရင်းပိတ်လက်ကျန်ငွေတို့ကို ပြန်လည်၍ စာရင်းကိုက်ညီမှုရှိမရှိစစ်ဆေးသည့်လုပ်ငန်းစဉ်ပင်ဖြစ်သည်။

ဘဏ်ငွေစာရင်းစာအုပ်နှင့် ငွေစာရင်းစာအုပ်များမှ ငွေပေးငွေယူများကို စာရင်းပေါင်းချုပ်ရပါမည်။ ထိုသို့စာရင်း ပေါင်းချုပ်ထားသော ငွေစာရင်းအချက်အလက်များအတွက် ကွန်ပျူတာ EXCEL ဖြင့် အမျိုးအစားခွဲခြင်း၊ အလှူရှင် အဖွဲ့အစည်းကို အစီရင်ခံစာတင်ပြရန်အတွက် သတင်းအချက်အလက်များရရှိရန် “filter” များထည့်သွင်းခြင်း၊ သုံးစွဲခဲ့သည့်ငွေစာရင်းကို စစ်ဆေး ခြင်းတို့ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။  

ယင်းသတင်းအချက်အလက်များကို ကူးယူပြီး လယ်ဂျာစာရွက်ပေါ်တွင် ရေးသွင်းပြီး ငွေစာရင်း အမှတ်များနှင့် နေ့စွဲများကို အစီအစဉ်ပြုလုပ်ရန်အတွက် “filter” များကို အသုံးပြုရသည်။ ငွေစာရင်းအမှတ်များကို ပြန်လည်စုစည်းစီစဉ်ခြင်းဖြင့် ငွေပေးငွေယူအားလုံးကို ရေးသွင်းရသည်။ 

•          ရသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းတွင် ငွေမည်မျှရှိသနည်း။

•          ဘဏ္ဍရေးကာလအတွင်း ငွေကြေးမည်မျှသုံးစွဲခဲ့သနည်း။

•          နောက်နှစ်ဘဏ္ဍာရေးကာလအတွင်း သုံးစွဲရန် ဘဏ္ဍာငွေမည်မျှ ကျန်ရှိမည်နည်း။ 

•          စုစုပေါင်းဘဏ္ဍာငွေ၏ ရာခိုင်နှုန်းမည်မျှကို သုံးစွဲခဲ့ပါသနည်း 

ရသုံးမှန်ခြေငွေစာရင်းနှင့် သုံးစွဲငွေတို့၏အခြေအနေကိုသိရှိရန် ငွေစာရင်းဌာနမှဝန်ထမ်းများသည် ငွေစာရင်းကို လစဉ် သို့မဟုတ် (၃) လတစ်ကြိမ် စာရင်းအင်းပြုစုရမည်။ ထိုငွေစာရင်းဆိုင်ရာသတင်းအချက်အလက်များသည် စီမံကိန်းကို ရေးဆွဲ အကောင်အထည်ဖော်သော ဝန်ထမ်းအားလုံးအတွက် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။  

==============================================================================

“”The biggest risk is not taking any risk… In a world that is changing really quickly, the only strategy that is guaranteed to fail is not taking risks” (Mark Zuckerberg)

အကြီးမားဆုံး အန္တရာယ်က ဘယ်လိုစွန့်စားမှုမျိုးမှ မလုပ်တာပါပဲ။… အလွန် မြန်ဆန်စွာ ပြောင်းလဲနေတဲ့ ကမ္ဘာကြီးမှာ ဘယ်လိုစွန့်စားမှုမျိုးကိုမှ မလုပ်ခြင်းဟာ ကျဆုံးဖို့သေချာတဲ့ မဟာဗျူဟာပါပဲ။”

အဖွဲ့အစည်းတခု၏ မဟာဗျူဟာရေးဆွဲသည့်လုပ်ငန်းစဉ်တွင် အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် ကြုံတွေ့ရနိုင်သော စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်ရသည့် အခြေအနေအမျိုးမျိုး၊ ဘေးဥပါဒ်အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်သည့်ကိစ္စအမျိုးမျိုးကိုလည်း ကြိုတင်မှန်းဆတွက်ချက်၍ မဟာဗျူဟာတွင် ထည့်သွင်းရေးဆွဲလေ့ရှိသည်။ ဘေးဘီဝဲယာကို ကြည့်ရှု (look around) သည့်လုပ်ငန်းစဉ်တွင် ပတ်သက်ဆက်စပ်သူများကို ဆန်းစစ်လေ့လာခြင်းသည် မဖြစ်မနေထည့်သွင်းလုပ်ဆောင်ကြသည့် လုပ်ငန်းစဉ်တခုဖြစ်သော်လည်း အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်ခြေကို ဆန်းစစ်လေ့လာစီမံခန့်ခွဲခြင်းမှာမူ မလိုအပ်ဟုထင်လျှင် မလုပ်၍ရသည်။ အချို့မှာ PESTLE analysis ဟုခေါ်သည့် (Political, Economic, Social, Techonological, Legal and Environmental Analysis) ကို အသုံးပြု၍ scenario planning လုပ်လျှင် ယင်းစိုးရိမ်စရာ ပြင်ပအခြေအနေများကိုပါ ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီးဖြစ်သည့်အတွက် သီးသန့်လုပ်နေစရာမလိုဟုလည်း ထင်မြင်ယူဆတတ်ကြသည်။ အချို့အဖွဲ့ အစည်းများမှာမူ မဟာဗျူဟာရည်မှန်းချက်များ ချမှတ်ပြီးမှတွေ့ရှိနိုင်သည့် ပြဿနာများ၊ စိုးရိမ်စရာများကို မဟာဗျူဟာတွင် ထည့်သွင်းနိုင်ရန် ဆန်းစစ်လေ့လာလိုကြသည်။

အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်ခြေကို ဆန်းစစ်လေ့လာစီမံခန့်ခွဲခြင်းလေ့ကျင့်ခန်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများမှာ – 

• အဖွဲ့အတွင်းရှိ ခေါင်းဆောင်များ၊ဦးဆောင်သူများသာမက အဖွဲ့ဝင်များ၊ဝန်ထမ်းများအားလုံး အနေဖြင့် အောက်ခြေမှစ၍ ဗဟိုအဆင့်ထိ ကြုံတွေ့နေရသည့်အခြေအနေများ၊ ဖြစ်လာနိုင်သည့် ပြဿနာများ ကို ဝိုင်းဝန်းဆွေးနွေးဖလှယ်ခွင့်ရရှိခြင်း။
• ခေါင်းဆောင်များက ပြဿနာဟု မထင်ထားသည့် ကိစ္စအချို့သည် အဖွဲ့ဝင်များအတွက် ကြီးမားသည့် ပြဿနာများ ဖြစ်နေတတ်ခြင်း နှင့် မတူညီသည့်အမြင်များနှင့်အတွေ့အကြုံများကို တွေ့ရှိတတ်ကြခြင်း။
• ယခင်က မစဉ်းစားမိသည့် စိုးရိမ်စရာများ၊ ပြဿနာများကို ထုတ်ဖော်နိုင်ခြင်း။ 
• ဆွေးနွေးချက်များမှတဆင့်လည်း အားလုံး သဘောတူလက်ခံသည့်ဖြေရှင်းချက်များ၊ ပြင်ဆင်ချက်များကို စဉ်းစားနိုင်၊အဖြေထုတ်နိုင်စေနိုင်ခြင်း။ 
• အဖွဲ့အစည်းအတွင်း စည်းလုံးညီညွတ်မှု (team building) နှင့် ယုံကြည်မှုကို တည်ဆောက်ပေးခြင်း တို့ဖြစ်သည်။

မဟာဗျူဟာမရေးဆွဲမီ အဖွဲ့၏တာဝန်ရှိသူများနှင့် တင်ကြိုပြင်ဆင်ချိန်၌ ရရှိနိုင်သည့်အကျိုးရလဒ်များကို ရှင်းပြ၍ ညှိနှိုင်းဆုံးဖြတ်နိုင်သည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အဖွဲ့အတွက် စိုးရိမ်စရာ/ကျရောက်နိုင်သည့် အန္တရာယ်/ပြဿနာများကို တနည်းမဟုတ်တနည်းဖော်ထုတ်ပြီး အနာဂတ်မဟာဗျူဟာများစဉ်းစားခြင်းဇယား တွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြရန် လိုအပ်သည်။

အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်ခြေများကို ဆန်းစစ်လေ့လာ စီမံခန့်ခွဲပုံ လုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်ဆင့်

အဆင့် – ၁ အဖွဲ့အစည်းကို ရိုက်ခတ်မှု ရှိနိုင်သည့် စိုးရိမ်စရာ/အန္တရာယ်များကို စဉ်းစားဖော်ထုတ်ခြင်း

အဖွဲ့အစည်းကိုရိုက်ခတ်မှုရှိနိုင်သည့် အန္တရာယ်များကို ဆန်းစစ်ဖော်ထုတ်ရာတွင် – 

က) အဖွဲ့အစည်းပြင်ပအခြေအနေများ –

အဖွဲ့အစည်းနှင့်ပတ်သက်ဆက်စပ်သူများကို ဆန်းစစ်လေ့လာချက်တွင် ဆွေးနွေးခဲ့သည့် အဖွဲ့အပေါ် ထိခိုက်မှုရှိလာနိုင်သည့်အခြေအနေများနှင့် SWOT တွင်စဉ်းစားခဲ့သည့် ပြင်ပမှ စိန်ခေါ်၊ခြိမ်းခြောက်မှုများအပေါ် အခြေခံပြီးလည်း စဉ်းစားနိုင်သည်။ အဖွဲ့အစည်းပြင်ပမှ စိုးရိမ်စရာများ/အန္တရာယ်များကို စဉ်းစားလျှင် – 

၁) ဥပဒေ/နည်းဥပဒေ/လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ

အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် တည်ဆဲဥပဒေ၊ အသစ်ပြဌာန်းလိုက်သည့် ဥပဒေ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ၊ လိုက်နာရန်လိုအပ်ချက်များအတိုင်း တိတိကျကျလိုက်နာရန် အခက်အခဲ၊ စိန်ခေါ်မှုများရှိတတ်ခြင်း 

၂) ပြိုင်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့်ပတ်သက်၍ ကြုံတွေ့ရနိုင်သည့် စိုးရိမ်စရာများ

စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများတွင် အခြားပြိုင်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဈေးကွက်ရှာဖွေမှု၊ လုပ်ငန်းချဲ့ထွင် မှုများက မိမိတို့အဖွဲ့အစည်းအတွက် စိုးရိမ်စရာအခြေအနေများ။​  လုပ်ငန်းတူသူများ အနေဖြင့် လည်း မိမိတို့ဖောက်သည်များ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ အဖွဲ့အတွက် စိုးရိမ်ပူပန်မှုမျာ။ လူမှုကူညီရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ကြသူ များပင်လျှင် ငွေကြေးပံ့ပိုးသူများထံသို့ ချဉ်းကပ်ရာတွင် အားပြိုင်မှုများ၊ ပြိုင်ဆိုင်ရမှုများ။

၃) စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ

ဘဏ်လုပ်ငန်းများ၏ပြောင်းလဲနေသည့် မူဝါဒများ၊ ငွေလွှဲနှုန်း၊ ငွေသွင်းငွေထုတ်ကိစ္စရပ်များ၊ ငွေကြေးမတည်ငြိမ်မှု၊ ဈေးနှုန်းမတည်ငြိမ်မှု၊ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်ရသည့် အခြေအနေများ

၄) နိုင်ငံရေးနှင့်ပတ်သက်၍ ကြုံတွေ့ရနိုင်သည့်အခြေအနေများ

နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာအပြောင်းအလဲ၊အခြေအနေများကြောင့် အဖွဲ့အစည်းကိုရိုက်ခတ်လာနိုင်သည့် စိုးရိမ်စရာများတို့ဖြစ်သည်။

ခ) အဖွဲ့အစည်းအတွင်း အခြေအနေများ

အဖွဲ့၏အားနည်းချက်များနှင့် မိမိတို့ ရှေ့ဆက်လုပ်ဆောင်သွားရန် စဉ်းစားသည့် TOWS matrix တွင်စဉ်းစားခဲ့ကြသည့် မဟာဗျူဟာများကို လုပ်ဆောင်ရာတွင် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည့်အချက်များကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်နိုင်သည်။ အဖွဲ့အစည်းတခု တွင် တွေ့ရတတ်သည့် မဟာဗျူဟာပိုင်းဆိုင်ရာ အန္တရာယ်များမှာ –

၁) အပြောင်းအလဲနှင့်ဆက်စပ်သည့် စိန်ခေါ်မှု – အပြောင်းအလဲများပြုလုပ်သည့်အတွက် တွေ့ရ နိုင်သည့် ကြန့်ကြာမှုများ၊ ရပ်တန့်သွားမှုများ၊ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန်ခက်ခဲသွားမှုနှင့် အခြား တွေ့ရနိုင်သည့် ပြဿနာများ

၂) အမည်/ဂုဏ်သတင်းထိခိုက်မှု – အဖွဲ့အစည်း/အဖွဲ့အစည်းလုပ်ဆောင်နေသည့်လုပ်ငန်းများ ၏အမည်/အမှတ်တံဆိပ်များ ထိခိုက်နိုင်မှု (နံမည်ပျက်ခြင်း)

၃) အုပ်ချုပ်စီမံမှုဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှု (governance risk) – အဖွဲ့အစည်းအုပ်ချုပ်စီမံမှု (ခေါင်းဆောင်မှု၊ အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ဖွဲ့စည်းပုံ၊ မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာများ) နှင့်ပတ်သက်၍ ကိုင်တွယ်ရန် လိုအပ်နိုင်သည့် ပြဿနာများ 

၄) ဘဏ္ဍာငွေကြေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှု – အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဘဏ္ဍာရေး/ငွေကြေးပိုင်းဆိုင်ရာ မတည် ငြိမ်မှုကြောင့် တွေ့ရနိုင်သည့်ပြဿနာများ 

၅) လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှု – နေ့စဉ်လုပ်ငန်းများလုပ်ဆောင်ရာတွင် တွေ့ကြုံ ရနိုင်သည့် စိန်ခေါ်မှုများ (ဥပမာ – ဝန်ထမ်းမလုံလောက်ခြင်း၊ ဝန်ထမ်းများအလုပ်ခဏခဏထွက် ခြင်း၊ အလုပ်ချိန်များခြင်း၊ ရုံးပြောင်းခြင်းစသဖြင့်)ဖြစ်သည်။

မိမိတို့အဖွဲ့အစည်းတွင် တွေ့ရသည့် စိန်ခေါ်မှုများကို ခြုံငုံရေးခြင်းမျိုးမလုပ်ပဲ တိကျစွာ ရေးသားဖော်ပြ ရန်လိုအပ်သည်။ ဥပမာ အပြောင်းအလဲနှင့်ပတ်သက်၍ စိန်ခေါ်မှုဟုဆိုလျှင် မည်သို့သောအပြောင်း အလဲမျိုးကို အဖွဲ့အနေဖြင့်လုပ်ရန်ရှိပါသလဲ။ သို့မဟုတ် အခြေအနေအရ အပြောင်းအလဲရှိနိုင်ပါသလဲ။ ခေါင်းဆောင်ပိုင်း အပြောင်းအလဲလား၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းမူဝါဒများ တိကျစွာချမှတ်ပြီး အုပ်ချုပ်စီမံမည့် အပြောင်းအလဲလား၊ လုပ်ငန်းပြောင်းလဲခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်လာနိုင်သည့် အပြောင်းအလဲလားဆိုသည်ကို တိတိကျကျ၊ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ရေးသားရမည်ဖြစ်သည်။

အဆင့် – ၂ ဖြစ်လာနိုင်ခြေ နှင့် ထိခိုက်နိုင်မှု အတိုင်းအတာကို ဆန်းစစ် တွက်ချက်ခြင်း

အဆင့် – ၁ တွင် အဖွဲ့အနေဖြင့် ဖော်ထုတ်တွေ့ရှိခဲ့သည့် ပြဿနာ/စိန်ခေါ်မှုများကို အောက်ပါဇယား တွင် ထည့်သွင်းပါ။ ဖြစ်လာနိုင်ခြေအနည်းအများ/အဖွဲ့အစည်းကို ထိခိုက်နိုင်မှုအတိုင်းအတာအပေါ် မူတည်၍ ကျိမ်းသေနီးပါးဖြစ်လာနိုင်လျှင်/အဖွဲ့အစည်းကို ကြီးကြီးမားမားထိခိုက်နိုင်လျှင် ၅ နှင့် ဖြစ် လာနိုင်ရန်/အထိအခိုက်ရှိရန် ၅၀% မျှသာရှိသည်ဟုခန့်မှန်းလျှင် အလယ်အလတ် – ၃ နှင့် ဖြစ်နိုင်ခြေ နည်းပါးလွန်းသည်၊ အဖွဲ့အတွက် ထိခိုက်နိုင်ခြေနည်းသည်ဟု ထင်မြင်လျှင် ၁ အထိ ပေးနိုင်သည်။ နောက်ဆုံးကော်လံမှာ အဖွဲ့အစည်းအတွက် အန္တရာယ်ရှိနိုင်မှုအတိုင်းအတာကို ပထမနှင့် ဒုတိယ ကော်လံနှစ်ခုကို မြှောက်ပြီး ရလဒ်အပေါ် အခြေခံတွက်ချက်ရခြင်းဖြစ်သည်။

ဖြစ်လာနိုင်ခြေနှင့် ထိခိုက်မှုအပေါ် အခြေခံ၍တွက်ချက်မှုဇယား

ပြဿနာ/စိန်ခေါ်မှုဖော်ပြချက်	Probability of occurance ဖြစ်နိုင်ခြေများ  ၁ မှ ၅ အတွင်း	Potential impact ထိခိုက်နိုင်မှု အတိုင်းအတာ	Risk score( level of risk) အန္တရာယ်ရှိနိုင်မှု အတိုင်းအတာ
ဥပမာ – Economic risk ၁။ငွေကြေးဖောင်းပွမှု	၄	၄	၁၆
Operational risk ၂။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကြောင့်လုပ်ငန်းနှောင့်နှေးမှု	၃	၃	၉
Financial risk/Competitor risk  ၃။ငွေကြေးပိုင်းဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှုတွင် အခြားအဖွဲ့အစည်း များနှင့် ပြိုင်ဆိုင်ရမှုပိုမြင့်မားလာမှု	၄	၅	၂၀
Operational risk  ၄။ ဝန်ထမ်းအပြောင်းအလဲ ပိုများလာနိုင်ခြင်း	၃	၄	၁၂

၅x၅ ဇယားကိုအသုံးပြု၍ အန္တရာယ်၏အတိမ်အနက်ကို စဉ်းစားခြင်း 5X5 matrix calculation

အထက်ဇယား၏ ကော်လံ ၁ နှင့် ၂ တွင်ပေးထားသည့် အမှတ်များကို ကြည့်၍ အောက်ပါဇယားတွင် ပြဿနာတခုချင်း၏နေရာကို ထည့်သွင်းနိုင်သည်။ ဇယား၏ ညာဖက်အစွန်ထိပ်ဖက်သို့ရောက်နေသည့် အန္တရာယ်များ/ပြဿနာများသည် မဖြစ်မနေ အလေးထားကိုင်တွယ်ရမည့်ကိစ္စများဖြစ်သည်။

အဆင့် – ၃ တဖွဲ့လုံးအတွက် အထိခိုက်နိုင်ဆုံးနှင့် ဖြစ်လာနိုင်ခြေ အများဆုံးကိစ္စများကို ရွေးချယ်ခြင်း

အထက်ဖော်ပြပါ ဇယားနှစ်ခုစလုံးကို ကြည့်၍ အဖွဲ့အတွက် စိုးရိမ်ရသည့်ကိစ္စရပ်များကို အစဉ်လိုက်ရွေးချယ်၍ ရနိုင်သည်။ အန္တရာယ်ရှိနိုင်မှုရလဒ် ကော်လံတွင် အမှတ်မြင့်လေ၊ ယင်းပြဿနာကိစ္စရပ်မှာ အဖွဲ့အတွက် ဂရုစိုက် လုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်လေဖြစ်သည်။ အလားတူပင် ၅x၅ ဇယားတွင် ဇယားကွက်၏ညာဖက် အမြင့်ဆုံးတက်လေလေ၊ သေချာကိုင်တွယ်ရန် လိုအပ်လေလေဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အမှတ် ၂၀ မှ ၂၅ မှတ်အထိရသည့် ကိစ္စများအတွက် အဖွဲ့အနေဖြင့်မဖြစ်မနေ ကိုင်တွယ်ရန်နည်းလမ်းများကို စဉ်းစားရန်လိုအပ်မည်။ ၁၅ မှတ်မှ အမှတ် ၂၀ အထိရသည့်ကိစ္စများကိုမူ အဖွဲ့အတွက် ထိခိုက်နိုင်သည့်အတိုင်းအတာအပေါ် အခြေခံ၍ ထိရောက်သည့်စီမံခန့်ခွဲမှုမျိုးကို စဉ်းစားရန်လိုအပ်ပါသည်။ 

အထက်ဖော်ပြပါဇယားနမူနာတွင် ပါရှိသည့် အန္တရာယ်/စိုးရိမ်စရာ – ၄ ခုကို ကြည့်မည်ဆိုလျှင် – 

နံပါတ် ၃။ငွေကြေးပိုင်းဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှုတွင် အခြားအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပြိုင်ဆိုင်ရမှုပိုမြင့်မားလာမှုကို အမှတ် – ၂၀ ပေးထားသည်။ အလားတူပင် ၅x၅ ဇယားတွင်လည်း ညာဖက်တွင် အမြင့်ဆုံး၊ ညာဖက်အမြင့်ဆုံးဖြစ်နေသည်။ 

နံပါတ် ၁။ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုသည် ၁၆ မှတ်ရပြီး အလားတူပင် ၅x၅ ဇယားတွင်လည်း ညာဖက်တွင် ဒုတိယအမြင့်ဆုံးအနေအထားရှိသည်။ 

နံပါတ် ၄။ ဝန်ထမ်းအပြောင်းအလဲပိုများလာနိုင်ခြင်းသည် ၁၂ မှတ်ဖြစ်ပြီး အမှတ်အများဆုံး နှစ်ခုကို မြှောက်သည့်အမှတ် ၂၅ မှတ်၏ ထက်ဝက်အောက်ရှိသည်။ ယင်းကိစ္စမှာ ကျန်သည့်ဆန်းစစ်ချက်များ၏တွေ့ရှိချက်များတွင် စိုးရိမ်ရသည့်အခြေအနေမရှိလျှင် မဟာဗျူဟာတွင် ကြီးကြီးမားမားထည့်သွင်းပြင်ဆင်ရန် မလိုအပ်လှချေ။ သို့သော် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှု 0perational အပိုင်း တွင် ကိုင်တွယ်ရမည့်ကိစ္စအသေးစိတ်ပေါ်လာနိုင်ပြီး အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စများ administrative issues တွင်ပြန်တွေ့ရနိုင်သည်။

နံပါတ် ၂။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များကြောင့် လုပ်ငန်းနှောင့်နှေးနိုင်မှုမှာမူ စုစုပေါင်းရမှတ် ၉ မှတ်ရှိသည့်အတွက် အခြားအန္တရာယ် များနှင့် နှိုင်းစာပါက အဖွဲ့အတွက် အလွန်အမင်း စိုးရိမ်စရာမရှိလှဟုသုံးသပ်နိုင်သည်။ 

အမှတ်ပေးခြင်းနှင့် အဖွဲ့အတွက် စိုးရိမ်စရာ/အန္တရာယ်ဖြစ်စရာအဖြစ် သတ်မှတ်ချက်များသည် တဦးချင်းနှင့် လုပ်ငန်းတည်နေရာအလိုက် အမြင်များကွဲပြားတတ်ပြီး အမှတ်ပေးသည့်ပုံစံများမှာလည်း ကွဲပြားနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဦးဆောင်ဆွေးနွေး ကြသူများအနေဖြင့် ပြန်လည်ညှိနှိုင်းပေးခြင်းနှင့် နောက်ဆုံးတဖွဲ့လုံးအတွက် ပေးမှတ်ကို သဘောတူညီရန် လိုအပ်ခြင်းတို့ကို သတိပြုရန် လိုအပ်သည်။

အဆင့် – ၄ အကောင်းဆုံး ရင်ဆိုင်၊ကျော်လွှားနိုင်မည့် နည်းလမ်းများကို စနစ်တကျ ရေးဆွဲချမှတ်ခြင်း

နောက်ဆုံးအဆင့်တွင် အဖွဲ့အနေဖြင့် ရေးဆွဲမည့်မဟာဗျူဟာတွင် ဖော်ထုတ်တွေ့ရှိရသည့် အန္တရာယ်များ၊ စိုးရိမ်စရာကိစ္စရပ်များကို အဖွဲ့အတွက် အန္တရာယ်လျော့နည်းနိုင်သမျှလျော့နည်း၊ လျှော့ချနိုင်မည့်နည်းလမ်း များကို စဉ်းစားအဖြေရှာ၍ ဆုံးရှုံးမှုနည်းပါးနိုင်သမျှနည်းအောင် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများကို လုပ်ဆောင်ရမည်။ 

ယင်းလုပ်ငန်းစဉ်တွင်  – 

•  အဖွဲ့အစည်းအတွက်အန္တရာယ်အမြင့်မားဆုံးကိစ္စများကို ထိန်းချုပ်ကျော်လွှားနိုင်မည့် နည်းလမ်းများ
• ဦးစားပေးကိုင်တွယ်ရမည့်စိုးရိမ်စရာကိစ္စများ/အန္တရာယ်များ၏ ဖြစ်လာနိုင်ခြေနှင့် အဖွဲ့အတွက် ထိခိုက်နိုင်မှုကို လျှော့ချပေးနိုင်မည့် အရေးယူလုပ်ဆောင်မှုအစီအစဉ်တခု
• အဖွဲ့အစည်းတခုလုံးအတွက် အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်မည့်အခြေအနေများမှ ကျော်လွှားစေနိုင်မည့် ရေရှည်မဟာဗျူဟာတခုနှင့်
•  အဆိုးဆုံးအခြေအနေမျိုးကြုံတွေ့ရလျှင် လတ်တလောဖြေရှင်းရန်အစီအစဉ်တခုတို့ပါဝင်သင့်သည်။

လာမည့်စနေတွင် ရှေ့ဖြစ်လာနိုင်သည့်အခြေအနေများကို စဉ်းစားပုံဖော်ကြည့်ခြင်း (Scenario Planning) ကိုဆက်လက်ရေးသားတင်ပြပေးပါမည်။

အဖွဲ့အစည်းဖွဲ့စည်းပုံနှင့် အုပ်ချုပ်စီမံမှု

အပိုင်း – ၂

အဖွဲ့အစည်းဖွဲ့စည်းပုံနှင့် အုပ်ချုပ်စီမံမှု

 ၂.၁ အဖွဲ့အစည်းဖွဲ့စည်းပုံနှင့် အုပ်ချုပ်စီမံမှုဆိုသည်မှာ –

အဖွဲ့တဖွဲ့လုံး၏ ရထားခေါင်းတွဲနှင့်တူသည့် အဖွဲ့ကိုစီမံခန့်ခွဲကြီးကြပ်မှု (oversight)များပြုလုပ်ရသည့် အပိုင်း ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် အုပ်ချုပ်စီမံမှုဆိုရာတွင် – 

၁) ဖွဲ့စည်းသည့်အဖွဲ့အနေဖြင့် မည်သည့်မျှော်မှန်းချက်အိပ်မက် (Vision Statement) သို့မဟုတ် ရည်မှန်းချက် (အဖွဲ့၏ဦးတည်ချက်နှင့်လားရာကိုဖော်ပြချက်)

၂) အဖွဲ့အနေဖြင့် မိမိဦးတည်ရာပန်းတိုင်သို့ ရောက်ရှိရန်အတွက် လုပ်ငန်းများလုပ်ဆောင်ရာတွင် မည်သို့လုပ် ဆောင်မည်၊ မည်သူတို့အတွက်လုပ်ဆောင်မည်စသဖြင့် အဖွဲ့အကြောင်းဖော်ပြပါရှိသည့် အဖွဲ့ရပ်တည်ခံယူချက် (mission statement)

၃) အဖွဲ့ကို မည်သို့လုပ်ကိုင်လည်ပတ်မည်၊ မည်သူတို့အတွက်၊ မည်သည့်လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်ပေးမည်ဆို သည်တို့ကို ဖော်ပြသည့် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မည့်ပုံစံအတွက် အခြေခံမူများနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ (Principles of Operation)

၄) အဖွဲ့၏လုပ်ငန်းများလည်ပတ်ရာတွင် မည်သူကမည်သည့်တာဝန်များကို လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ပြီး မည်သူ့ထံ တာဝန်ခံရမည်ဟု အဖွဲ့တွင် ပါဝင်လုပ်ဆောင်နေကြသူများ၏ တာဝန်ယူ၊တာဝန်ခံမှုနှင့် ရာထူးများကိုဖော်ပြပါ ရှိသည့် စီမံခန့်ခွဲမှုပြအဖွဲ့ဝင်/ဝန်ထမ်းဖွဲ့စည်းပုံ (organizational structure)

၅) တာဝန်ဝတ္တရားများ၊ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်နှင့် အခွင့်အာဏာများ ရှင်းလင်းစွာပြဌာန်းထားသည့် စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် အဖွဲ့ကို ခေါင်းဆောင်မှု (Leadership/management)

၆) အဖွဲ့အစည်းဖွဲ့စည်းပုံနှင့် စံတန်ဖိုးများ (Constitution and organizational values)

၇) အဖွဲ့အစည်း၏မျှော်မှန်းချက်ပန်းတိုင်၊ ရပ်တည်ခံယူချက်၊စံတန်ဖိုး၊အဖွဲ့အစည်း မဟာဗျူဟာ၊ အဖွဲ့အစည်း၏ အဖွဲ့ဝင်/ဝန်ထမ်းများအပါအဝင် အရင်းအမြစ်များ၊ ဦးတည်အုပ်စုများ၏ လိုအပ်ချက်များကို သုံးသပ်ဖော်ထုတ် ၍ ရှေ့လာမည့် နှစ်များ (၃ နှစ် – ၅ နှစ်စာ)အတွက် အဖွဲ့မှ အဖွဲ့ဝင်/ဝန်ထမ်းများ၊ ပတ်သက်ဆက်စပ်သူများ အားလုံး ပါဝင်ဆွေးနွေး၊ရေးဆွဲချမှတ်ထားသည့် မဟာဗျူဟာ သို့မဟုတ် လုပ်ငန်းစဉ် (Strategic Plan or Actiivty Plan) တို့ပါရှိသည်။ 

၂.၂ မျှော်မှန်းအိပ်မက် (Vision Statement)

မျှော်မှန်းအိပ်မက်ဆိုသည်မှာ အောင်မြင်သည့်အခြေအနေတခုတွင် အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် မည်သို့ ပုံစံရှိမည် ဆိုသည် ကို ပုံဖေါ်စိတ်ကူးယဉ်ကြည့်ပြီး ဖော်ပြချက်ပင် ဖြစ်သည်။

အဖွဲ့တဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ကြရာတွင် စတင်ဖွဲ့စည်းသည့်သူများတွင် အဖွဲ့ဖွဲ့စည်းလိုစေသည့် စေ့ဆော် ချက်များ၊ ရည်ရွယ်ချက်များ၊ ဆန္ဒများရှိတတ်ကြသည်။ တနည်းအားဖြင့် မိမိတို့၏အိပ်မက်များကို တဦးချင်း၊ တယောက်ချင်း လုပ်ဆောင်မည့်အစား အခြားသူများနှင့်ပူးပေါင်း၍ အဖွဲ့အစည်းပုံစံဖြင့် စနစ်တကျ လုပ်ဆောင် ရန် ရည်ရွယ်ကြခြင်းဖြစ်သည်။ လုပ်ဆောင်လိုသည့်စေတနာ၊ စေ့ဆော်မှုများဖြင့် စတင်လုပ်ဆောင်တတ်ကြ သော်လည်း စတင်ဖွဲ့စည်းချိန်တွင် စနစ်တကျဖွဲ့ဖြစ်သည့်အဖွဲ့များဖြစ်မနေတတ်ကြပေ။ သို့သော် အဖွဲ့တဖွဲ့တွင် မျှော်မှန်းအိပ်မက်၊ တနည်းအားဖြင့် အဖွဲ့၏ဦးတည်ချက်နှင့်လားရာကိုဖော်ပြချက် မဖြစ်မနေရှိသင့်သည်။

• အဖွဲ့အစည်းတခု၏ မျှော်မှန်းအိပ်မက် (Vision Statement)ရှိခြင်းဖြင့် အဖွဲ့၏လားရာကို အဖွဲ့တွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူများနှင့် စိတ်ဝင်စားသူများအားလုံးကို သိရှိနားလည်စေနိုင်ရုံမျှမက အဖွဲ့ဝင်များ၊ ဝန်ထမ်းများ အားလုံး အနေဖြင့် အဖွဲ့ဦးတည်ချက်နှင့်လားရာများကို နားလည်သဘောပေါက်၍ စိတ်အားထက်သန်မှုကို ဖြစ်စေသည်။
• အဖွဲ့အစည်းတခု၏ မျှော်မှန်းအိပ်မက် (Vision Statement) ကိုရေးဆွဲရာတွင် အဖွဲ့ဝင်များနှင့် ဝန်ထမ်း များ အားလုံးနှင့် ဖြစ်နိုင်လျှင် မိမိလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ပေးနေသူများကိုပါ ပါဝင်စေခြင်းဖြင့် အားလုံးသဘော တူလက်ခံသည့် မျှော်မှန်းအိပ်မက်တခုကို ရရှိစေနိုင်သည်။ ပါဝင်ပတ်သက်သူများအားလုံး အနေဖြင့်လည်း မိမိတို့ရေးဆွဲချမှတ်ခဲ့သည့် ဦးတည်ချက်နှင့်လားရာအပေါ် ပို၍သက်ဝင်ယုံကြည်မှုရှိနိုင်သည်။

အဖွဲ့အစည်းတခု၏ မျှော်မှန်းအိပ်မက် (Vision Statement)ကို မည်သည့်အချိန်တွင် ရေးဆွဲသင့်သနည်းဟု မေးမြန်းတတ်ကြသည်။ စတင်တည်ထောင်စဉ်ကပင် ရေးဆွဲသင့်သည်။ သို့သော်အဖွဲ့အစည်းအများစုမှာ စတင် တည်ထောင်ခါစတွင် စိတ်လှုပ်ရှားတက်ကြွစွာဖြင့် အဖွဲ့စတင်နိုင်ရန် လုပ်ငန်းများ အကောင်အထည်ဖော် လုပ် ဆောင်နိုင်ရန်ကိုသာ အားစိုက်ခဲ့တတ်ကြပြီး လုပ်ငန်းများစတင်လုပ်ဆောင်ပြီး လည်ပတ်ချိန်ရောက်မှသာ မျှော်မှန်းအိပ်မက်ကို ရေးဆွဲရန်သတိရတတ်ကြသည်။ တနည်းအားဖြင့် အဖွဲ့ စတင်လည်ပတ်ပြီး လုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်နေသည့်အချိန်ရောက်မှသာ မိမိအဖွဲ့အနေဖြင့် မည်သည့်ဦးတည်ချက်၊ လားရာသို့သွားသင့်သည်ကို လည်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိရှိနားလည်တတ်ကြသည်။ 

အဖွဲ့အစည်းတခု၏ မျှော်မှန်းချက်အိပ်မက်ဆိုသည်မှာ – အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့်  မိမိတို့ဦးတည်လုပ်ဆောင်ပေး မည့် လူအုပ်စု သို့မဟုတ် ကဏ္ဍတခုအတွက် အနာဂတ်တွင် မိမိတို့မြင်တွေ့လိုသည့် အကောင်းမွန်ဆုံး သို့မဟုတ် အလိုလားဆုံးအခြေအနေမျိုးကို ဖော်ပြချက်ပင်ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့အစည်းတခု၏ မျှော်မှန်းအိပ်မက်သည် အဖွဲ့၏ ဦးတည်ရာလမ်းကြောင်းအတွက် လမ်းပြကြယ်နှင့် အလားသဏ္ဍာန်တူသည်။ 

လမ်းပြကြယ်ဟုဆိုသည့်အတိုင်း အဖွဲ့တွင်ပါဝင်ပတ်သက်သူများအားလုံးအနေဖြင့် ယင်းကြယ်ရှိရာအရပ်သို့ ဗဟိုပြုသွားရမည်ဆိုသည့် ဦးတည်ချက်ကိုရှင်းလင်းသကဲ့သို့ ယင်းဦးတည်ရည်မှန်းချက်သည် မိမိရောက်နေ သည့်နေရာ၏အထက်တွင် အမြဲရှိနေပြီး လင်းလက်တောက်ပမှု၊ ပျော်ရွှင်စရာများနှင့်ပြည့်နှက်နေမှုများကိုလည်း စိတ်အာရုံတွင်မြင်ယောင်စေခြင်းမျိုးဖြစ်ရန် လိုအပ်သည်။  

အဖွဲ့အစည်းတခု၏ မျှော်မှန်းအိပ်မက်ကိုရေးသားရာတွင် – 

• ရှင်းလင်းတိကျမှုရှိခြင်း – လွယ်ကူစွာနားလည်နိုင်ပြီး အဖွဲ့၏ ရည်ရွယ်ချက်ကို လွယ်ကူစွာ သိရှိနိုင်ခြင်း။

အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် အနာဂတ်တွင် မြင်လိုသည့် အခြေအနေကို  “တိတိကျကျ” နှင့် “ရှင်းရှင်း လင်းလင်း” မှန်းဆပုံဖော်ကြည့်ရန် လိုအပ်သည်။ 

• ပြင်းပြသည့်စိတ်ဆန္ဒကို မြင်ရပြီး ကိုယ်တိုင်ပါ စိတ်အားထက်သန်မှုကို ဖြစ်စေခြင်း – အဖွဲ့ဝင်များ/ ဝန်ထမ်းများသာမက အခြားဆက်စပ်ပတ်သက်သူများအနေဖြင့်ပါ ပို၍ကောင်းမွန်သည့်အနာဂတ် တခုသို့ ဦးတည်နေသည့်၊ ပြောင်းလဲပေးလိုသည့် ပြင်းပြသည့်စိတ်ဆန္ဒကို မြင်ရပြီး အတူတကွ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်လိုစိတ်နှင့် စိတ်လှုပ်ရှား၊​တက်ကြွမှုကို ဖြစ်ထွန်းစေခြင်း။ 

မျှော်မှန်းအိပ်မက်ကြောင့် ဖတ်ရှုရသူများအားလုံး စိတ်လှုပ်ရှားတက်ကြွစွာဖြင့် အဖွဲ့တွင်ပါဝင်လုပ် ဆောင်လိုစိတ်၊ ပံ့ပိုးကူညီမှုကို ဖြစ်စေရန် လိုအပ်သည်။

• မျှော်မှန်းအိပ်မက်ကို ဦးတည်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်များကို အဖွဲ့အနေဖြင့် လုပ်ဆောင်နေကြောင်း မြင် ရခြင်း – လမ်းပြကြယ် နှင့်အလားသဏ္ဍာန်တူသည့် မျှော်မှန်းအိပ်မက်သို့ ဦးတည်သည့် လုပ်ဆောင်ချက် များကို အဖွဲ့အနေဖြင့် လုပ်ကိုင်နေကြောင်းကို အရိပ်အမြွက်အနေဖြင့် ပြသရန်လိုအပ်သည်။
• လူမှုဘဝ အပြောင်းအလဲများကို အာရုံစိုက်ခြင်း – အဖွဲ့၏ထိရောက်စွာလုပ်ဆောင်ပေးနိုင်မှုကြောင့် အကျိုးကျေးဇူး ခံစားရမည့်သူများ၏ လူမှုဘဝကို မည်သို့အကျိုးသက်ရောက်မှုနှင့် အပြောင်းအလဲကို ဖြစ်စေမည်ကို ဖော်ညွှန်းပြနိုင်ရမည်။

မျှော်မှန်းအိပ်မက်များရေးသားရာတွင် – 

၁) လာမည့် ၁၀နှစ် မှ နှစ် ၂၀ အတွင်း သင့်အဖွဲ့၏လုပ်ငန်းများကြောင့် မည်သည့်လူမှုအပြောင်းအလဲများကို မြင်ရအောင်လုပ်ဆောင်ပေးလိုပါသနည်း။

၂) လာမည့် ၁၀နှစ် မှ နှစ် ၂၀ အတွင်း ယင်းမျှော်မှန်းအိပ်မက်ကို ရောက်ရှိခဲ့လျှင် သင့်အဖွဲ့အနေဖြင့် မည်သည့် အခန်းကဏ္ဍတွင် ရှိနေမည်နည်း။ ဆိုသည်ကို စဉ်းစားပုံဖော်ကြည့်၍လည်း ရနိုင်ပါသည်။

မျှော်မှန်းအိပ်မက်များကို ဖတ်ရှုရသည့်အဖွဲ့ဝင်များ/ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့် အလွယ်တကူ နားလည်ပြီး အဖွဲ့တွင် ပါဝင်ပြီး လုပ်ဆောင်လိုခြင်းရှိ၊မရှိကို စဉ်းစားဆုံးဖြတ်နိုင်စေရန် ရေးသားရန်လိုအပ်သည်။ 

သတိပြုစေလိုသည့်အချက်တချက်မှာ မျှော်မှန်းအိပ်မက်များကို ရေးသားရာတွင် လက်တွေ့မကျလှသည့်၊ အဖွဲ့အတွက် စိန်ခေါ်မှုများစွာရှိပြီး စွမ်းဆောင်နိုင်ရန်မရေရာသည့် ရည်မှန်းချက်မျိုး မဖြစ်ရန်လိုအပ်သကဲ့သို့ အလွန်အမင်း တိတိကျကျဖြစ်လွန်းလှသည်မျိုးလည်း မဖြစ်ရန်လိုအပ်သည်။ 

အောက်ဖော်ပြပါ မျှော်မှန်းအိပ်မက် (vision) များကို နမူနာအဖြစ် ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။

Oxfam: A just world without poverty “ဆင်းရဲမွဲတေမှုကင်း၍ တရားမျှတသောကမ္ဘာတစ်ခု”

Save the Children: A world in which every child attains the right to survival, protection, development, and participation. ကလေးတိုင်း အသက်ရှင်နိုင်ခွင့်၊ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုရရှိခွင့်၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခွင့် နှင့် ပါဝင်ခွင့်ရရှိစေနိုင်သောကမ္ဘာတစ်ခု

BBC: “To be the most creative organization in the world”

“ကမ္ဘာပေါ်တွင် အဖန်တီးနိုင်ဆုံးအဖွဲ့အစည်းတခုဖြစ်စေရန်”

Disney: “To make people happy.” လူတိုင်းပျော်ရွှင်အောင် လုပ်ဆောင်ပေးရန်

Google: “To provide access to the world’s information in one click” “ကလစ်တစ်ချက်နှိပ်ရုံမျှဖြင့် ကမ္ဘာကြီးရဲ့သတင်းအချက်အလက်များ ရရှိစေနိုင်ရန်”

Instagram: “Capture and share the world’s moments”

 “ကမ္ဘာကြီးရဲ့အမှတ်တရများကို ရယူ၊ မျှဝေရန်”

မျှော်မှန်းအိပ်မက်များရေးသားရာတွင် ဆောင်ရန်၊ရှောင်ရန်အချက်များနှင့်ဖော်ပြပါ နမူနာများကို ဖတ်ရှုပါ။ အောက်ပါ လမ်းပေါ်ကလေးများကို ကူညီပေးနေသည့် လူငယ်အဖွဲ့မှ အဖွဲ့ဝင်တဦးနေရာမှ သင်ကိုယ်တိုင် မျှော်မှန်း အိပ်မက်တခုကို ရေးကြည့် ပေးနိုင်ပါသည်။

လမ်းဆုံလမ်းခွများတွင် နေပူမိုးရွာမရှောင်၊ ဈေးရောင်းနေကြသည့် လမ်းပေါ်ကလေးများကို နေ့စဉ် ဖြတ်သွား ဖြတ်လာတိုင်းမြင်နေကြသည့် တက္ကသိုလ် ကျောင်းသား လူငယ်တစုက ယင်းကလေးများကို တခုခုလုပ်ပေးနိုင် လျှင် ကောင်းမည်ဟု စဉ်းစားမိကြသည်။​ သူတို့အနေဖြင့် ကလေးများကို စာသင်ပေးကြသည်၊ သူတို့၏မိဘများ၊ အလုပ်ရှင်များမငြိုငြင်ရအောင် စာသင်ပေးနေသည့်အချိန်တွင် လူငယ်တချို့က ဈေးကူရောင်းပေးကြသည်။ ကလေးများနှင့် လက်ပွန်းတတီးရှိလာချိန်တွင် ကလေးများ၏ဘဝအခြေအနေများနှင့် သူတို့နေထိုင်ကျင်လည်နေ ရသည့်အခြေအနေကို ပို၍သိရှိလာရသည်။ ပထမတွင် စာသင်ပေးမည်၊ သူတို့ကို တတ်နိုင်သမျှကူညီမည် ဆို သည့်အတွေးသက်သက်ဖြင့် လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြရာမှ ကလေးများကို ထိထိရောက်ရောက်ကူညီပြီး သူတို့ဘဝအတွက် အပြောင်းအလဲများဖြစ်သွားအောင် ကူညီကြရန် ဆုံးဖြတ်၍ အဖွဲ့အစည်းတခု စနစ်တကျဖွဲ့စည်းလုပ်ဆောင်ကြ ရန် စဉ်းစားခဲ့ကြသည်။​

လမ်းပေါ်ကလေးများကို ကူညီသည့်အဖွဲ့အနေဖြင့် လမ်းပေါ်ကလေးများကို စာသင်ပေးခြင်း၊ အသက်မွေး ဝမ်းကျောင်းပညာများသင်ကြားပေးခြင်း၊ အလုပ်အကိုင်ရှာဖွေပေးခြင်းနှင့် သူတို့ကျင်လည်နေထိုင်သည့် ရပ်ရွာလူမှုအသိုင်းအဝန်း နှင့် သဟဇာတဖြစ်စေရေးအတွက် လိမ်မာရေးခြားရှိစေရန် အပြောအဆို၊ အနေအထိုင်များကို သင်ကြားပေးခြင်းနှင့် ရပ်ရေး၊ရွာရေးကိစ္စများတွင် ကူညီပေးလာအောင် စည်းရုံးခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်ပေးခြင်းဖြင့် လတ်တလော ကြုံတွေ့နေရသည့် လမ်းသွားလမ်းလာများကို တောင်းရမ်းခြင်း၊ ပစ္စည်းများ အတင်းအဓမ္မရောင်းခြင်း၊ အချင်းချင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားခြင်း၊ ဆဲရေးတိုင်းထွာခြင်းနှင့် အချို့ လမ်းပေါ်ကလေးများ ကျူးလွန်တတ်သည့် ရာဇဝတ်မှုငယ်များကို သူတို့ကျင်လည်ရာဒေသများရှိ လူမှုအသိုင်း အဝိုင်းများ၏ စိတ်မချမ်းသာမှုနှင့် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို ပပျောက်စေနိုင်သည်။ သူတို့ကျင်လည်ရာဒေသများရှိ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများကိုလည်း ကလေးများ၏ဘဝအခြေအနေများကို နားလည်သိရှိပြီး လက်ခံလာအောင်၊ ကူညီလာအောင် စည်းရုံးပြောပြပေးခြင်း၊ ကလေးများအနေဖြင့်လည်း သဟဇာတဖြစ်အောင် နေထိုင်တတ် လာပြီး ပံ့ပိုးကူညီတတ်သော လမ်းပေါ်ကလေးများအဖြစ် ပြောင်းလဲလာခြင်းဖြင့် လူမှုအသိုင်းအဝန်းတခုလုံး အတွက် အကျိုးရလဒ်အနေဖြင့် အေးချမ်းသာယာသည့် ရပ်ရွာလူမှုအသိုင်းအဝန်းတခုကို ရရှိနိုင်မည်ဟု မျှော်မှန်းယုံကြည်ကြသည်။​ 

၂.၃ အဖွဲ့အစည်း၏ ရပ်တည်ခံယူချက် (mission statement)

အဖွဲ့အစည်းတခု၏ ရပ်တည်ခံယူချက်သည် အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် မည်သူတို့ အတွက်၊ မည်သည့်လုပ်ငန်းများကို မည်သည့်ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်လုပ်ဆောင်မည်၊ အဖွဲ့အစည်းမည်သို့ဖွဲ့စည်းပေါ်ပေါက်လာသည်တို့ကို အကျဉ်းချုပ် ဖော်ပြချက်ပင်ဖြစ်သည်။ 

အဖွဲ့အစည်းတခု၏ ရပ်တည်ခံယူချက်ရေးသားရာတွင် ချဉ်းကပ်ပုံ ၂ မျိုးဖြင့် ရေးသားလေ့ရှိသည်။

ပထမတမျိုးမှာ အောက်ပါမေးခွန်းများကို ဖြေဆို၍ ရေးသားခြင်းဖြစ်သည်။

• ဘယ်လိုအဖွဲ့အစည်းမျိုးလဲ? (Who are you as an organization?)
• ဘယ်လိုဖွဲ့စည်း ပေါ် ပေါက်လာသလဲ။ (Why did you exist?)
• အဖွဲ့အစည်းက ဘာတွေလုပ်ဆောင်နေသလဲ။ (What do you do?)
• ဘယ်သူတွေအတွက် ဖွဲ့စည်းထားသလဲ။ (Whom do you serve?)

နောက်တနည်းမှာ – 

• အဖွဲ့၏ရည်ရွယ်ချက် (Purpose)
• လုပ်ငန်း (Business) နှင့်
• တန်ဖိုးထားမှုများ (values) တို့ကို ဖော်ပြရေးသားခြင်းဖြစ်သည်။ 

Oxfam’s Mission Statement 

to work towards a just world without poverty, where people can influence decisions that affect their lives, enjoy their rights, and assume their responsibilities as full citizens. 

လူတိုင်းသည် နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးတာဝန်များကို အပြည့်အဝထမ်းဆောင်လျှက် မိမိတို့ဘဝကို သက်ရောက်လာနိုင်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များကို လွှမ်းမိုးနိုင်ခွင့်ရှိပြီး မိမိအခွင့်အရေးများကိုခံစား နိုင်သည့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုကင်းဝေးပြီး တရားမျှတသောကမ္ဘာတစ်ခုဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်သွားရန် 

“UNICEF promotes the rights and well-being of every child, in everything we do.”

ယူနီဆက်ဖ်သည် လုပ်ဆောင်သည့်လုပ်ငန်းတိုင်းတွင် ကလေးတိုင်း၏ အခွင့်အရေးများနှင့် သာယာဝပြောမှုတို့ကို မြှင့်တင်ပေးသည်။”

Duolingo: “We’re here to develop the best education in the world and make it universally available. Our global team works together to make language learning fun, free, and effective for anyone who wants to learn, wherever they are.”

 “ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံးပညာရေးကို ဖန်တီးပြီး လူတိုင်းအသုံးပြုနိုင်အောင် ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် ကြိုးပမ်း နေပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအဖွဲ့သည် မည်သည့်နေရာမှဖြစ်စေ ဘာသာစကား သင်ယူလို သူတိုင်းအတွက် အခမဲ့၊ ပျော်ရွှင်စရာနှင့် ထိရောက်စေရန် လုပ်ဆောင်ပေးလျက်ရှိသည်။

၂.၄ အဖွဲ့အစည်း၏အခြေခံမူများ (Principles of Operation)
အဖွဲ့အစည်း၏အခြေခံမူများနှင့်လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများသည် အဖွဲ့အစည်းကိုမည်သို့လည်ပတ်လုပ်ဆောင်မည် ဆိုသည်ကို လမ်းညွှန်ပေးပြီး အဖွဲ့အစည်းတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူများလိုက်နာရန် အဖွဲ့အစည်းမှ ချမှတ် ထား သည့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် အဖွဲ့၏ အခြေခံသဘောသဘာဝများကို ဖော်ပြပေးထားချက်များဖြစ်သည်။

ရှေးဦးစွာ အခြေခံမူဆိုသည့်အဓိပ္ပါယ်ကို ရှင်းပြလိုပါသည်။ အခြေခံမူဆိုသည်မှာ အဖွဲ့အစည်းအဖွဲ့ဝင်များ အားလုံးက ယုံကြည်လက်ခံရပ်တည်သည့် စည်းမျဉ်း စည်းကမ်း၊ ယုံကြည်မှုပင်ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့အတွင်းရှိ တဦးနှင့်တဦးအကြား မည်သို့ဆက်ဆံကြမည်၊ လုပ်ငန်းများကို မည်သို့လုပ်ဆောင်မည်၊ အဖွဲ့ပြင်ပမှသူများကို မည်သို့ ဆက်ဆံမည်တို့ကို အဖွဲ့ဝင်များက သဘောတူလက်ခံ၊ ချမှတ်ထားသည့် စည်းမျဉ်းများ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများလည်း ဖြစ်ကြသည်။

အဖွဲ့အစည်း၏အခြေခံမူများကို အဖွဲ့၏လုပ်ငန်းများ စတင်လုပ်ဆောင်၊ လည်ပတ်လာချိန်တွင် အဖွဲ့ဝင်များ၊ ဝန်ထမ်းများအားလုံး ဝိုင်းဝန်းဆွေးနွေးချမှတ်သင့်သည်။ အခြေခံမူများကို ချမှတ်ရာတွင် အဖွဲ့အစည်း၏ မျှော်မှန်း အိပ်မက်နှင့် ရပ်တည်ခံယူချက်၊ ဖွဲ့စည်းပုံ (constitution) များကို ပြန်လည်သုံးသပ်၍ ယင်းတို့နှင့် ဆက်စပ်၍ မည်သည့်အချက်များကို လုပ်ငန်းလည်ပတ်ရာတွင် အခြေခံမူများအဖြစ် ထည့်သွင်းရေးဆွဲမည် ဆိုသည်ကို သေချာစွာ ဝိုင်းဝန်းစဉ်းစား၊ဆွေးနွေး၍ အတည်ပြုချမှတ်သင့်သည်။ အခြေခံမူများအဖြစ် ထည့်သွင်းရန် စဉ်းစားရာ၌ နေ့စဉ်ဘဝတွင် မည်သို့ ကျင့်သုံးမည်ဆိုသည်ကိုလည်း တပါတည်းဆွေးနွေး စဉ်းစားမှသာလျှင် အဖွဲ့အတွက် လက်တွေ့ကျပြီးအမှန်တကယ် လိုက်နာနိုင်မည့်မူများဖြစ်နိုင်ပါမည်။
အဖွဲ့အစည်းအမျိုးမျိုးရှိကြသည့်အတွက် မိမိတို့အဖွဲ့အတွက် မဖြစ်မနေ ထည့်သွင်းရမည့်၊ အရေးပါ၍ တန်ဖိုးထားသည့် အခြေခံမူများကို စဉ်းစားသင့်သည်။ ဥပမာ – ကလေးသူငယ်များအတွက် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်နေသည့်အဖွဲ့များတွင် အဖွဲ့ဝင်များ၊ဝန်ထမ်းများနှင့် ပတ်သက်ဆက်စပ်သူအားလုံးကိုယ်တိုင် လုပ်ငန်းအတွက်သာ မက မိမိတို့၏ပုဂ္ဂလိကဘဝတွင်ပါ ကလေးသူငယ်များ ၏ အခွင့်အရေးအကာအကွယ်ပေးသည့်အခြေခံမူများကို လေးစားလိုက်နာ၍ ကလေးသူငယ်များ၏ အခွင့်အရေးကို ချိုးဖောက်သည့်မည်သည့်အပြုအမူမျိုးကို လုံံးဝ လက်မခံသည့်မူများချမှတ်ထားပြီး ချိုးဖောက်ပါက ထိရောက်စွာအရေးယူမည့် မူဝါဒမျိုးချမှတ်လေ့ရှိကြသည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းလုပ်သည့်အဖွဲ့များသည်လည်း အဖွဲ့တွင် ပလပ်စတစ်အသုံးပြုမှုကို လျော့ချရေး သို့မဟုတ် အသုံးမပြုရေးမူမျိုးလည်း ချမှတ်တတ်ကြသည်။ အချို့အခြေခံမူများကို အခြေအနေ နှင့် အချိန်ကာလတခုတွင် လိုအပ်ချက်များအရ ထပ်မံဖြည့်စွက်ခြင်း၊ ပြင်ဆင်ချမှတ်ခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။

ယေဘုယျအားဖြင့် အဖွဲ့အစည်းများတွင် ဒီမိုကရေစီနည်းကျကျ အားလုံးပါဝင်သည့်ချဉ်းကပ်လုပ်ဆောင်မှု (Parcipatory approach) ကို ယုံကြည်လက်ခံသည့်အခြေခံမူမျိုးကို ကျင့်သုံးမည်ဟု ချမှတ်လေ့ရှိကြသည်။ ထိုသို့ထည့်သွင်းလျှင် လက်တွေ့တွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်း၊ အစီအစဉ်ရေးဆွဲခြင်းမှစ၍ လုပ်ငန်း အကောင် အထည်ဖော်မှု၊ ပြန်လည်သုံးသပ်မှုအထိ ပတ်သက်ဆက်စပ်သူများအားလုံးပါဝင်ခွင့်ရသည့်အခြေအနေ ဖြစ်အောင် ဖန်တီးပေးနိုင်သည့် အခြေအနေမျိုး လိုအပ်မည်။ အခြေခံမူအနေဖြင့် ထည့်သွင်းထားသော်လည်း လက်တွေ့ မည်သို့ကျင့်သုံးမည်ဆိုသည့်အချက်မပါလျှင် အဓိပ္ပါယ်မရှိလှပေ။

အခြေခံမူဝါဒ နမူနာများ	ယင်းမူဝါဒများကို လက်တွေ့လိုက်နာကျင့်သုံးကြပုံနမူနာများ
၁) အားလုံးပါဝင်ခွင့်ရစေမည့် နည်းလမ်းကို ကျင့်သုံး မည်။ (Participatory Approach)	ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်း၊ အစီအစဉ်ရေးဆွဲခြင်း မှစ၍ လုပ်ငန်း အကောင်အထည်ဖော်မှု၊ ပြန်လည်သုံးသပ်မှုအထိ ပတ်သက်ဆက်စပ်သူများအားလုံးပါဝင်ခွင့်ရသည့် အခြေအနေ ဖြစ်အောင် ဖန်တီးမည်။
၂) ပွင့်လင်းမြင်သာပြီး တာဝန်ခံမူရှိခြင်း (Be transparent and accountable)	ဘဏ္ဍာရေး၊အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ မူဝါဒများနှင့် လုပ်ထုံး လုပ်နည်းများကို ရေးဆွဲ၊အတည်ပြု၍ အကောင်အထည် ဖော်ဆောင်မည်။ငွေစာရင်းရှင်းတမ်း၊ ဘဏ္ဍာရေးအစီရင်ခံစာ များကို  အလှူရှင် များနှင့် အကျိုးခံစားသူများအား မျှဝေမည်။အဖွဲ့အတွင်းသာမက၊ ပြင်ပစာရင်းစစ်များနှင့်ပါ ငွေစာရင်း စစ်ဆေးခြင်းကို ပုံမှန်ပြုလုပ်မည်။
၃) မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးများ တည်ဆောက်ခြင်း (Build partnerships)ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပါ – အခြားသူများနှင့်အတူ လုပ်ဆောင်မည်။လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွက် အထောက်အကူ ဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်မည် –လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း အတွက် အကျိုးကျေးဇူးရှိစေသည့်လုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ပါက အဖွဲ့ကို ပိုမိုလေးစားလက်ခံလာမည် ပါဝင်လုပ်ဆောင်ခွင့်ပြုမည် – လူများသည် မိမိတို့ ပါဝင်ခဲ့သော သို့မဟုတ် ပါဝင်ခွင့်ရသော ကိစ္စရပ် များကို ပိုမိုလေးစားတန်ဖိုးထားလေ့ရှိသည်။ သူတို့ကူညီ ဖန်တီးခဲ့သောအရာများကို ရှုတ်ချခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ဆီးရန်ကြိုးစားမည်မဟုတ်ပါ။	အဖွဲ့အစည်းအတွင်းရှိ လူတိုင်း နှင့် ဌာနတိုင်းကို ပူးပေါင်း ဆောင် ရွက်စေသည့်စနစ်၊နည်းလမ်းများကို ထည့်သွင်းပြီး မိတ်ဖက် ဆက်ဆံရေး၏ သဘောတရားအယူအဆများနှင့် မိတ်ဆက်မည်။လုပ်ငန်းအတွက် အခရာကျသည့် သူများ၊ အဖွဲ့အစည်း များနှင့် ဆက်စပ်လုပ်ဆောင်နိုင် မည့် နည်းလမ်းများကို ရှာဖွေမည့်မူဝါဒကို ထည့်သွင်းရန် နှင့်  ထိုမူဝါဒနှင့် လျာထားချက် များကို အကောင် အထည်ဖော်ရန်နှင့် တိုးတက်မှုကိုစောင့်ကြည့်ရန် လမ်းညွှန်ချက်ပါ ထည့်သွင်း ရေးဆွဲမည်။အဖွဲ့၏ဦးတည်အုပ်စု (လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း)ရှိ စနစ်တကျ ဖွဲ့ထားသည့် အဖွဲ့များသာမက အလွတ်သဘော စုစည်း သည့်အုပ်စုများ နှင့်ပါ ဆက်ဆံရေးခိုင်မာအောင် တည် ဆောက်ပြီး သူတို့နှင့်မည်သို့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်မည်ကို အစီအစဉ်ရေးဆွဲမည်။

၂.၅ အဖွဲ့အစည်း ဖွဲ့စည်းမှုဇယားရေးဆွဲခြင်း (Developing an organizational chart)

အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို လည်ပတ်အောင် လုပ်ဆောင်ရခြင်းသည် ကြီးမားသော တာဝန်တစ်ခုဖြစ်သည်။ လူတစ်ဦး တည်းမှ အားလုံးကိုဆောင်ရွက်နိုင်မည်မဟုတ်ပါ။ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအတွက် ဆောင်ရွက်လိုသည့် လုပ်ဆောင် ချက်များအားလုံးကို အဆင်ပြေပြေ၊အရည်အသွေးပြည့်မီ ပြီးမြောက်အောင်လုပ်ဆောင်နိုင်ရန်အတွက် ကဏ္ဍ အသီးသီးတွင် လုပ်ငန်းတာဝန်များ ခွဲဝေချမှတ်ခြင်း၊ လုပ်ငန်းပြီးစီးမှုအခြေအနေများကို ကြီးကြပ်ပေးသူနှင့် တာဝန်ခံ ပေးသူများ ထားရှိခြင်းတို့ပါရှိသည့် အဖွဲ့အစည်းဖွဲ့စည်းမှုဇယားကို စနစ်တကျရေးဆွဲထားရန် လိုအပ် သည်။

အဖွဲ့အစည်း ဖွဲ့စည်းပုံဇယား (Organizational Structural Chart) ဆိုတာဘာလဲ။

အဖွဲ့အစည်းဖွဲ့စည်းပုံဇယားဆိုသည်မှာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို ကိုယ်စားပြုဖော်ပြသော ဒိုင်ယာဂရမ် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ယင်းဇယားတွင် ဝန်ထမ်းများ၊ ဌာနများနှင့် ၎င်းတို့အချင်းချင်း၏ ဆက်နွယ်မှုများ၊ အဖွဲ့အစည်း ၏ စီမံကိန်းများစသည်တို့ကို ဖော်ပြသည်။ ဖွဲ့စည်းမှုဇယားထဲတွင် ပါဝင်သောအစိတ်အပိုင်းများကို “ကိုယ်အင်္ဂါ အစိတ်အပိုင်းများ” (လူ့ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း နှလုံး၊ အသည်း စသောကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းများနှင့် တင်စား ခေါ် ဝေါ်ကြသည်။ အဖွဲ့အစည်းသည် မိမိ၏ကိုယ်အင်္ဂါ များအားလုံး ကျန်းမာပြီး တစ်ဦးကိုတစ်ဦး ကူညီကာ ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်နေမှသာ သန်မာကြံ့ခိုင်သော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။

အဖွဲ့အစည်း ဖွဲ့စည်းပုံဇယားရေးဆွဲရန် ဘာကြောင့်လိုအပ်ပါသလဲ။

⚛️အဖွဲ့တွင် ပါဝင်သူများ/ဝန်ထမ်းများအတွက် ဌာနအလိုက် လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာနှင့် တာဝန်ယူမှု၊တာဝန်ခံမှု အဆင့်ဆင့်ကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြပေးနိုင်သည်။
⚛️လုပ်ငန်းတာဝန်များ မည်သို့ခွဲဝေထားသည်ကို ဖော်ပြနိုင်သည်။
⚛️မည်သည့်ဌာနများရှိပြီး တဌာနတွင် ဝန်ထမ်းဘယ်နှစ်ဦးရှိသည်၊ မည်သည့် စီမံကိန်းများ ရှိသည်တို့ကိုလည်း ရှင်းလင်းစွာသိရှိနိုင်သည်။
⚛️ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့် မိမိတို့အမည်၊ မိမိတို့ဌာန၏ အဖွဲ့အစည်းအတွင်းပါဝင်မှုကို သိသာ ထင်ရှားစွာမြင်ရခြင်းအတွက် အဖွဲ့အစည်းအပေါ် ပို၍တန်ဖိုးထားလာစေသည်။
⚛️အဖွဲ့အစည်းအပြင်ဘက်ကလူများအနေဖြင့်လည်း အဖွဲ့၏ဖွဲ့စည်းပုံ၊ အဓိကလုပ်ငန်းခွင်များကို နားလည်စေသည်။
⚛️တာဝန်အပ်နှင်းမှုကို လွယ်ကူစွာ နားလည်စေနိုင်သည်။
⚛️စနစ်တကျ အဆင့်ဆင့်တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းနှင့် ကြီးကြပ်လုပ်ဆောင်ခြင်းတို့ပါရှိသည့် ဖွဲ့စည်းပုံ ဇယားရှိသည့် အဖွဲ့အစည်းတခုသည် မိမိတို့အဖွဲ့၏ရည်မှန်းချက်များကို မျှော်မှန်း သည့်အတိုင်း အောင်မြင်အောင် လုပ်ကိုင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ဖွဲ့စည်းပုံဇယားသည် အဖွဲ့ကို ပြင်ပမှသူများနားလည်ရန်အတွက်သာ မဟုတ်ဘဲ၊ မိမိအဖွဲ့အစည်း၏ စံတန်ဖိုးများ၊ အခြေခံမူများ၊မျှော်မှန်းအိပ်မက်နှင့် ရပ်တည်ခံယူချက်များအတိုင်း ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ခြင်းနှင့် လုပ်ငန်း တာဝန်ဝတ္တရားများကို အကောင်းဆုံးစီမံခန့်ခွဲပေးနိုင်သည့် ပုံစံမျိုးဖြစ်ရန် အရေးကြီးသည်။

ဖွဲ့စည်းပုံဇယားရေးဆွဲရာတွင် မည်သူများ ပါဝင်သင့်သလဲ။

အဖွဲ့အစည်း၏ ဖွဲ့စည်းပုံဇယားကို ရေးဆွဲရာတွင် တစ်ဦးတစ်ယောက် လူတစုက ရေးဆွဲခြင်းမျိုး မလုပ်သင့်ပဲ အဖွဲ့အစည်း တခုလုံး ပါဝင်သင့်သည်။ မည်သူသည် မည်သူနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်၊ ဆုံးဖြတ်ချက်များကို မည်သို့ ချမှတ်မည်ဆိုသည်တို့ကို ညှိနှိုင်း၍ သဘောတူညီမှုရယူသင့်ပြီး နောက်ဆုံး အဆင့်တွင်မှ ဦးဆောင်အဖွဲ့က သုံးသပ်အတည်ပြုသင့်သည်။

မည်သည့်အချိန်တွင် ရေးဆွဲသင့်ပါသလဲ။

✍️အဖွဲ့အစည်းကို စတင်တည်ထောင်သည့်အချိန်တွင် ပထမဆုံးဖွဲ့စည်းမှုဇယားရေးဆွဲသင့်သည်။
✍️အဖွဲ့အစည်းစတင်လည်ပတ်ပြီး အဖွဲ့ဝင်/ဝန်ထမ်းများ များပြားလာချိန်တွင် ပြန်လည်သုံးသပ်၍ ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်း ရေးဆွဲနိုင်သည်။
✍️ဖွဲ့စည်းပုံအပြောင်းအလဲ (ဥပမာ– ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ခြင်း၊ စီမံကိန်းအသစ်စတင်ခြင်း/ပြီးဆုံးခြင်း၊ ဝန်ထမ်းပြောင်းလဲခြင်း) ရှိသည့်အချိန်တိုင်း update ပြုလုပ်သင့်သည်။
✍️ဝန်ထမ်းအသစ်များသည် မိမိတို့၏အမည်များကို ဇယားအတွင်းတွင် တွေ့ရသည့်အခါတွင် မိမိအနေဖြင့် အဖွဲ့တွင်ပါဝင်သူတဦးအဖြစ် ပို၍ခံစားသက်ဝင်လာနိုင်မည်။

ကောင်းမွန်သောဖွဲ့စည်းပုံဇယားတခု၏ အင်္ဂါရပ်များ
👍လုပ်ငန်းတာဝန်များကို သတ်သတ်မှတ်မှတ် ပေးထားပြီး ရှင်းလင်းတိကျသည်။
👍တာဝန်ခံမှု၊ အစီရင်ခံမှုများနှင့် ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲသူများကို မြင်သာစွာ ဖော်ပြထားသည်။
👍အကြံဉာဏ်ရယူနိုင်မည့်သူများ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမည့်သူများကို သီးခြားဖော်ပြထားပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်များအကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေသည်။
မည်သို့ရေးဆွဲသင့်ပါသလဲ။
👍ဖွဲ့စည်းပုံဇယားရေးဆွဲ(ပြန်လည်သုံးသပ်/ပြင်ဆင်)ရာတွင် အဖွဲ့အစည်းရှိ အဖွဲ့ဝင်/ဝန်ထမ်းများ အားလုံး ပါဝင်သင့်သည်။
👍ရေးဆွဲရာတွင် စံတန်ဖိုးများ၊ အခြေခံမူများ၊မျှော်မှန်းအိပ်မက်နှင့် ရပ်တည်ခံယူချက်များကို ပြန်လည် ကိုးကားသင့်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် အဖွဲ့အနေဖြင့် အောက်ခြေမှအဆင့်ဆင့်တက်သည့်နည်းလမ်း (bottom-up approach) ကို ယုံကြည်လက်ခံသည့် လူထုအခြေပြုဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်လျှင် အဆင့်ဆင့်ဖြင့်အုပ်ချုပ်သည့် စနစ် (hierarchy)ပုံစံမျိုးထက် တာဝန်ယူမှုနှင့် တာဝန်ခံမှုကို ခွဲဝေလုပ်ဆောင်ပုံကို အလေးထားပြီး အားလုံး စုစည်းခေါင်းဆောင်သည့် (collective leadership) ပုံစံဖြင့် ဖွဲ့စည်းမှုပုံစံမျိုး ရေးဆွဲသင့်သည်။
👍အဖွဲ့ဝင်များ/ဝန်ထမ်းများအားလုံးနှင့်အတူ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာများကို မည်သို့ခွဲဝေတာဝန်ယူမည်၊ ဆုံးဖြတ်ချက်များချမှတ်ရာတွင်လည်းကောင်း၊ ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရာတွင်လည်းကောင်း မည်သည့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ချမှတ်လုပ်ဆောင်မည်ကို ဝိုင်းဝန်းစဉ်းစားသင့်သည်။

အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၏ ဖွဲ့စည်းပုံဇယားကို ရေးဆွဲရာတွင် အောက်ဖော်ပြပါအခန်းကဏ္ဍအသီးသီးတွင် တာဝန်ယူ မည့်သူများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန်လိုအပ်သည်။
💟 အုပ်ချုပ်စီမံမှု (Governance) – အဖွဲ့အစည်းတခု၏ အမြင့်ဆုံးအစိတ်အပိုင်းဖြစ်ပြီး စီမံအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ ကဲ့သို့ အဖွဲ့၏နေ့စဉ်လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုမရှိချေ။ သို့သော် အဖွဲ့အစည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အတွက် အရေးပါသည့်အခန်းကဏ္ဍတွင် ရှိကြသည်။ အဖွဲ့၏ ရပ်တည်မှုအပေါ် ထင်ဟပ်သည့် မျှော်မှန်း အိပ်မက်ရှိကြသည့်သူများနှင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့်အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည်။ အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့ (Governing Body)၊ ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့ (Board of Directors)၊ အကြံပေးဘုတ်အဖွဲ့ (Board of Trustees, Advisory Board)စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်လေ့ရှိကြသည်။
တိုက်ရိုက်ပါဝင်ဆောင်ရွက်နေရန်မလိုအပ်သော်လည်း စံတန်ဖိုးများ၊ အခြေခံမူများ၊မျှော်မှန်း အိပ်မက်နှင့် ရပ်တည်ခံယူချက်များရေးဆွဲပြီး အဖွဲ့အစည်း၏လားရာလမ်းကြောင်းနှင့် မဟာဗျူဟာများ ချမှတ်ရာတွင် ဦးဆောင်မှုပေးရသူများဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် အဖွဲ့အစည်းချမှတ်ထားသည့် မဟာဗျူဟာများနှင့် လက်ရှိ လုပ်ငန်းများအကြား ကိုက်ညီမှုအခြေအနေကို ကြည့်ရှုသုံးသပ်ပေးပြီး လိုအပ်သည့် အကြံဉာဏ်များ၊ လမ်းညွှန်မှုများနှင့် ပံ့ပိုးကူညီမှုများကို ပေးသည့် ထိပ်ဆုံးပိုင်း အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကြသူများ ဖြစ်သည်။
အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့တွင် တာဝန်ခွဲဝေမှုရှိတတ်သည်။ သို့ရာတွင် အချို့အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့များသည် ဖွဲ့စည်းစဉ်ကပင် အမြဲတမ်း ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌနေရာများကို ရွေးချယ်တတ်သော်လည်း အချို့မှာ အလှည့်ကျပုံစံဖြင့် လုပ်ဆောင် လေ့ရှိကြသည်။ အဖွဲ့အနေဖြင့် မဲခွဲဆုံးဖြတ်ရာတွင် လွယ်ကူစေရန်အတွက် ၃ ဦး၊ ၅ ဦး၊၇ ဦး စသဖြင့် မ – ဂဏန်းဖြင့် ဖွဲ့စည်းကြရသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် အဖွဲ့တွင် ဥက္ကဋ္ဌ(ဦးဆောင်အဖြစ်အစည်းအဝေးကျင်းပသူ) ဒုဥက္ကဋ္ဌ (ဥက္ကဋ္ဌမရှိသည့်အခါအစားထိုး), အတွင်းရေးမှူး (အစည်းအဝေးမှတ်တမ်းရေးခြင်းနှင့် အဖွဲ့မှ ထုတ် ပေးသောစာများရေးခြင်း), ဘဏ္ဍာရေးမှူး (အဖွဲ့၏ ငွေကြေးတာဝန်များကို ကြီးကြပ်သူ) စသည် ဖြင့် ဖြစ်ကြသည်။ အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့မှခန့်ထားသည့် အမှုဆောင် ညွှန်ကြားရေးမှူးသည် အတွင်းရေးမှူး တာဝန် ကို ပေးအပ်ခံရလေ့ရှိပြီး အဖွဲ့၏အရွယ်အစားနှင့် ပါဝင်သူများ၏ ကျွမ်းကျင်မှုနှင့် အခြေအနေအပေါ် မူတည်၍ အဖွဲ့၏ ဘဏ္ဍာရေးမှူးကို အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့တွင် ထည့်သွင်းပါဝင်စေသည်။ အဖွဲ့အစည်းသက်တမ်း သို့မဟုတ် အနေအထားပေါ် အခြေခံ၍ အချို့အဖွဲ့အစည်းများက နာယကနေရာတွင် မိမိတို့လေးစားယုံကြည်ရသူများ၊ ကျော်ကြားသည့်ခေါင်းဆောင်များ သို့မဟုတ် အသက်အရွယ်ကြီးရင့်သွားသည့် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ကြသူ များ၊ ယခင်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ဝင်များကို ထားတတ်သည့်အစဉ်အလာလည်းရှိကြသည်။
💟ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှု (Leadership and Management) –အဖွဲ့အစည်းတခု၏ ဖြစ်တည်မှုအပေါ် အခြေခံ၍ အဖွဲ့အစည်းစတင်တည်ထောင်သူ/များ (အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်/များ) က အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့ကို မိမိတို့ လုပ်ငန်းများနှင့် ဆက်စပ်ပတ်သက်ပြီး အကြံဉာဏ်ကောင်းများ၊ ကူညီပံ့ပိုးမှုများပေးနိုင်သည့်သူများကို အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ပါဝင်ပေးရန် ဖိတ်ခေါ်ခြင်းမျိုးရှိသကဲ့သို့ ကော်ပိုရိတ်နှင့် အချို့ ပြည်တွင်း အစိုးရမဟုတ်သည့် အဖွဲ့များတွင် အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့က အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး သို့မဟုတ် ညွှန်ကြားရေးမှူး ရာထူးမျိုးကို ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခြင်းမျိုးလည်း ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ ခေါင်းဆောင် (များ) သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်း၏အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး သို့မဟုတ် ညွှန်ကြားရေးမှူးသည် အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့နှင့် အဖွဲ့အစည်း အကြား အဓိကချိတ်ဆက်ပေးရသူ ဖြစ်သကဲ့သို့ အဖွဲ့အစည်းတခုလုံးကို တာဝန်ခံရသူ လည်း ဖြစ်သည်။
အဖွဲ့အစည်း၏အရွယ်အစား၊ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် လုပ်ငန်းများအပေါ် အခြေခံ၍ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ (Management Team) ကို ဖွဲ့စည်းကြသည်။ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ကို ခေါင်းဆောင် (များ) သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်း၏အမှုဆောင် ညွှန်ကြားရေးမှူး သို့မဟုတ် ညွှန်ကြားရေးမှူးက ဦးဆောင်ပြီး ချမှတ်ထားသည့် ရည်မှန်းချက် ပန်းတိုင်များ၊ မဟာဗျူဟာ များကို လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်ရန် အတွက် အဓိကတာဝန်ရှိသူ/ အဖွဲ့ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့အစည်းကြီးများတွင် စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့သည် သီးခြား “အကြီးတန်းစီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ (Senior Management Team)” သို့မဟုတ် “အမှုဆောင်အဖွဲ့(Executive Commitee)” အဖြစ် ဖွဲ့စည်းတတ်သည်။ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ သည် စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် စီမံကိန်း များကို စနစ်တကျ အစီအစဉ်နှင့် လုပ်ထုံး လုပ်နည်းများ ချမှတ် အကောင် အထည်ဖော်ရန် အဖွဲ့အစည်း၏ နေ့စဉ် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုများကို တာဝန်ယူကြရသည်။ ဝန်ထမ်း၊ ပစ္စည်း နှင့် ငွေကြေးရင်းမြစ်များကို သုံးစွဲရာတွင် ထိထိရောက်ရောက် ဖြစ်စေရန် စီမံခန့်ခွဲရသည်။ ထို့အပြင် အဖွဲ့အစည်း၏ မူဝါဒများအတိုင်း လုပ်ဆောင်မှုရှိ/မရှိနှင့် လုပ်ငန်း၊စီမံကိန်းများသည် လျာထားခန့်မှန်းချက် နှင့် ကိုက်ညီမှုရှိ/မရှိကို စစ်ဆေးရသည်။ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့တွင် ယေဘုယျအားဖြင့် လုပ်ငန်းလည်ပတ်ရန် ပံ့ပိုး ပေးသည့် အုပ်ချုပ်ရေး/ဘဏ္ဍာရေးဌာန (Operations) နှင့် လုပ်ငန်းအကောင်အထည်ဖော်သည့်စီမံကိန်းဌာန (Program) ဟူ၍ နှစ်ခုခွဲခြားနိုင်သည်။
🐭အုပ်ချုပ်ရေး(Administration) – အုပ်ချုပ်ရေးဌာနသည် အဖွဲ့အစည်းအပေါ်အခြေခံ၍ ရုံးလုပ်ငန်း များ စနစ်တကျဖြစ်အောင် ကြီးကြပ်ခြင်း၊ စာရွက်စာတမ်းများ ပြည့်စုံရေးသားမှု၊ ရုံးလုပ်ငန်း ဆောင်တာ များကို အဆင်ပြေချောမွေ့အောင်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ စီမံကိန်းဝန်ထမ်း များအား လိုအပ်သော ပံ့ပိုးကူညီမှု ပြုလုပ်ပေးခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်သည်။
🐭ဘဏ္ဍာရေး/စာရင်းအင်း(Finance and Accounting) – ငွေကြေးနှင့်ဆိုင်သမျှတာဝန်များအတွက် တာဝန်ယူရသည်။ လုပ်ငန်းစဉ်များကို လျာထားချက်ငွေကြေးအလိုက် သုံးစွဲရန် ကြီးကြပ်ပြီး၊ စာရင်း ကိုင် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို တိတိကျကျလိုက်နာရန် ကြပ်မတ်ပေးရသည်။
🐭စီမံကိန်းအကောင်အထည်ဖော်မှု (Project Implementation) –အဖွဲ့အစည်း တခုသည် မိမိတို့ ဆောင်ရွက်လိုသော လုပ်ငန်းများကို ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်များအတိုင်း၊ လုပ်ဆောင်ရန် ကတိကဝတ် များအတိုင်း မလုပ်ဆောင်နိုင်လျှင် အဖွဲ့အစည်းတည်ရှိရန်အကြောင်းပြချက် မရှိတော့ပါ။ ထိုကြောင့် လုပ်ငန်း၊စီမံကိန်းများကို ထိထိရောက်ရောက် လုပ်ဆောင်နိုင်မှုသည် အဖွဲ့အစည်း၏ အရေးကြီးဆုံး တာဝန်ဖြစ်သည်။ စီမံကိန်းလုပ်ဆောင်ရာတွင် စီမံခန့်ခွဲမှု၊ ငွေကြေးအသုံးချမှု မှန်ကန်မှု၊ ဝန်ဆောင်မှု အရည်အသွေးမြင့်မှုတို့ကိုလည်း ဦးစားပေး ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

အဖွဲ့အစည်း၏ ဖွဲ့စည်းပုံဇယားတခုရေးဆွဲခြင်း သို့မဟုတ် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးဆွဲခြင်း

အဖွဲ့အစည်း ဖွဲ့စည်းပုံဇယား (Organizational Structure) မှာ ဘာတွေထည့်သွင်း ရေးဆွဲမလဲ။
• အဖွဲ့အစည်းအမည်
• အဖွဲ့အစည်းအတွင်းရှိ အာဏာ/လုပ်ငန်းတာဝန်ခွဲဝေမှုများ
• ဌာနအမည်များ
• စီမံကိန်းအမည်များ
• ဝန်ထမ်းအမည်များ
• ရာထူးများ
• ဝန်ထမ်းများ၏ ဓာတ်ပုံများ
အထက်ဖော်ပြပါ အချက်အလက်များထဲမှ မည်သည့်အချက်အလက်များကို ထည့်သွင်းသင့်သည်ကို ဆွေးနွေး ရွေးချယ်ကြပြီး မိမိအဖွဲ့နှင့် အသင့်တော်ဆုံးဇယားတခုကို ရေးဆွဲရမည်ဖြစ်သည်။ အကောင်းဆုံး ဖွဲ့စည်းပုံ ဇယားဆို၍ တမျိုးတည်းမရှိသကဲ့သို့ တစ်ဖွဲ့အတွက် သင့်တော်သည့်ဖွဲ့စည်းပုံက အခြားတဖွဲ့နှင့် အဆင်မပြေ သည်မျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

သတိပြုရမည့်အချက်များ

✋🏻ဇယားတွင်ဖော်ပြချက်များအားလုံး တသမတ်တည်းဖြစ်ပါစေ။ ဝန်ထမ်းအမည်ထည့်မည်ဆိုပါက အားလုံးအမည်ကို ထည့်သွင်းပါ။ အလားတူပင် ရာထူးများထည့်မည်ဆိုလျှင်လည်း အားလုံးကိုထည့်ရန်လိုအပ်ပါသည်။
✋🏻ဌာနနှင့် ရာထူးတာဝန်ခေါင်းစဉ်များ မရှုပ်ပါစေနှင့်။ လူတဦး၏အမည်ဘေးတွင် “အုပ်ချုပ်ရေးဌာန” ဆိုသည့်ခေါင်းစဉ်မျိုး မဖြစ်သင့်ပဲ “အုပ်ချုပ်ရေးမှူး”သို့မဟုတ် သူ၏ရာထူး အတိအကျကို ဖော်ပြရန်လိုအပ်ပါသည်။
✋🏻ဥက္ကဋ္ဌ ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပြီးလျှင် ညွှန်ကြားရေးမှူးဟု ထပ်၍ ဖြည့်စွက်ခြင်းမျိုး မလုပ်သင့်ပါ။ တစ်မျိုးတည်းသုံးခြင်းက ပို၍အဆင်ပြေပါသည်။
✋🏻အဖွဲ့ရှိ မည်သည့်ဝန်ထမ်းများကိုမှ ချန်လှပ်မထားခဲ့သင့်ပါ။ အဖွဲ့အတွက် အလုပ်လုပ်နေကြ သည့်အဖွဲ့ဝင်များ၊ စေတနာ့ဝန်ထမ်းများ၊ ရုံးအကူဝန်ထမ်းများ(ဥပမာ- ရုံးသန့်ရှင်းရေးဝန်ထမ်း၊ ညစောင့်၊ ယာဉ်မောင်း) အားလုံးပါအောင် ထည့်သွင်းဖော်ပြရန် လိုအပ်ပါမည်။

အဖွဲ့အစည်းဖွဲ့စည်းပုံနမူနာများကို ပုံများတွင် ကြည့်နိုင်ပါသည်။ 

                                   

နမူနာ – ၅ တွင်ဖော်ပြသည့်ဇယားသည် အဖွဲ့တွင် လုပ်ငန်းလုပ်ဆောင်နေသူများ၏ ရာထူး၊အမည်နှင့်ပုံများကိုသာ ဖော်ပြပေးထားသည့် ဇယားဖြစ်ပြီး ယင်းဇယားတွင် မည်သူက မည်သူ့ကို တာဝန်ခံရသည်၊ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲသည်ဆိုသည် မျိုး ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပေ။ အဖွဲ့ကိုလာရောက်သည့်ပြင်ပဧည့်သည်များအနေဖြင့် မည်သူကမည်သည့်လုပ်ငန်းများကို လုပ်နေသည်ဆိုသည်ကို ရှင်းလင်းစွာနှင့် အထက်အောက်၊ရာထူးပုံစံမျိုးဖြင့် မထည့်ပဲထည့်သွင်းပေးခြင်းမျိုးဖြစ်သည်။ အဖွဲ့ ကြီးလွန်ပါက အဖွဲ့ဝန်ထမ်းများအားလုံးကို ဖော်ပြပေးနိုင်ရန်အတွက် နေရာနှင့် စာရွက်ကြီးကြီးလိုအပ်နိုင်ပါသည်။