တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအခက်အခဲ နှင့် ကိုဗစ်ဂယက်
✦ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး
မြန်မာ့ကုန်သွယ်ရေးတွင် အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍတစ်ခုဖြစ်သည့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအနေဖြင့် ကိုဗစ်ကာလအတွင်းအခြေအနေ နှင့် အခက်အခဲများမှာ နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးအတွက်အရေးပါသောအခြေအနေတွင် ရှိနေပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှု ပြုလုပ်သော နိုင်ငံများမှာ တရုတ်၊ ထိုင်း၊ အိန္ဒိယ နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တို့ဖြစ်ပါသည်။ ထိုနိုင်ငံများထဲမှာမှ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးသည် ကုန်စည်စီးဆင်းမှုအများဆုံး ဖြစ်သည်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်း ၁၈ ခုအနက်မှတရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ ကုန်သွယ်မှု ပမာဏများသောကြောင့် အထူးလေ့လာစောင့်ကြည့်ရန်လိုအပ်ပါသည်။
တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဂိတ်များထဲမှ မူဆယ်ဂိတ်တစ်ခုထဲမှပင် နေ့စဉ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ သန်းမှ ၁၅ သန်းထိ ငွေကြေးလည်ပတ်မှုရှိနေပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အဓိကပို့ကုန်များမှာ ဆန်၊ ပြောင်း၊ သကြား၊ စိုက်ပျိုးထုတ်ကုန်များနှင့် ရေထွက်ကုန်စည်များဖြစ်ပါသည်။ အဓိကသွင်းကုန်များသည် ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်း၊ စက်ယန္တရားများ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများ နှင့်အခြားသော ကုန်ကြမ်းများဖြစ်ကြပါသည်။ ထို့ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် စီးပွားရေး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလုပ်ငန်းများတွင်သာမက နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းတွင်ပါ အလွန်အရေးပါသော အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။
✦ နယ်စပ်တင်ပို့ကုန်တန်ဖိုးကျဆင်းလာ
စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနရှိ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဒေတာအချက်အလက်အရ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် (၁.၁၀.၂၀၁၉ မှ ၁၉.၆.၂၀၂၀) တွင် နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုစုစုပေါင်းတန်ဖိုးသည် ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် (၁.၁၀.၂၀၁၈ မှ ၁၉.၆.၂၀၁၉) ထက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ၂၉၈မီလီယံလောက် တိုးတက်လာခဲ့ပါသည်။ သို့သော် နယ်စပ်တင်ပို့ကုန်တန်ဖိုးမှာ ယခုဘဏ္ဍာရေးနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၅ မီလီယံသာတိုးခဲ့ပြီး နယ်စပ်သွင်းကုန်တန်ဖိုးမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၅၃ မီလီယံတိုးတက်ခဲ့သောကြောင့် နယ်စပ်တင်ပို့ကုန်တန်ဖိုး နှင့် နယ်စပ်သွင်းကုန်တန်ဖိုးကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်မည်ဆိုလျှင် နယ်စပ်တင်ပို့ကုန်တန်ဖိုးမှာ နယ်စပ်သွင်းကုန်တန်ဖိုးထက် နည်းပါးပါသည်။ ထို့အပြင် တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဂိတ်များရှိနယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုစုစုပေါင်းတန်ဖိုးများသည်ကျဆင်းလာပြီး ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ဂိတ်များတွင်တော့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုစုစုပေါင်းတန်ဖိုးသည် တိုးတက်လာခဲ့ပါသည်။
✦ ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုများနှင့်အပြိုင် ကိုဗစ်ကာလ
Covid-19 ကူးစက်မြန်ရောဂါ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းစတင်ပြန့်နှံ့မှုကို အကြောင်းပြု၍ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ် ရေးတွင် ဒေါ်လာ သန်းနှင့်ချီ၍ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုများရှိလာခဲ့ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး အပေါ်ချမှတ်ထားသော တစ်ဖက်သတ်ဆန်သော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများသည် မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ တင်ပို့နေသော ပုတ်သိုးပျက်စီးလွယ်သည့် စိုက်ပျိုးထုတ်ကုန်များနှင့်ရေထွက်ကုန်စည်များအပေါ် များစွာအကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိပါသည်။ လက်တွေ့မှာတော့ Covid-19 ကူးစက်မြန်ရောဂါပြန့်ပွားမှု မဖြစ်ပေါ်ခင် ၂၀၁၈ ခုနှစ်ဝန်းကျင်လောက်ကပင် တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး စည်းမျဉ်းများ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ “General Administration of Customs of China-GACC” မှ စည်းမျဉ်းဉပဒေများ ပြုပြင်ပြောင်းလဲများပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရေးပါသော ထွက်ကုန်၊ တင်ပို့ကုန် ဖြစ်သည့် ဆန်စပါး ကို တရုတ်ဘက်သို့ တင်ပို့မှုတွင် ပိုးမွှားကင်းစင်ကြောင်းထောက်ခံချက်လက်မှတ် လိုအပ်မှုကြောင့် ဧပြီလ ထဲတွင် နယ်စပ်ကုန် ဆန်စပါးတင်ပို့မှု၌ အခက်အခဲများရှိခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါလိုအပ်နေသော ထောက်ခံချက်လက်မှတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးရေးဌာနထုတ်ပေးရန်တာဝန်ရှိပြီး အချိန်မီထုတ်ပေးဖို့ အားနည်းခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဆန်စပါးတန်ချိန် ၃၀၀၀ နယ်စပ်တွင်သောင်တင်ခဲ့ပါသည်။ မေလထဲတွင် နယ်စပ်မှ သကြားပြောင်းတင်ပို့မှုမှာလည်း တင်ပို့ခွင့်ပိတ်ခံရသောကြောင့် ဆုံးရှုံးမှုများစွာကြုံတွေ့ရပါသည်။ တင်ပို့ခွင့်မရသောသကြားပြောင်းတန်ချိန် ၁သိန်းလောက်ကို ရွှေလီမြစ်ထဲသို့ စွန့်ပစ်ရသည်အထိ အခြေအနေဆိုးခဲ့ပါသည်။ နှစ်စဉ်တင်ပို့နေခဲ့သော်လည်း ယခုနှစ်တွင် တရားဝင်တင်ပို့ခွင့်ရသော ဆန်၊ ဖရဲ၊ သခွား နှင့် သရက်တို့သာ တင်ပို့ခွင့်လွယ်ကူပြီး ပြောင်းသီးနှံ တင်ပို့မှုမှာ တရားဝင်လက်ခံထားသော တင်ပို့ကုန်မဟုတ်သောကြောင့် အခက်အခဲများပိုမိုကြုံတွေ့ရပါသည်။ သကြားပြောင်းသည် ပြောင်းစိုဖြစ်သည့်အတွက် တာရှည်ထားမခံသည့်အပြင် ပြန်လည်သယ်ဆောင်ပါက သယ်ဆောင်စရိတ်ထပ်ကုန်ကျမည်ဖြစ်သည့်အတွက် ကုန်စည်များကို စွန့်ပစ်ရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သကြားပြောင်းအဓိကစိုက်ပျိုးသော ရှမ်းရွာများရှိတောင်သူများ ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုများနှင့်ကြုံတွေ့ရပါသည်။ နှစ်စဉ်တင်ပို့နေကျကုန်စည်ဖြစ်သော်လည်း မေလ နှောင်းပိုင်းတွင်လည်း ဖရဲတင်ပို့မှု၌ ကုန်တင်ပို့မှုတန်ချိန် ၁၈၀,၀၀၀ကျော် လျော့ကျမှုများရှိခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိတွင် နာနတ်သီးကုန်သည်များအနေဖြင့်လည်း တရုတ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးတွင် တရားဝင်ကုန်စည်အဖြစ် တင်ပို့ခွင့် ရရှိရေးအတွက် ကုန်သည်အဖွဲ့များအနေဖြင့် တောင်းဆိုမှုများ ရှိလာခဲ့ပါသည်။ ပြီးခဲ့နှစ်များ၌လည်း နာနတ်တင်ပို့မှုမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇၀၀ မီလီယံ ခန့်ဆုံးရှုံးမှုများ ရှိခဲ့ပါသည်။ GACC၏ တရားဝင်တင်ပို့ခွင့်ရသည့် စာရင်းတွင် နာနတ်မပါသောကြောင့် တရားဝင်တင်ပို့ခွင့်ရရှိရန်တောင်းဆိုလျက်ရှိပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ရှိတင်ပို့လျက်ရှိ သောကုန်စည်များအနေဖြင့် တာရှည်ထားမခံသော ပုတ်သိုးလွယ်သည့် စိုက်ပျိုးရေထုတ်ကုန်များမှာ ပမာဏများပြီး ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုများရှိခဲ့လျင်လည်း နယ်စပ်ဒေသရှိတောင်သူလယ်သမားများအနေဖြင့်ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုကြီးမားစွာခံစား ရပါသည်။ ထို့အပြင် နယ်စပ်ဒေသများတွင် မကြာခဏဆိုသလို ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသော ပြည်တွင်းလက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲများသည်လည်း ကုန်သွယ်မှုကို ထိခိုက်မှုရှိနိုင်ပါသည်။
✦ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုများ
နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးကုန်သည်အဖွဲ့အစည်းများမှလည်း တင်ပို့ကုန်များအဆင်ပြေစေရေးအတွက်ကြိုးပမ်းမှုများ ရှိပါသည်။ ယူနန်ပြည်ဘက်မှ အထွေအထွေအုပ်ချုပ်ရေးမှူးနှင့် မြန်မာဘက်ကတာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးပြဿများဖြေရှင်းရန်ကူမင်းတွင်တွေ့ဆုံ၍ဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်ခဲ့တာရှိသလို စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီး ဒေါက်တာသန်းမြင့်မှလည်း တရုတ်သံအမတ်နှင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှု အဆင်ပြေ ချောမွေ့စေရေးအတွက် မေလထဲတွင် ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသေးသည်။ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့နေဖြင့် ပြည်တွင်းကုန်သည်ကိုယ်စားလှယ်များနှင့်လည်းဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်လျက်ရှိပါသည်။ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနမှလည်း တရားဝင် တင်သွင်းခွင့်မရသေးသော ကုန်စည်များအတွက် တရားဝင်တင်သွင်းခွင့်ရရှိရေးအတွက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ လက်ရှိကာလတွင် မူဆယ်နယ်စပ်ဂိတ်၌ ပဲ၊ သရက်နှင့်အခြားသောကုန်စည်များ တင်ပို့ရန်အတွက် ကုန်တင်ကား ၅၀၀လောက် ဝင်ချီ ထွက်ချီ ရှိပြီး ကုန်တင်ကားယာဉ်မောင်း အစားထိုးမောင်းနှင်မှုစနစ်များလည်း ရှိလာပါသည်။ ကိုဗစ်ရောဂါကာကွယ်ရန်အတွက် တရုတ်ဘက်မှ သတ်မှတ်ထားသော ယာဉ်မောင်းများသာ တရုတ်နယ်စပ်ဘက်သို့ ကုန်တင်ကားမောင်းနှင်လာခွင့်ရှိနေပါသည်။ ကုန်သည်များအနေဖြင့် နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ် ရေးသဘောတူစာချုပ်များကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေရေးနှင့် မြန်မာကုန်သည်များ၏ တင်ပို့ကုန်လုပ်ငန်းများ အဆင်ပြေစေရန် အစိုးရထံ၌ မျှော်လင့်ချက်များစွာထားရှိထားပါသည်။
✦ ယေဘုယျသုံးသပ်ချက်များ
“နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်အားကောင်းမှု မရှိသည့်အခါ မတည်ငြိမ်သော တရုတ်ဈေးကွက်နှင့် ပြောင်းလဲနေသောတရုတ်နိုင်ငံ၏ မူဝါဒများကြောင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးသည် တည်ငြိမ်မှုမရှိပါ။”
တရုတ်၏ အချိုးကျ ကုန်သွယ်ရေး မူဝါဒ စနစ်ကြောင့် တရုတ်နယ်စပ်တွင် တရားမဝင်ကုန်သွယ်ရေးများလည်း ရှိနေပါသည်။ တရားမဝင်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ အထူးသဖြင့် တောင်ယာစိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်များ တင်ပို့သည့် ကုန်သည်များအနေဖြင့် တရုတ်၏ သွင်းကုန်မူဝါဒ အသစ်ကြောင့် အခက်အခဲများ ကြုံတွေ့ရပါသည်။ တရုတ်ကုန်သည်များသည် မြန်မာကုန်သည်များ နှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုများတွင် အသာစီးရကြပါသည်။ မြန်မာကုန်သည်များနှင့် လယ်သမားများသည် ကုန်ပစ္စည်းများကို ဈေးပေါပေါနှင့် တရုတ်သို့ ရောင်းချနေရပါသည်။ အထူးသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ် ရှိ ဒေသခံ လယ်သမားများနှင့် ကုန်သည်များ၏ စီးပွားရေးသည် တရုတ် ဈေးကွက်ကို မှီခိုနေရပါသည်။ ထိုအခါ တရုတ်ဈေးကွက်အပြောင်းအလဲများ ကြောင့် အခတ် အခဲများစွာ အဆင်မပြေမှုများစွာနှင့် ကြုံတွေ့ရပါသည်။ အစိုးရထိန်းချုပ်မှုရှိသော ဒေသများတွင်သာမက အစိုးရထိန်းချုပ်မှုအောက်မရှိသော ဒေသများတွင်လည်း တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဒေသတွင်နေထိုင်သော ပြည်တွင်းရှိဒေသခံများသည် နယ်စပ် ကုန်သွယ်မှုစီးပွားရေးကိုသာများစွာမှီခိုကြပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်အားကောင်းမှု မရှိသည့်အခါ မတည်ငြိမ်သော တရုတ်ဈေးကွက်နှင့် ပြောင်းလဲနေသောတရုတ်နိုင်ငံ၏ မူဝါဒများကြောင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးသည် တည်ငြိမ်မှုမရှိပါ။ ထို့အပြင် နယ်စပ် ဒေသပို့ကုန်ပစ္စည်းများသည် ပြည်တွင်း၌ပင် ကုန်ချော အဖြစ်ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် အခွင့်အလမ်းများလည်း နည်းပါးလွန်းပါသည်။ ထို့အပြင် ပြည်တွင်းဈေးကွက်သို့ လွယ်လွယ်ကူကူတင်ပို့ရောင်းချဖို့ အတွက်လည်း အခက်အခဲများစွာရှိနေပါသည်။ ဒေသတွင်း တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများသည်လည်း နယ်စပ်ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသောကြောင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးတွင် ဆုံးရှုံးနစ်နာ မှုများနှင့် ကြုံတွေ့ ရလေ့ ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် မမျှော်လင့်ဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကိုဗစ်ရောဂါကူးစက်ပြန့်နှံ့မှုကြောင့်ပင်မဟုတ်ဘဲ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုမိတ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်သော တရုတ်နိုင်ငံ၏ မူဝါဒ ပြောင်းလဲမှုများ၊ ဈေးကွက်ပြောင်းလဲမှုများ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ဒေသတွင်းမတည်ငြိမ်သော ပဋိပက္ခများကြောင့်လည်း တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးကို ပိုမို ကျဆင်းလာစေသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။
✦ အကြံပြုချက်များ
ကိုဗစ်ကာလအတွင်း နှင့် ကိုဗစ်ကာလအလွန်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းစီးပွားရေး အခြေအနေအရ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးကို တက်နိုင်သမျှ တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်နိုင်ချေများ ရှာဖွေဖို့လိုအပ်လာပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနမှ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ကုန်သွယ်ရေး အခက်အခဲများကို ကျော်လွှားနိုင်ရန်အတွက် ကြိုးပမ်းမှုများလည်း ရှိပါသည်။ သို့သော်လည်း ပိုမိုကောင်းမွန်သော မူဝါဒနဲ့ မဟာဗျုစီမံကိန်းများလိုအပ်နေပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့်တော့ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် လာရောက်ရေးထိုးသွားသည့် သဘောတူညီမှုစာချုပ် ၃၃ ခုမှ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအဆင်ပြေလာနိုင် မှုရှိ၊မရှိဆိုတာကိုမျှော်လင့်နေပါသည်။ ဒေသဆိုင်ရာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အစီအစဉ်နှင့် ကုန်သွယ်ရေးပေါ်လစီအပေါ် တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်အစိုးရ၏ စွမ်းရည်ကိုလည်းလေ့လာရန်လိုအပ်ပါသည်။ အချို့သောပညာရှင်များအနေဖြင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဈေးကွက်ကို ဒေသတွင်းဈေးကွက်သို့ပြောင်းလဲဖို့ အကြံပြုကြပါသည်။ သို့သော်လည်း ဒေသတွင်းဈေးကွက်လိုအပ်မှုပမာဏသည် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဈေးကွက်ပမာဏလောက်များနိုင်ပါ့မလား ဆိုသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်ပါသည်။
အစိုးရနှင့် တာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့်
– ဒေသတွင်းကုန်သည်များနှင့်တောင်ယာစိုက်ပျိုးသူများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များထံမှ စကားသံများကိုအမြဲမပြတ် နားထောင်ဆွေးနွေးခြင်း၊
– တရုတ်-မြန်မာနှစ်နိုင်ငံအကြားနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးသဘောတူစာချုပ်များကိုသေချာလေ့လာပြီးမှပြည်သူ့ သဘောထားနှင့်အညီချုပ်ဆိုခြင်း နှင့်
– မြန်မာနိုင်ငံ၏နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှုဝါဒကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်လေ့လာခြင်း၊
-တင်ပို့ကုန်ပစ္စည်းများအတွက်ပြည်တွင်းပြည်ပစျေးကွက်အသစ်များရှာဖွေပေးခြင်းနှင့်တန်ဖိုးမြှင့်ကုန်စည်ထုတ်လုပ်နိုင်ရန်ပံပိုးပေးခြင်း၊
– လက်ရှိတင်ပို့ကုန်ပစ္စည်းများအရည်အသွေးစံချိန်မှီရန် ပံပိုးပေးခြင်းတို့ကို ပိုမိုအားစိုက်ထုတ်၍ ကြိုးပမ်းခြင်းဖြင့် အခက်အခဲများကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်မည်ဟု ယူဆပါသည်။
နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးသည် နိုင်ငံတစ်ခုအတွက် အရေးပါအချက်အခြာကျသောကဏ္ဍ ဖြစ်သည့်အလျောက်အမြဲမပျက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရမည့် ကိစ္စရပ်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။
မေပိုးသူ
၁.၇.၂၀၂၀
ကိုးကား-
https://www.youtube.com/watch?v=dM01eNdUVkk
https://www.commerce.gov.mm/en/dobt/border-trade-data
https://www.globalnewlightofmyanmar.com/import-of-raw-mate…/
https://www.globalnewlightofmyanmar.com/myanmar-total-bord…/
https://burma.irrawaddy.com/news/2020/05/12/222395.html…
https://www.globalnewlightofmyanmar.com/pineapple-growers-…/
https://www.globalnewlightofmyanmar.com/sino-myanmar-trade…/
http://mizzima.com/…/tin-ore-shipment-remains-normal-despit…
https://economictimes.indiatimes.com/…/articl…/75346359.cms…
http://mizzima.com/…/myanmar-china-check-out-delays-trade-g…
https://www.thefarmermedia.com/news/15119
http://burmese.dvb.no/archives/385089…
https://www.bbc.com/burmese/burma-52004130
