ဧရာဝတီသတင်းဌာန၌ ဖော်ပြပါရှိပြီး ဆောင်းပါး။

မကြာခင်က တရုတ်ချေးငွေဖြင့် သက်ဆိုင်သည့် သတင်းတစ်ပုဒ် လူမှုကွန်ယက်များပေါ် ပျံ့နှံ့နေပါသည်။ ထိုသတင်းမှာ တပ်မတော်အစိုးရလက်ထက် ၂၀၀၄-၅ခုနှစ်က တရုတ်အစိုးရပိုင် China Development Bank (CDB)မှ ချေးငွေ ယူရို ၁.၁ဘီလီယံဖြင့် တည်ဆောက်ပြီး စတင်လည်ပတ်ခဲ့သည့် မြန်မာ့စီးပွားရေးကော် ပိုရေးရှင်း (Myanmar Economic Corporation-MEC) တပ်မတော်ပိုင် ကုမ္ပဏီ၏ မြင်းခြံ သံမဏိစက်ရုံ အကြောင်းဖြစ်သည်။ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစိုးရ လျှပ်စစ်၊စွမ်းအင်နှင့်ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီး ဦးဇာနည် အောင်၏ ပြောကြားချက်အရ ပြန်ဆပ်ရမည့် အတိုးအပါအဝင် ချေးငွေပမာဏသည် ယူရို ၁.၆ဘီလီယံရှိနေပြီး၊ ၂၀၁၈ခုနှစ် စက်တင်ဘာလထိ ပေးအပ်ခဲ့သည့် တိုးရင်းပေါင်းသည် ယူရို ၁၃၆.၇သန်းရှိပြီးဖြစ်ကြောင်းသိရ သည်။ ၂၀၁၂ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့စီးပွားရေးကော်ပိုရေးရှင်းမှ ပြည်ထောင်စု စက်မှုဝန်ကြီးဋ္ဌာနသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ် ခဲ့သည်ဟုလည်း သိရသည်။
ထိုချေးငွေကိစ္စသည် တရုတ်ချေးငွေများ၏ သဘောသဘာဝကိုလည်း ထင်ဟပ်ပြသနေသဖြင့် နောင်လာမည့် ဘီအာအိုင်စီမံကိန်းများ အကောင်အထည်ဖေါ်ရာတွင်လည်း တရုတ်ကုမ္ပဏီများဖြင့် ဖက်စပ်အကျိုးတူ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မည့် နိုင်ငံတော်ပိုင်ကုမ္ပဏီများ၊ တိုင်းဒေသကြီးပြည်နယ်အစိုးရများနှင့် ပြည်ထောင်စုအစိုးရတို့အနေ ဖြင့် အထူးသတိထားရန်လိုအပ်သည်ကို သက်သေပြနေသည်။

တရုတ်ချေးငွေများ၏ သဘောသဘာဝ

ယခုချေးငွေကိစ္စသည် ယခင် တပ်မတော်အစိုးရလက်ထက်တွင် ထုတ်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သဖြင့် တရုတ်အစိုးရနှင့် နိုင်ငံတော်ပိုင်ဘဏ်များ၏ မူဝါဒကို သိမြင်နိုင်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံတော်ပိုင် ဘဏ်များသည် ချေးငွေများထုတ်ပေး ရာတွင် အိမ်ရှင်နိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်စီမံမှုအခြေအနေ (governance)၊ ခြစားမှုအတိုင်းအတာ (corruption)၊ နိုင်ငံ ရေးအရ ဆုံးရှုံးနိုင်မှု (political risk) အစရှိသည့် ကောင်းမွန်သည့် အုပ်ချုပ်စီမံမှုဆိုင်ရာ ညွှန်ကိန်းများအရ ဆင်ခြင်စဉ်းစားခြင်းထက် နိုင်ငံရေးအရ၊ သံတမန်ရေးအရ ရင်းနှီးမှု၊ ချေးငွေထုတ်ပေးမည့်သူမရှိသည့်နိုင်ငံ (သို့) ချေးငွေထုတ်ပေးရန် မသင့်တော်သည့် စီမံကိန်းများကိုလည်း ပိုမိုစွန့်စား၍ ချေးငွေထုတ်ပေးလေ့ရှိကြောင်း တွေ့ရသည်။ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၌လည်း တကယ်တော့ တရုတ်ချေးငွေများ ထုတ်မချေးခင်ကတည်းက ထိုနိုင်ငံ၏ ချေးငွေအဆင့်သည် စိုးရိမ်ရေမှတ်ရောက်နေပြီဖြစ်သည်။ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသည်လည်း ထိုနည်း၎င်းဖြစ်သည်။ မြင်းခြံသံမဏိစက်ရုံ စီမံကိန်းတွင်လည်း မအောင်မြင်နိုင်သည့် စီမံကိန်းကို သိသိခြင်းဖြင့် ငွေထုတ်ချေးခြင်းမျိုး ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် တရုတ်ကုမ္ပဏီများ၏ စက်ပစ္စည်းများရောင်းချရန်၊ တရုတ်နိုင်ငံတော်ပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ တင်ဒါမခေါ်ဘဲ တည်ဆောက်ရေးကွန်ထရက်များ ရရှိရန်လည်း ချေးငွေများထုတ်ပေးလေ့ရှိသည်။

နောက်ထပ် စိုးရိမ်စရာကောင်းသည့်အချက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံသည် ပါရီကလပ်အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံမဟုတ်သည့်အတွက် တရုတ်ချေးငွေများသည် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုအခါ ချေးငွေယူသည့် အိမ်ရှင်နိုင်ငံမှ ပြည်သူ များနှင့် နိုင်ငံတကာငွေရေးကြေးရေး အဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် တရုတ်ချေးငွေဆိုင်ရာ စာချုပ်များပါ အချက်အလက်များကို မသိရှိနိုင်သလို၊ သက်ဆိုင်ရာ အိမ်ရှင်နိုင်ငံများ၏ ချေးငွေစုစုပေါင်း အခြေ အနေကိုသိရှိရန် ခက်ခဲကြသည်။ နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့် တရုတ်ချေးငွေ အချို့သည် ၂နိုင်ငံအစိုးရများအ ကြား သဘောတူညီချက်ဖြင့် ချေးယူသည်ဟုဆိုနိုင်သော်လည်း (ဥပမာ တပ်မတော်အစိုးရလက်ထက် တပ်မတော်ပိုင် MEC ကိုချေးငှားခြင်း) အတိုးနှုန်းသက်သာသည် ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာအကူအညီ ချေးငွေ (concessional loans)မဟုတ်ဘဲ အတိုးနှုန်းမြင့်မားသည့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာချေးငွေ (commercial loans) များ ဖြစ်နေကြသည်။ ထို့ပြင်ကမ္ဘာ့ဘဏ်၊ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်များသည် နိုင်ငံတနိုင် ချေးယူထားသည့် ချေးငွေ ပမာဏ အတိုင်းအတာတခု (ဥပမာ ချေးငွေ-ဂျီဒီပီ အချိုး ၅၀ရာခိုင်နှုန်းကျော်လျှင်)ရောက်ရှိပါက ထပ်မံ ထုတ်ချေးသည့် ချေးငွေများအပေါ် အတိုးနှုန်းကို အထူးသက်သာစွာထားပေးခြင်းနှင့် အလယ်အလတ် အဆင့် ချေးငွေအန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်သည့် နိုင်ငံများဆိုလျှင် ချေးငွေ၏၅၀ရာခိုင်နှုန်းကို ဖွံ့ဖြိုးမှုအကူအညီ (grant)အဖြင်ပေးအပ်ကြသည်။ အလွန်အမင်း ချေးငွေအချိုးအစား မြင့်မားနေသည့် နိုင်ငံဆိုလျှင် ချေးငွေ မပေးအပ်တော့ဘဲ ဖွံ့ဖြိုးမှုအကူအညီသာပေးအပ်ခြင်း ဖြင့် ထိုနိုင်ငံ၏ ချေးငွေပြသနာ ပိုမိုမဆိုးဝါးလာစေရန် ဆောင်ရွက်ကြသည်။ တရုတ်ဘဏ်များမှာတော့ ပုံမှန် အတိုင်းဆက်လက် အတိုးနှုန်းယူလျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ထိုအတွက်ကြောင့် အထူးသက်သာသည့် အတိုးနှုန်းဖြင့် ချေးငွေပေးအပ်ခြင်းမဟုတ် (less concessional)ဟုဆိုနိုင်သည်။

သင်ခန်းစာယူသင့်သည့် ကူမင်း-ဗီယက်ကျင်း ရထားလမ်းစီမံကိန်း

မြင်းခြံသံမဏိစက်ရုံ ချေးငွေသည် ယခင်တပ်မတော်အစိုးရလက်ထက် နိုင်ငံတော်စီမံကိန်းများ၊ နိုင်ငံတော်ပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိသည့်အချိန်၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သည့်ကိစ္စဖြစ်သဖြင့် ယခုအချိန်တွင် ထိုကဲ့ သို့သော ချေးငွေအန္တရာယ်မရှိတော့ဟု ယူဆ၍မရ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် လက်ရှိအစိုးရလက်ထက် အကောင်အထည်ဖေါ်ဆောင်ရန် စီစဉ်ထားသည့် ဘီအာအိုင်စီမံကိန်းများသည် တရုတ်နိုင်ငံတော်ပိုင် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းကြီးများနှင့် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဋ္ဌာနပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများဖြင့် ဖက်စပ် ပူးပေါင်း အကောင်အထည်ဖေါ်ဆောင်မည်ဖြစ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

ထိုအတွက်ကြောင့် လာအိုနိုင်ငံတွင်အကောင်အထည်ဖေါ်မည့် ကူမင်း-ဗီယက်ကျင်း အမြန်ရထားလမ်း စီမံကိန်း သည် တရုတ်နိုင်ငံတော်ပိုင် China Railway Groupနှင့် လာအိုအစိုးရတို့ပူးပေါင်း၍ စီမံကိန်းကုမ္ပဏီ Lao-China Railway Company ကိုဖက်စပ်ကုမ္ပဏီအဖြင့် ထူထောင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အကောင်အထည်ဖေါ်မည့် ရန်ကုန်မြို့သစ်စီမံကိန်း၊ ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်း စီမံကိန်းတို့တွင်လည်း ဖက်စပ်ကုမ္ပဏီများ ထူထောင် လုပ်ကိုင်ကြမည်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများပြုရာတွင် အခြားဂျပန်နိုင်ငံနှင့် အနောက်နိုင်ငံများ မှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများဖြင့်လည်း ဖက်စပ်လုပ်ကိုင်ကြသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ထိုဖက်စပ်လုပ်ငန်းများ၏ သမိုင်း ကြောင်းသည် သိပ်မကောင်းလှ (အကုန်မဆိုလို၊ သတ္တု၊ရေနံနှင့်သဘာဝဓါတ်ငွေ့လုပ်ငန်းများကို အဓိကဆိုလို သည်)။ အဘယ်ကြောင့် ပီပီပီပုံစံဖြင့် ဖက်စပ်လုပ်ကိုင်ခြင်းသည် စိုးရိမ်စရာရှိသနည်းဟု မေးနိုင်သည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုလျှင် ကူမင်း-ဗီယက်ကျင်း အမြန်ရထားလမ်းစီမံကိန်းတွင် တရုတ်ဘက်မှ ၇၀ရာခိုင်နှုန်း၊ လာအိုအစိုးရဘက်မှ ၃၀ရာခိုင်နှုန်းထည့်ဝင်ပြီး အကောင်အထည်ဖေါ်ဆောင်မည့် စီမံကိန်းဖြစ်ပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှုပမာဏသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅.၉ဘီလီယံရှိမည်။ ထိုအခါ လာအိုနိုင်ငံဘက်မှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ဘီ လီယံခန့်ထည့်ဝင်ရမည်။ ဖက်စပ်ကုမ္ပဏီတွင် ထည့်ဝင်ရမည့်ငွေကို တရုတ်ဘဏ်များမှ လာအိုအစိုးရကို ချေးငွေ ထုတ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် လာအိုအစိုးရမှ မြေယာလျော်ကြေးပေးရန် ကုန်ကျမည့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၀၀သန်းကိုလည်း ကျခံရမည်။ အခြားအခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်များ၊ အကောက်ခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်များကိုလည်း လာအိုအစိုးရမှ ပေးအပ်ရမည်။ ထိုစီမံကိန်းမစတင်ခင်၌ပင် လာအိုနိုင်ငံ၏ ချေးငွေပမာဏသည် အတော်မြင့်မား နေပြီ (အစိုးရချေးငွေ-ဂျီဒီပီ အချိုးအစား ၅၀ရာခိုင်နှုန်းကျော်)ဖြစ်သဖြင့် ၂၀၁၃ခုနှစ်မှစ၍ နိုင်ငံတကာငွေကြေး ရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (အိုင်အမ်အက်ဖ်)က လာအိုအစိုးရအား ချေးငွေအန္တရာယ်ရှိနေကြောင်း သတိပေးနေပြီဖြစ်သည်။ ရထားလမ်းစီမံကိန်းကုန်ကျစရိတ်သည် လာအိုနိုင်ငံ ဂျီဒီပီ၏ ထက်ဝက်နီးပါးရှိနေသဖြင့် ထိုစီမံကိန်းအတွက် လာအိုအစိုးရ တရုတ်ဘဏ်များမှ ချေးငွေယူပါက လာအိုနိုင်ငံ၏ အစိုးရချေးငွေ အခြေအနေသည် ပိုမိုဆိုးဝါးသွား နိုင်သည်။

လာအိုနိုင်ငံသည် ဝင်ငွေနည်းသည့် နိုင်ငံအဆင့်မှာသာရှိနေပြီး ၂၀၀၇ခုနှစ်နောက်ပိုင်း တဟုန်ထိုး တိုးတက်ခဲ့ သည်။ လျှပ်စစ်ရရှိမှုသည်လည်း နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၉၀ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။ သို့သော် ရထားလမ်းချိတ်ဆက်မှု အလွန်အားနည်းသည်။ ယခုတည်ဖေါက်လုပ်မည့် ရထားလမ်း စီမံကိန်းကို ကမ္ဘာ့ဘဏ်၊ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်တို့ အနေဖြင့် အကူအညီပေးလိုသော်လည်း အဓိကပြသနာသည် ကုန်ကျစရိတ် အလွန်များပြားခြင်းဖြစ်သည်။ အပိုင်းလိုက် အကောင်အထည်ဖေါ်လျှင်လည်း စီးပွားရေးအရ တွက်ချေမကိုက်နိုင်။ စီးပွားရေးအရကလည်း အခြားနိုင်ငံများဖြင့် ချိတ်ဆက်မှသာဖြစ်သည်။ ယခုရထားလမ်းစီမံကိန်းသည်ဒေသတွင်း ၆နိုင်ငံ (လာအို၊ ထိုင်း၊မြန်မာ၊ဗီယက်နမ်၊မလေး၊စင်ကာပူ)ကိုချိတ်ဆက်မည်ဖြစ်ပြီး လာအိုနိုင်ငံထက် ကူမင်း-စင်ကာပူ ရထားလမ်းစင်္ကြန်ပေါ်ရှိ ရန်ကုန်၊ဘန်ကောက်၊ကွမ်လာလမ်ပူ၊စင်ကာပူတို့က အကျိုးအမြတ် ပိုမိုရရှိမည်ဖြစ် သည်။ လာအိုနိုင်ငံအတွက် အကျိုးမရှိတော့မဟုတ်။ အကျိုးရှိနိုင်သော်လည်း ငွေအရင်းအနှီး ကုန်ကျစရိတ်ကို ချေးငွေဖြင့် ကျခံရမည်ဆိုလျှင် သူ့အတွက်အကျိုးထက် ချေးငွေအန္တရာယ်ပိုမိုဆိုးဝါးသွားနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။
တရုတ်-မွန်ဂိုလီယား-ရုရှား ဘီအာအိုင်စင်္ကြန်ကို ချိတ်ဆက်မည့် ရထားလမ်းစီမံကိန်းသည်လည်း လာအိုရထား လမ်းစီမံကိန်းကဲ့သို့ပင်ဖြစ်သည်။ တွက်ချက်မှုများအရ မွန်ဂိုလီယားနိုင်ငံထက် တရုတ်နှင့်ရုရှားနိုင်ငံတို့က အဓိ ကအကျိုးခံစားရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုအတွက်ကြောင့် ဖေါက်လုပ်မည်ဆိုလျှင် ရထားလမ်းကုန်ကျစရိတ်ကို ထို၂နိုင် ငံက ကျခံသင့်သည်။

ရန်ကုန်မြို့သစ်စီမံကိန်း၊ ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်း စီမံကိန်းတို့သည် ဖက်စပ်ကုမ္ပဏီများတည်ထောင်လုပ် ကိုင်မည်ဖြစ်သောကြောင့် မြန်မာအစိုးရဘက်မှ အဆိုပါဖက်စပ်ကုမ္ပဏီများ စီမံကိန်းအကောင်အထည်ဖေါ်ရန် တရုတ်ဘဏ်များမှ ချေးယူမည့် ချေးငွေများအတွက် ဖက်စပ်စီမံကိန်းများမှ မျှော်လင့်ထားသလို အကျိုးအမြတ် မရရှိ၍ ချေးငွေများပြန်လည်မဆပ်နိုင်ပါက အစိုးရအနေဖြင့် ထည့်ဝင်ထားသည့် အချိုးအစားအတိုင်း ပြန်လည် ပေးဆပ်ပါမည်ဟု အာမခံချက်မျိုး မပေးရန်အထူးအရေးကြီးသည်။ အခြားလည်း စီမံကိန်းတခုစီအတွက် အခွန် ကင်းလွတ်ခွင့်၊ အကောက်ခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်အပါအဝင် မည်သို့သော အထူးအခွင့်အရေးများပေးအပ်ရန် ချုပ်ဆို မည့်စာချုပ်များတွင် တောင်းဆိုထားသည်ကို စနစ်တကျ စိစစ်ရန်လိုအပ်သည်။

နိဂုံး

ဘီအာအိုင်စီမံကိန်းများအားလုံးအတွက် အထူးအရေးကြီးသည်မှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုဖြစ်သည်။ တရုတ်အစိုးရအ နေဖြင့်လည်း ဒုတိယအကြိမ် ဘီအာအိုင်ညီလာခံတွင် ဘီအာအိုင်စီမံကိန်းများကြောင့် အိမ်ရှင်နိုင်ငံများ ချေးငွေ ထောင်ချောက်တွင်း ကျဆင်းမှုမရှိစေရန်နှင့် စီမံကိန်းများကို အောင်မြင်စွာ အကောင်အထည်ဖေါ်ဆောင်ရန် နိုင်ငံတကာနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဟု ကတိပြုထားသည်။ ထိုအခါ တရုတ်အစိုးရအနေဖြင့် အပြောဖြင့်သာ မဟုတ်ဘဲ လက်တွေ့ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကိုပြသ၍ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အခြားဒေသတွင်းနိုင်ငံများတွင် အကောင်အထည်ဖေါ်ဆောင်မည့် ဘီအာအိုင်စီမံကိန်းများနှင့်ပတ်သက်သည့် ချေးငွေဆိုင်ရာနှင့် အခြားစာချုပ် ပါ စီမံကိန်းအချက်အလက်များကို အများသိရှိအောင်ပြုလုပ်သင့်သည်။ ဦးစွာပထမ ကမ္ဘာ့ဘဏ်၊ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေး ဘဏ်တို့ကို ချပြ၍ပူူးပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်သည်။ ယင်းနိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်များ၏ စံချိန်စံနှုန်းများကို လိုက်နာသင့်သည်။ အထူးရှောင်ရှားသင့်သည့်အချက်မှာတော့ အိမ်ရှင်နိုင်ငံမှ ပြည်သူများ အမှန်တကယ် လိုလားသည့် စီမံကိန်းမဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင် တဦးတယောက် အာဏာရှိစဉ် မိမိနိုင်ငံရေး အကျိုးအ မြတ်အတွက် လုပ်ဆောင်လိုသည့် စီမံကိန်းများကို အကောင်အထည်မဖေါ်ဆောင်မိစေရန်ဖြစ်သည်။ ထိုအတွက် ကြောင့်လည်း စီမံကိန်းများဖြင့်ပတ်သက်ပြီး အပေါ်ယံသက်သက်သာမဟုတ်ဘဲ အများပြည်သူဖြင့် ဆွေးနွေး တိုင်ပင်ခြင်း၊ အချက်အလက်များကို ချပြခြင်းကိုလုပ်ဆောင်သင့်သည်။
လက်ရှိမြင်းခြံသံမဏိစက်ရုံ ချေးငွေကိစ္စကိုလည်း ၂ဘက်အစိုးရညှိနှိုင်း၍ အခြားအလှူရှင်နိုင်ငံများကဲ့သို့ (ပါရီကလပ်အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ) ထိုချေးငွေကို ဖြေလျှော့ပေးခြင်း၊ လက်ရှိအတိုးနှုန်းထက် အထူးသက်သာသည့် အတိုးနှုန်း (concessional rate)ဖြင့် ပြန်လည်စာချုပ်ချုပ်ဆိုတောင်းခံခြင်း သို့တည်းမဟုတ် ပေးဆပ်ရန်မလို ဟုလျှော်ပေးခြင်းမျိုး ပြုလုပ်ပေးသင့်သည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် မြန်မာပြည်သူများအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ သဘောထားကြီးမှု၊ စေတနာထားမှုကို လက်ခံယုံကြည်လာမည်ဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် အကောင်အထည်ဖေါ် ဆောင်မည့် ဘီအာအိုင်စီမံကိန်းများအပေါ် ပိုမိုယုံကြည်မှုရှိလာမည်။

ခိုင်ဝင်း
၂၀ ၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၊ ၂၀၂၀

https://burma.irrawaddy.com/opinion/viewpoint/2020/02/22/216103.html

တရုတ်နိုင်ငံ ဟူဘေးပြည်နယ် ဝူဟန်မြို့မှာ စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ် (သို့) ကိုဗစ်-၁၉ကူးစက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုသည် ယခုအခါတွင် ၄လကျော်၅လနီးပါး ရှိလာချိန်တွင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အဆင့်ဆင့်သော အဖွဲ့အစည်းများ၊ အစိုးရများ၏ မူဝါဒဆိုင်ရာ တုန့်ပြန်မှုများနှင့် အုပ်ချုပ်စီမံမှု စွမ်းဆောင်ရည်တို့ကို လေ့လာသုံးသပ်လို့ရလာပြီဖြစ် သည်။ လေ့လာသုံးသပ်မှုများကိုလည်း ပညာရှင်များကပြုလုပ်လျက် စာတမ်းများဆောင်းပါးများ ရေးသားလျက် ရှိကြသည်။

◾ ကိုဘစ်-၁၉ကူးစက်မှုကို တုန့်ပြန်မှုများနှင့် အုပ်ချုပ်စီမံမှု

၂၀၁၄ခုနှစ်က အနောက်အာဖရိကတိုက်နိုင်ငံများမှာ အီဘိုလာကူးစက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားသည့်အချိန်က နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ကောင်းမွန်ထိရောက်ခဲ့သဖြင့် လူအသေအပျောက်များသည့် အီဘိုလာကူးစက်ရောဂါ ကို ထိရောက်စွာ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သဖြင့် ယခုလို ကမ္ဘာ့ကပ်ဘေး မကျရောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အမေရိကန် သမ္မတ အိုဘားမားအစိုးရနှင့် ယင်း၏ ကူးစက်ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးနှင့်ကာကွယ်ရေးဋ္ဌာန (Center for Disease Control and Prevention)မှ ကူးစက်ရောဂါ ကပ်ဘေးနှိမ်နင်းရေး ကျွမ်းကျင်သူများကို ဖြစ်ပွားနေသည့် ဆီရီလီယောင်း၊ လိုက်ဘေးရီးယား အစရှိသည့်နိုင်ငံများကို စေလွှတ်ပြီး ယင်းနိုင်ငံအစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည့်အ တွက် အချိန်မီထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (World Health Organization-WHO)ကလည်း ထိ ရောက်သည့် အကူအညီများ ပေးအပ်နိုင်ခဲ့သည်။

ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေး ဖြစ်ပွားချိန်မှာတော့ ကုလသမဂ္ဂလက်အောက်ခံ အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးလည်း နာမည်ပျက်ရတော့သည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ၁၅ရက်နေ့တွင် ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါပိုး ပထမဆုံးကူးစက်ခံရသူကို ဝူဟန်မြို့တွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၂၀ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ၉ရက်နေ့တွင် ပထမဆုံး ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြင့် အသက်၆၁နှစ်အရွယ်ရှိ လူတစ်ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ၂၃ရက်နေ့တွင် ဝူဟန်မြို့ကို တရုတ်အစိုးရက ပိတ်ဆို့လော့ဒ်ဒေါင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးသည် အချိန်မီ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအသီးသီးကို ထိရောက်သည့် အကြံဉာဏ်များ၊ တားဆီးကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းများကို မပေးအပ်နိုင်။ နှာခေါင်းစည်းများကိုပင် ဝတ်ဆင်ခြင်းသည် ကာကွယ်ရန် ထိရောက်သည်ကို သေချာမပြောနိုင်။ တိုင်ဝမ်၊ကိုရီးယား အစရှိသည့်နိုင်ငံများသည် နှာခေါင်းစည်း(masks)များနိုင်ငံများတွင် လူအများ ဝတ်ဆင်ရန် တိုက်တွန်းခြင်း၊ ဖြန့်ဝေခြင်းများပြုလုပ်ခဲ့သည့်အတွက် ကူးစက်မှု သိသိသာသာ နည်းကြောင်းတွေ့ရသည်။ သမ္မ တထရန့်သည် နိုင်ငံတကာနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို အလေးမထားဘဲ အထင်သေးသည့်ခေါင်းဆောင်မျိုး၊ unilateralism ကိုကျင့်သုံးသည့်ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည့်အတွက် နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် multi- lateral institutions များဖြစ်သည့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့တို့သည် အင်အားချိနဲ့နေ၍လည်းဖြစ်သည်။ သမ္မတ အိုဘားမားလက်ထက် အီဘိုလာကပ်ဘေးကို ထိရောက်စွာ ထိန်းချုပ်နိုင်သလို မထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့အင်အားအကြီးဆုံးနိုင်ငံမှခေါင်းဆောင်၏ ဦးဆောင်မှုသည် နိုင်ငံတကာအဆင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအဆင့် တွင်မတွေ့ရသလို၊ မိမိနိုင်ငံအတွက်ပင် ဆိုးရွားစွာခေါင်းဆောင်မှုပြုနေသည်၊ အုပ်ချုပ်စီမံမှုပြုနေသည်ကို မြင် တွေ့နေရသည်။

ဒေသတွင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို လေ့လာကြည့်လျှင်လည်း ဥရောပသမဂ္ဂ (အီးယူ)၏ ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေး တုန့်ပြန်မှုသည် အောင်မှတ်မရဟုဆိုရမည်။ အီတလီနိုင်ငံတွင် ကူးစက်မှုများပြားပြီး ဆေးရုံများ၊ဆရာဝန်များ၊ ဆေးဝါးပစ္စည်း လုံလောက်မှုမရှိ မနိုင်မနင်းဖြစ်နေချိန်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ အချင်းချင်းကူညီ ပေးခြင်းမရှိဘဲ၊ နယ်စပ်များကိုပင် ပိတ်ပင်ပစ်ခဲ့သည်။ အီတလီနိုင်ငံ လိုအပ်နေသည့် ဆေးနှင့်ဆေးပစ္စည်းများ ထောက်ပံ့ကူညီမှုမရှိခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။ အလားတူ စပိန်၊ဗြိတိန်တို့ကိုလည်း ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ များမှ ပံ့ပိုးကူညီမှုများ မရှိသလောက်ဖြစ်ခဲ့သည်။ တရုတ်အစိုးရကပင် အီတလီနိုင်ငံကို ဆေးဝါးပစ္စည်းနှင့် ကျွမ်း ကျင်ပညာရှင်များ စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဥရောပသမဂ္ဂ၏ အပြန်အလှန် ရိုင်းပင်းကူညီမှု၊ အတူတကွဆိုသည့် စိတ်ဓါတ်များကို ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေး ကူးစက်မှုကို အသည်းအသန် ထိန်းချုပ်နေရသည့် နိုင်ငံများတွင် မတွေ့ရ သလိုဖြစ်နေသည်။ ကိုယ်ဖြစ်ကိုယ်ခံဆိုသည့်ပုံစံ ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ဗြိတိန်ပင်မဟုတ်ဘဲ အီတလီပါ ဥရောပသမဂ္ဂမှ ထွက်ခွာနိုင်သည့် အခြေအနေ မြင်တွေ့နေရသည်။

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံစီ၏ တုန့်ပြန်မှုများကို လေ့လာကြည့်သည့်အခါတွင်လည်း အာဏာရှင် တရုတ်အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်စီ မံမှု တုန့်ပြန်မှုက အမေရိကန်အပါအဝင် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများထက် ပိုကောင်းသည်ဟုလည်းမဆိုနိုင်။ ချီးမွန်းသူ များကတော့ ချီးမွန်းနေကြသော်လည်း ပြည်နယ်နှင့်ဝူဟန်မြို့တော်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တို့၏ အမှန်ကိုကွယ်ဝှက် ထားခဲ့ခြင်းသည် တရုတ်နိုင်ငံသာမက တကမ္ဘာလုံးကို ဒုက္ခတွေ့စေခဲ့သည်။ Hong Kong Science & Techno- logy University, Department of Public Policy မှပါမောက္ခ Donald Low ကသူ၏ဖေ့စ်ဘွတ်စာမျက်နှာ၌ ယခု လိုမှတ်ချက်ပေးခဲ့သည်။

“တရုတ်နိုင်ငံ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ဗြူရိုကရေစီယန္တရားသည် ကြီးမားသည့် ပြသနာ (Crisis)ကို ဖြေရှင်းရန် အတွက် အလေ့အကျင့်မရှိခဲ့သဖြင့် ကြီးမားသည့် ပြသနာအကျပ်အတည်းနှင့်ရင်ဆိုင်နေရချိန်မှာလည်း နဂိုမူလ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအတိုင်းသာ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေတတ်သည်ဟုဆိုသည်။ အထက်လူကြီးမသိအောင် ဖုံးဖိတတ်သည့် အကျင့်များ၊ မကောင်းသတင်းဆိုလျှင် ကွယ်ဝှက်တတ်သည့် အကျင့်များ အရိုးစွဲနေပြီး ပြသနာ ၏ အတိမ်အနက်ကို မသုံးသပ်နိုင်ခြင်းသည် အာဏာရှင်စနစ်အောက် ဗြူရိုကရေစီ၏ ပုံမှန်လုပ်ထုံးလုပ်နည်းလို ဖြစ်နေသည်ဟုဆိုသည်”။

တရုတ်ဗဟိုအစိုးရသည် ရက်သတ္တပတ်၅ပတ်ခန့် အချိန်လွန်ပြီး ဝူဟန်မြို့တွင် အခြေအနေ အတော်ဆိုးနေချိန်မှ ထိရောက်ပြတ်သားသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်များချမှတ်ပြီး ဝူဟန်မြို့ကို လုံးဝပိတ်ဆို့ လော့ဒ်ဒေါင်းလုပ်ပြီး အခြားမြို့ ကြီးများစွာကိုလည်း အသွားအလာများ၊ ကန့်သတ်မှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စက်ရုံအလုပ်ရုံ၊ကျောင်းများ၊ဈေးများ၊ ကုန်တိုက်များအပါအဝင် လူစည်းကားသည့်နေရာများကို ပိတ်ပင်ခဲ့သည့်အတွက် ကိုဗစ်-၁၉ကူးစက်မှုကို ကူးစက်ခံရသူပေါင်း ၈သောင်းကျော် သေဆုံးသူဦးရေ ၄ထောင်ကျော် (တရုတ်အစိုးရ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ)ဖြင့် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ အာဏာရှင်စနစ်ကြောင့် သတင်းအမှောင်ချမှုများဖြစ်ပွားပြီး တကမ္ဘာလုံး ကပ်ဘေးဖြင့်ယခုထက်တိုင် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ တရုတ်အစိုးရသည် အခြားနိုင်ငံများ အချိန်ရရန် သူ့နိုင်ငံကို အနာခံပိတ်ဆို့ပေးသည်ဟု အမှတ်ယူနေသော်လည်း ချီးမွန်းထော်ပနာပြုမှုများရှိနေသော်လည်း ယင်းအနေဖြင့် တာဝန်ခံမှုရှိရန်၊ ကပ်ဘေးနောက်တစ်ကြိမ်ဖြစ်ပွားခဲ့ပါက အချိန်မီ နိုင်ငံတကာကို အသိပေးရန် စနစ်များထူထောင်ပါမည်ဟု ကတိပြုရမည်ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၃ခုနှစ် SARS ရောဂါဖြစ်ပွားစဉ်ကလည်း ဘေးဂျင်းမြို့ မြို့တော်ဝန်နှင့်အဖွဲ့သည် သတင်းအမှောင်ချမှုများ၊ဖုံးဖိမှုများရှိခဲ့၍ ဒေသတွင်း တိုင်ဝမ်၊ဟောင်ကောင်၊စင်ကာပူ တို့တွင် ကူးစက်မှုများဖြစ်ပွားခဲ့ရသည်။ ယခုအချိန်သည် ဒုတိယအကြိမ်ဖြစ်သည်။ ထိုအတွက်ကြောင့် တရုတ် အစိုးရအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာအလည်တွင် တာဝန်သိသည့် ဇာတ်ကောင်တစ်ဦး (responsible stakeholder) အဖြင့်ပြသရန် လိုအပ်နေပြီဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးနှင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများသည်လည်း ယခုကြုံတွေ့နေရသည့် ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ဘေး နောက်တစ်ကြိမ် မကြုံတွေ့ရအောင်၊ ဖြစ်ပွားနေသည်ဟု သိရလျှင် အချိန်မီ စုံစမ်းဖေါ်ထုတ်၍ လိုအပ်သည့် သတင်းအချက်အလက်ပေးခြင်း၊ အကူအညီပေးခြင်းစနစ်များကို ယခု ကတည်းက တည်ဆောက်ထားရန်လိုအပ်နေသည်။

တရုတ်ပြည်ဖြစ်ပွားနေသည့်အချိန်ထက် ၂လခန့်နောက်ကျ ရောက်ရှိလာသည့် ကိုဗစ်-၁၉ကူးစက်မှုကို တုန့်ပြန် ရာမှာတော့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများသည် အတော်နာမည်ပျက်ကြသည်။ ယင်းတို့၏ အုပ်ချုပ်စီမံမှု အတော်ညံ့ဖျင်း ကြောင်း ပြသနေသလိုဖြစ်နေသည်။ သို့သော် သေချာလေ့လာကြည့်လျှင် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများတွင်လည်း လူပြိန်းကြိုက်နိုင်ငံရေးသမားများ (populists) ဦးဆောင်နေသည့် အမေရိကန်၊အီတလီ၊ဗြိတိန်တို့က အဆိုးဆုံး ဖြစ်နေသည်။ ကျန်းမာရေးပညာ၊ပညာရှင်နှင့် သတင်းအချက်အလက်များကို ဂရုမပြု၊ နိုင်ငံသားများ၏ အကျိုးကို မကြည့် မိမိကိုယ်ကျိုးသာကြည့်သည့် သမ္မတထရန့်လို ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် မဖြစ်သင့်ဘဲ လူအများသေကြေ ဝေဒနာခံစားကြရသည်။ ဗြိတိန်လည်း ထိုနည်းတူဖြစ်သည်။သို့သော် ဒီမိုကရေစီ အခြေခိုင်ပြီးဖြစ်သည့် အမေရိကန်၊ဗြိတိန်တို့၏ အားသာချက်မှာတော့ အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ ကိုင်ထားသည့် သမ္မတ၊ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ယင်းတို့၏အစိုးရများ လုပ်ချင်သလို လုပ်၍မရခြင်းဖြစ်သည်။ ဖယ်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် သမ္မတထရန့်ကဲ့သို့ ထင်ရာစိုင်းများရှိသလို၊ အင်မတန်ဆိုးဝါးသည့် အခြေအနေ၌ အုပ်ချုပ်စီမံမှု စွမ်းဆောင်ရည်ကို အကောင်းဆုံးပြသနိုင်သည့် နယူးယောက်ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေး မှူး Andrew Cuomo လိုစံနမူနာယူစရာ ပုဂ္ဂိုလ်များလည်းရှိနေသည်။ ဖယ်ဒရယ်စနစ်ဖြင့်သဖြင့် သမ္မတထရန့် ထင်ရာစိုင်းချင်တိုင်းစိုင်းလို့မရ၊ Andrew Cuomoက မိမိပြည်နယ်သားများ၏ ကျန်းမာရေးလုံခြုံမှုအတွက် တိကျ ပြတ်သားစွာ ဆုံးဖြတ်ချက်များ၊ အရေးယူဆောင်ရွက်ချက်များသည် အံ့မခန်းဖြစ်သည်။ စာရေးသူသည် သူ၏ အချက်အလက်နှင့်တကွ တိတိကျကျ ပြတ်သားစွာ ရှင်းလင်းသည့် နေ့စဉ်သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲများကို နေ့စဉ်လို ကြည့်မိနားထောင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ မူဝါဒဆိုင်ရာ လေ့လာကျင့်သုံးနေသူများအတွက် သူ၏ပြသနာကို ကိုင်တွယ်ဖြေ ရှင်းနေပုံသည် လေ့လာသင်ယူစရာလိုဖြစ်သည်။ အလားတူ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများဖြစ်သည့် တောင်ကိုရီးယား၊ တိုင်ဝမ်၊ဟောင်ကောင်တို့၏ ကိုဗစ်-၁၉ထိန်းချုပ်မှုများသည် အမှန်တကယ် ချီးကျူးစရာဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာ ရေးအဖွဲ့ကြီးသည် တိုင်ဝမ်အစိုးရထံမှ အကြံဉာဏ်များ မယူခဲ့သဖြင့် ယခုလို အပြစ်တင်ဝေဖန်ခြင်း ခံရသလို တကမ္ဘာလုံးအတွက် နစ်နာခဲ့ရသည်။ ယင်းနိုင်ငံများသည် လော့ဒ်ဒေါင်းလည်းမလုပ် (တောင်ကိုရီးယားပင် တနိုင်ငံလုံးမလုပ်)ဘဲ အခြေအနေကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ အရှေ့အာရှနိုင်ငံများသည် SARS အတွေ့အကြုံရှိခဲ့ ၍ ထိုသို့ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ အမေရိကန်နှင့် ဥရောပတိုက်နိုင်ငံများကတော့ ကပ်ဘေးအန္တရာယ် မကြုံတွေ့ရသည်မှာ ရာစုနှစ်တစ်ခုလောက် ရှိနေပြီဖြစ်သောကြောင့် ကိုဗစ်-၁၉ အန္တရာယ်ကို လျှော့တွက်ခဲ့ခြင်း ဟုအချို့ပညာရှင်များကလည်း သုံးသပ်ကြသည်။ လူဦးရေအရလည်း သက်ကြီးရွယ်အိုများသည့် နိုင်ငံများဖြစ် နေသောကြောင့် အသေအပျောက်များရခြင်းဖြစ်သည်ဟုလည်း သုံးသပ်ကြသည်။

မိမိတို့ အာဆီယံဒေသတွင်း နိုင်ငံများကတော့ ကိုဗစ်-၁၉ကူးစက်မှုကို တုန့်ပြန်ရာမှာ အောင်မှတ်ကျော်သည်ဟု ဆိုရမည်။ ပူပြင်းသည့်ရာသီဥတုကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သလို၊ အစိုးရများ၏ထိန်းချုပ်နိုင်မှု စွမ်းဆောင်ရည် မဆိုး သောကြောင့်လည်းဖြစ်မည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံသာ ချီးကျူးခံရပြီးမှ ယခုအခါ ကူးစက်မှုသောင်းကျော်သွားသဖြင့် ဝေဖန်ခံနေရသည်။ စင်ကာပူ၏ အဓိကအမှား၂ခုသည် နှာခေါင်းစည်းဝတ်ဆင်ခြင်းကို အားမပေးခဲ့ခြင်းနှင့် tracing and quarantine ထိတွေ့ခဲ့သူကိုရှာဖွေဖေါ်ထုတ်ခြင်းနှင့် သီးခြားကန့်သတ်ထားမှုများမှာ အားနည်းချက် များရှိခြင်းကြောင့်ဟု သုံးသပ်ကြသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊မြန်မာအစရှိသည့်နိုင်ငံများမှ ရွေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများ ကို လူသားမဆန်စွာ ဆက်ဆံမှုများကြောင့် (အဆောင်များတွင် လူများပြည့်ကျပ်နေထိုင်စေခြင်း)ဟုလည်း ေ၀ ဖန်ခံနေရသည်။ အိမ်နီးခြင်း အိန္ဒိယ၏ ဖရိုဖရဲ ပြည်တွင်းရွေ့ပြောင်းသမားများ နေရပ်ပြန်ရေးကို အလေးမထား သည့် လော့ဒ်ဒေါင်းသည်လည်း အဝေဖန်ခံခဲ့ရသည်။

◾ စီးပွားပျက်ကပ်ဘေးကို တုန့်ပြန်မှုနှင့် အုပ်ချုပ်စီမံမှု

ကိုဗစ်-၁၉သည် ရောဂါကန္တရကပ်တင်ဖြစ်ပေါ်စေသည်မဟုတ်၊ စီးပွားပျက်ကပ်ကိုပါဖြစ်စေနိုင်သည်ဟု သုံးသပ် ကြသည်။ လက်ရှိအချိန်မှာပင် နိုင်ငံတကာငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ကြီးက ၂၀၂၀ခုနှစ်အတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးမှုကို အနှုတ်-၃သတ်မှတ်လိုက်ပြီဖြစ်သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင်ဆိုလျှင် အလုပ်လက်မဲ့ ၂၆သန်းရှိသွားပြီ ဟုသိရသည်။

ယခုအကြိမ် ကြုံတွေ့ရမည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးကျဆင်းမှု (global recession)သည် ၂၀၀၈ခုနှစ်ကထက် ပိုမိုဆိုးဝါးမည်ဖြစ်သလို၊ ၁၉၃၀ခုနှစ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားပျက်ကပ် (global depression)လိုပင် ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ စီးပွားကျဆင်းမှုသည် အချိန်ကြာမြင့်နိုင်သလို ကျဆင်းမှုသည်လည်း ပြင်းထန်နိုင်သည်ဟု ပညာရှင်များ ကသုံးသပ်နေကြသည်။ ကိုဗစ်-၁၉ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာနေသည့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှုသည် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း များ၏ ဗဟိုချက်များမှ ထုတ်လုပ်မှုများပြတ်တောက်ခြင်း (supply shock)ကိုဖြစ်ပေါ်စေသလို၊ စားသုံးသူများ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ သုံးစွဲမှုများလျှော့ချနေခြင်းကြောင့် ဝယ်လိုအားများလျှော့နည်းလာခြင်း (demand shock)ကိုလည်းဖြစ်စေသည်။ ယခုတခါ ကျဆင်းမှုသည် ၂၀၀၈ခုနှစ်ကကဲ့သို့ ငွေရေးကြေးရေးကဏ္ဍတွင် ဖြစ် ပေါ်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ real economy ဟုခေါ်သည့် အမှန်တကယ် ထုတ်လုပ်၊သယ်ပို့၊ ရောင်းဝယ်ဖေါက်ကားနေ သည့်ဈေးကွက်များအတွင်း ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်း၏ ပူးပေါင်းဖြေရှင်းခြင်းမရှိပါက အလွန်ဆိုးဝါးသွားနိုင်သည်ဟု ပညာရှင်များက သုံးသပ်ကြသည်။

ထိုအခြေအနေတွင် ဂျီ၂၀အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများမှ ခေါင်းဆောင်များနှင့် နိုင်ငံတကာဖွံ့ဖြိုးရေးအဖွဲ့အစည်းများအား နိုင် ငံတကာတွင် ကျော်ကြားထင်ရှားသည့် စီးပွားရေးပညာရှင်များ (အခြားပညာရှင်များလည်းပါ)က သုတေသန စာတမ်းများ၊ ဆောင်းပါးများ အများအပြား ရေးသားထုတ်ဝေပြီး ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေးနှင့် ကျရောက်လာနေသည့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှု (recession)ဘေးတို့ကို အထိရောက်ဆုံး တုန့်ပြန်ရန် ဝိုင်းဝန်းတိုက်တွန်းကြသည်။ ဂျီ-၂၀ အုပ်စုဆိုသည်မှာ ၁၉၉၇ခုနှစ် အာရှတိုက်တွင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် ဘဏ္ဍာငွေကြေးအကျပ်အတည်း (Asian Financial Crisis) အားထိရောက်စွာ တုန့်ပြန်နိုင်ရန် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးများဖြင့် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံထိပ်သီးခေါင်းဆောင်များလည်း ဦးဆောင်လာခဲ့သည့် အဖွဲ့အစည်းကြီးဖြစ်သည်။ ဂျီ-၂၀ (G-20)အဖွဲ့ဝင်နိုင် ငံအားလုံး၏ ဂျီဒီပီသည် တကမ္ဘာလုံး ဂျီဒီပီ၏ ၉၀ရာခိုင်နှုန်းရှိသဖြင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သည် အင်မတန် အရေးကြီးသည်။ ဂျီ၂၀လိုပင် ဖွံ့ဖြိုးပြီး အနောက်အုပ်စုဝင် နိုင်ငံ၇နိုင်ငံဖြစ်ဖွဲ့စည်းထားသည့် ဂျီ-၇အုပ်စုသည်လည်း စီးပွားရေးကျဆင်းမှုကို တုန့်ပြန်ရာမှာ အရေးပါသည့် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ ဥရောပတိုက် တွင်တော့ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ အင်အားကြီးပြီး ချမ်းသာသည့်နိုင်ငံများပါဝင်သည့် ဥရောပသမဂ္ဂလည်း ရှိနေ သည်။

ယခုအခါမှာတော့ ဂျီ-၂၀အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများ၊ ဂျီ-၇အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂအားလုံးတို့သည် စီးပွားရေး ပညာရှင် Richard Baldwinနှင့် Beatrice Weder Di Mauro တို့တည်းဖြတ်ပြီး မကြာခင်က ထုတ်ဝေခဲ့သည့် “Mitigating the COVID Economic Crisis: Act Fast and Do Whatever It Takes” စာအုပ်ခေါင်းစဉ်လိုပင် ကိုဗစ်-၁၉ကူးစက်မှုကပ်ဘေးနှင့် ယင်းကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးကျဆင်းမှု (global recession)ကို မြန်ဆန်စွာနှင့် ထိရောက်စွာ တုန့်ပြန်ရန် သဘောတူညီလာသည်ကိုတွေ့ရသည်။ ထို့ပြင် တုန့်ပြန် ရန်အတွက် အရင်းအမြစ်များ မည်မျှပင်လိုအပ်စေကာမူ ထိုအရင်းအမြစ်များကို ရသည့်နည်းဖြင့်ရှာဖွေပြီး သုံးစွဲ သွားရန်လည်း သဘောတူညီခဲ့သည်။
ထိုသဘောတူညီချက်များတွင် ပထမဆုံး ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေးကို ထိရောက်စွာ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကျန်းမာရေးစနစ် ကိုမြှင့်တင်မည့် အစီအစဉ်များဖြစ်သည် ။ တချိန်တည်းမှာပင် လော့ဒ်ဒေါင်းကဲ့သို့သော ကိုဗစ်-၁၉ ထိန်းချုပ်ရေး အစီအစဉ်များ ပြုလုပ်ရခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ရိုက်ခတ်မှုများကို အကောင်းဆုံး တုန့်ပြန်သည့် အစီအစဉ်များ ချမှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ဥပမာ အလုပ်များရပ်ထားရသဖြင့် လစာမပေးနိုင် သည့်ကုမ္ပဏီများ၏ ဝန်ထမ်းများအား အစိုးရများမှ လစာပေးထားခြင်း၊ အိမ်ထောင်စုများသို့ ထောက်ပံ့ကြေးများ ပေးအပ်ခြင်း၊ ချေးငွေများ လုပ်ငန်းလည်ပတ်ရန် ငွေလိုနေသည့် ကုမ္ပဏီများ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ထုတ် ပေးခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ ရေရှည်တွင်လည်း ဥတုရာသီပြောင်းလဲမှု၊ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးမှုတို့ကို ဝိုင်းဝန်းဖြေရှင်းသွား ရန်လည်း ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းလျက်ရှိသည်။

နိုင်ငံတိုင်းသည် မိမိနိုင်ငံအတွင်း ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေးနှင့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှုကို အစီအစဉ်များ Stimulus Package များချမှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ဂျပန်တို့၏ အစီအစဉ်များသည် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ထွီလီယံပမာဏရှိကြသည်။ အီးယူ၏ ဥရောပသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ ကိုဗစ်-၁၉ကြောင့် အထိခိုက်ဆုံး နှင့် အလိုအပ်ဆုံး အီတလီ၊ပေါ်တူဂီ၊စပိန်နိုင်ငံများကို ထောက်ပံ့မည့် အစီအစဉ်များမှာလည်း ပမာဏ ထွီလီယံ ရှိမည်။ အီးယူဗဟိုဘဏ်မှ အတိုးနှုန်းများလျှော့ချခဲ့သည်မှာလည်း ကိုဗစ်မတိုင်မီကပင်ဖြစ်ပြီး ယခုအခါမှာလည်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအစိုးရများ ထုတ်ရောင်းသည့် ငွေတိုက်စာချုပ်များ၊ လက်မှတ်များကို ဝယ်ယူမည်ဖြစ်သည်။ ဗဟိုဘဏ်များ၏ ငွေကြေးဆိုင်ရာမူဝါဒ (monetary policy)တစ်ခုတည်းကို အသုံးပြုမည်မဟုတ်ဘဲ ဘဏ္ဍာရေး ဆိုင်ရာ မူဝါဒကိရိယာများ (Fiscal Policy Tools)ဖြစ်သည့် လူမှုဖူလုံရေး အထောက်အပံ့များ၊ အခွန်လျှော့ပေါ့ ခြင်းအစရှိသည့် မူဝါဒဆိုင်ရာ ကိရိယာများအားလုံးကို အသုံးချသွားမည်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံစီ၏ အမျိုးသား မူဝါဒများ (National Policies)သည် အခြားနိုင်ငံများကို မထိခိုက်စေရန် ဂျီ-၂၀၊ဂျီ-၇နှင့် အီးယူနိုင်ငံများ အချင်း ချင်း ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ကတိပြုထားကြသည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံခြင်းစီ၏ အမျိုးသားမူဝါဒများ သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မူဝါဒများ၊ ပန်းတိုင်များဖြင့်လည်း ကိုက်ညီရမည်ဖြစ်သည်။
တဖန် ယခုအကြိမ် ကိုဗစ်-၁၉နှင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကျဆင်းမှုကို တုန့်ပြန်ရာတွင် ထူးခြားသည့်အချက်မှာတော့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲ ဆင်းရဲသည့်နိုင်ငံများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းဖြစ်သည်။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ကိုဗစ်-၁၉နှင့် စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုကို တုန့်ပြန်နိုင်သည့် အင်အားမရှိကြောင်း ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများ နားလည်သဘောပေါက်ကြ သည်။ တချိန်တည်းမှာ မိမိတို့နိုင်ငံများတွင်သာ ကိုဗစ်-၁၉ကို ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီး ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေပါက ယင်းတို့၏နိုင်ငံများတွင်လည်း ပြန်လည်ဖြစ်ပွားနိုင်သည်ကို သိရှိထားသဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ အား နိုင်ငံတကာဖွံ့ဖြိုးရေးအဖွဲ့အစည်းများ (အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ်၊ အိုင်အမ်အက်ဖ်)မှတဆင့် ကြီးမားသည့် ကျန်းမာရေးနှင့် အခြားပြန်လည်ထူထောင်ရေး အကူအညီများပေးအပ်သွားမည်ဖြစ်သည်။

ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအတွက်ပေးအပ်မည့် အကူအညီများတွင် ထူးခြားသည့် အစီအစဉ်မှာတော့ ချေးငွေများ ဆိုင်းငံ့ ရန်နှင့် အပြီးပယ်ဖျက်ရန်တို့ဖြစ်သည်။ ချေးငွေထုတ်ပေးထားသည့် ပါရီကလပ်အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများမှအစိုးရများ၊ ပါရီကလပ်အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံမဟုတ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံအစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကကြွေးရှင်များကို ၎င်းတို့ကို ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ မှပေးဆပ်ရန် ရှိနေသည့်ချေးငွေများကို ယခုနှစ်တွင် ဆိုင်းငံ့ထားရန်နှင့် ကြွေးလျှော်ရန် တိုက်တွန်းတောင်းဆို နေကြသည်။ ၂နိုင်ငံအစိုးရချင်း ချေးယူထားသည့် ချေးငွေများမှာ ဆိုင်းငံ့ရန် သေချာပြီး ပုဂ္ဂလိကကြွေးရှင်များကို လည်း ဆိုင်းငံ့နှင့် ချေးငွေများရှော်ပစ်ရန် (debt relief)တိုက်တွန်းလျက်ရှိသည်။ မဟုတ်လျှင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ တွင် ယခုပင် ကိုဗစ်-၁၉ကြောင့် ၎င်းတို့ချေးယူထားသည့် ချေးငွေများနှင့် အတိုးတို့ကို ပေးစရာငွေမရှိဖြစ်နေပြီး ထိုအခြေအနေတွင် ကမ္ဘာ့ဘဏ်၊အိုင်အမ်အက်ဖ်တို့မှ ကိုဗစ်-၁၉အတွက် ထုတ်ပေးသည့်ချေးငွေများ ကိုဗစ်-၁၉ တိုက်ဖျက်ရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် မသုံးစွဲရဘဲ ယခင်ချေးငွေများကို တိုးရင်းပေါင်းဆပ်နေရမည် ကို စိုးရိမ်သဖြင့် ယခုကဲ့သို့ နိုင်ငံတကာပညာရှင်များ၊ အဖွဲ့အစည်းများမှ ချေးငွေများဆိုင်းငံ့ရန်နှင့် ရှော်ပစ်ရန် တိုက်တွန်းနေခြင်းဖြစ်သည်။

◾ နိဂုံး

အထက်ဖေါ်ပြပါ အချက်များကိုလေ့လာကြည့်လျှင် နိုင်ငံတကာ၊ဒေသတွင်းနှင့် အမေရိကန်၊ဥရောပ၊တရုတ်နှင့် အခြားနိုင်ငံအတော်များများသည် ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်ရန် မူဝါဒဆိုင်ရာ တုန့်ပြန်မှုများတွင် များစွာ အားနည်းချက်များရှိနေကြောင်း၊ အုပ်ချုပ်စီမံမှု စွမ်းဆောင်ရည် အားနည်းကြောင်းတွေရသည်။

သို့သော်လည်း ချမ်းသာသည့် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသည့် ဂျီ-၇၊ အခြားအနောက်အုပ်စုတင် မကဘဲ တရုတ်၊ရုရှား၊ဘရာဇီးလ်၊အိန္ဒိယတို့ပါဝင်သည့် ဂျီ-၂၀နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ၏ ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာနေသည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုကို တုန့်ပြန်ရာတွင်တော့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် မှုများ အားကောင်းသလို၊ တနိုင်ငံခြင်းစီ၏ အစီအစဉ်များသည်လည်း မြန်ဆန်ပြီး ထိရောက်မှုရှိနိုင်သည်ဟု ယူဆရသည်။ ထို့ပြင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲ ဆင်းရဲသည့်နိုင်ငံများအတွက်လည်း ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး နိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးရေး အေဂျင်စီများမှတဆင့် ပေးအပ်သွားနေပြီဖြစ်သည်။ထို့အတွက်ကြောင့် ကိုဗစ်-၁၉ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ကိုဗစ်-၁၉ အလွန်မှာလည်း ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်လျှင် ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်စီမံမှု (global governance)မှသည် ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် စိမ်းလမ်းသည့် သန့်ရှင်းသည့် မျှတမှုရှိသည့် ကမ္ဘာကြီးဖြစ် ပေါ်လာနိုင်ကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။

ခိုင်ဝင်း

၂၈ ၊ ဧပြီ ၊ ၂၀၂၀

PDF Download Link :

http://www.mediafire.com/file/98lianoo6yhd1kr/Covid_19_and_Governance_by_Khine_Win.pdf/file?fbclid=IwAR0sqtjxm2vtel0yvAiXSZ67doezz4pHKsHkxUtLq9G2d235tL6LOZkvsg8

ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်ရောဂါလှိုင်းကြီးသည် တကမ္ဘာလုံးကို တစ်လုံးပြီးတစ်လုံး ရိုက်ခတ်နေသကဲ့သို့ဖြစ်နေသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း ပထမလှိုင်း၊ဒုတိယလှိုင်း အစရှိသဖြင့်ခေါ်ဝေါပြောဆိုနေခြင်းဖြစ်သည်။ တကယ်တော့ ကိုဗစ်-၁၉ လှိုင်းသည် တပြိုင်နက်တည်း လှိုင်းလုံး၂လုံးဖြင့် ကမ္ဘာကိုရိုက်ခတ်နေသကဲ့သို့ဖြစ်သည်။ ပထမတစ်လုံးက ကူးစက်ရောဂါလှိုင်းလုံးဖြစ်ပြီး ဒုတိယတစ်လုံးကတော့ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုလှိုင်းလုံးဖြစ်သည်။ ပညာရှင်များက တော့ Curve လို့ခေါ်ကြသည်။ ပညာရှင်များက ကိုဗစ်-၁၉လှိုင်းလုံး၂လုံး၏ ရိုက်ခတ်မှု လှိုင်းအမြင့်ပေ အမြင့် ဆုံးသို့ မတက်နိုင်ရန် ထိုမျဉ်းကွေး သို့မဟုတ် Curves များကို ပြားသွားအောင်လုပ်ရမည်ဟုဆိုကြသည်။ Flattening the Covid-19 Curve; Flattening the Economic Recession Curve အစရှိသဖြင့် ရေးသားနေ ကြသည်။ ထိုမျဉ်းကွေး၂ခုကို ပိပြားသွားအောင် မလုပ်နိုင်လျှင် ကမ္ဘာကြီးပိုခံစားရလိမ့်မည်ဟုဆိုကြသည်။

သို့သော်လည်း တစ်ခုနှင့်တစ်ခုက ပြောင်းပြန်အချိုးကျသလို ဖြစ်နေသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးမှာရှိသည့် ပြည် သူများ၏ ကျန်းမာရေးနှင့် ယင်းတို့၏ စားဝတ်နေရေး ဖူလုံမှုအပါအဝင် စီးပွားရေးတို့သည် ပြောင်းပြန်အချိုးကျ ဖြစ်နေသည်။ တစ်ခုကို ပြားအောင်ဖိလျှင် တစ်ခုကထောင်လာမည်ကဲ့သို့ဖြစ်နေသည်။ ထိုလှိုင်းလုံး၂လုံး၏ လှိုင်း ထိပ်ကို တပြိုင်နက်တည်း ပြားအောင်ဖိရန်လိုနေသည်။ ထိုသို့လုပ်နိုင်မှ နိုင်ငံများရှိ ပြည်သူများသည် ကျန်းမာ ရေးလုံခြုံမှုနှင့် စီးပွားရေးလုံခြုံမှုကို တပြိုင်နက်တည်း ခံစားရနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ယင်းလုံခြုံမှု ၂ခုသည် အပြန်အ လှန် အမှီသဟဲပြုလျက်လည်းရှိသည်။ ကျန်းမာရေးမကောင်းလျှင် အလုပ်မလုပ်နိုင်ဖြစ်မည်။ ထိုအခါ စီးပွားရေး လည်းမကောင်းဖြစ်မည်။ ကျန်းမာရေးကောင်းပြီး စီးပွားရေးမကောင်း၊ အလုပ်အကိုင်မရှိလျှင် ကြာလာလျှင် ကျန်းမာရေးလည်းထိခိုက်လာမည်။ အလုပ်မရှိ၊ ဝင်ငွေမရှိသဖြင့် လုံလောက်သည့် စားနပ်ရိက္ခာ မဝယ်နိုင်သဖြင့် ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးခြင်း၊ အဟာရချို့တဲ့ခြင်း၊ စိတ်ဓါတ်ကျဆင်းခြင်း အစရှိသည့် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ပြသနာများ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်သည်။ ရေရှည်တွင် လူမှုရေး၊ ၊ နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေးပြသနာများကြီးထွားလာမည်ဖြစ်သည်။

◾ကိုဗစ်ကူးစက်လှိုင်းနှင့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှုလှိုင်း

ကူးစက်ခံရသူ အရေအတွက်များလာပြီး ကျန်းမာရေးဋ္ဌာနများ၏ ပေးအပ်နိုင်သည့် ဝန်ဆောင်မှုအင်အား (ဆရာ ဝန်၊သူနာပြု၊ကုတင်၊ အသက်ရှုစက်၊ဆေးဝါး)ကိုကျော်လွန်သွားပြီဆိုလျှင် နိုင်ငံများအနေဖြင့် အခြားနည်းရွေးစ ရာမရှိ။ လော့ဒ်ဒေါင်းလို့ခေါ်သည့် တရုတ်အစိုးရ၏ ကိုဗစ်-၁၉ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး စတင်တွေ့ရှိရာနှင့် ဗဟိုချက်ဖြစ်သည့် လူဦးရေ၁၁သန်းရှိသည့် ဝူဟန်မြို့ အပါအဝင် ဟူဘေးပြည်နယ်ရှိ မြို့ကြီးများကို ဇန်နဝါရီလ၂၃ရက်နေ့မှစတင်၍ လော့ဒ်ဒေါင်း (အခြားပြည်နယ်များရှိ မြို့များတွင်လည်း အသွားအလာကန့်သတ်မှုများပြုလုပ်)ဟုခေါ်သည့် တစ်မြို့လုံးရှိပြည်သူများအား မိမိတို့၏ နေအိမ်များတွင်သာနေရန် (အရေးပေါ်ကိစ္စမှလွှဲ၍ ပြင်ပသို့ထွက်ခွင့်မပြု) ကူးစက်ခံရသူများနှင့် ထိတွေ့ခဲ့သူများကို ရှာဖွေဖေါ်ထုတ်၍ quarantineဟုခေါ်သည့် သတ်မှတ်နေရာများတွင် ကန့်သတ်ထားခြင်း၊ ကျောင်းများ၊ရုပ်ရှင်ရုံများ၊ ဘတ်စ်ကား၊ရထား၊လေယာဉ် အသွားအလာများအားလုံးကို ပိတ်ဆို့ခြင်းပြုလုပ်ကြရသည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်မှသာ ကိုဗစ်-၁၉ကူးစက်ခံရမှုနှုန်းနှင့် အရေအတွက်သည် ပေးအပ် နိုင်သည့် ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုအင်အား (အစက်မျဉ်း၏အောက်)သို့ အပြာရောင်မျဉ်းကွေးအတိုင်း ကျဆင်း သွားမည်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ ကူးစက်မှုအရေအတွက် အနည်းငယ်သာရှိသေးသည့် အခြေအနေတွင်တော့ Mitigation Strategy ဟုခေါ်သည့် ရောဂါကူးစက်မှုနှုန်းကို ကျဆင်းသွားရန် လူစုလူဝေးများ မပြုလုပ်ရန်၊ လူတစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ၆ပေခွဲနေထိုင်ကျရန်၊ အပြင်ထွက်လျှင် နှာခေါင်းစီးတပ်ဆင်ရန်၊ မကြာခဏလက်ဆေးရန်နှင့် ကူးစက်ခံရသည်ဟုယူဆသူများကို ရှာဖွေဖေါ်ထုတ် စစ်ဆေးပြီး သီးသန့်ထားခြင်း၊ သတ်မှတ်ဆေးရုံများ၌ ကုသပေးခြင်း၊ ယင်းတို့နှင့်ထိတွေ့ခဲ့သူများကို သီးခြားကန့်သတ်ထားခြင်း (identify, test, isolate, treatment, trace, quarantine) တို့ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ပထမနည်းလမ်းကို ကူးစက်ရောဂါနှိမ်နင်းရေး ကျွမ်းကျင်သူများက Suppression Strategyဟုလည်းခေါ်သည်။ အီတလီ၊စပိန်၊ဗြိတိန်၊မလေး၊စင်ကာပူ(လက်ရှိအချိန်)တို့လည်း ပထမနည်းလမ်းကို ကူးစက်ခံရသူအရေအတွက် ထိုးတက်သွားသဖြင့် ရွေးချယ်လုပ်ဆောင်ကြရသည်။

Imperial College London တက္ကသိုလ်မှ Covid-19 Response Team၏ မတ်လ၂၆ရက်နေ့ နေ့စွဲဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့သည့် “Report 12: The Global Impact of COVID-19 and Strategies for Mitigation and Suppression” ၏ တွက်ချက်မှု modelingအရ မြန်မာနိုင်ငံတါင် Mitigation Strategy သုံးလျှင် သေဆုံးမှုထက်ဝက်ခန့်လျှော့ချသွားမည်ဖြစ်သော်လည်း ကျန်းမာရေး ယန္တရား ပြိုလဲသွားနိုင်သည်။ လူနာပေါင်း ၉သိန်းကျော်ကို ၃လ-၆လအတွင်း လက်ခံကုသပေးရန် ဆေးရုံကုတင်၊ ဆရာဝန်၊ သူနာပြုနှင့် ဆေးပစ္စည်းများ မလုံလောက်နိုင်။ ထို့ကြောင့် ယင်းစာတမ်း၌ ရေးသားသူပညာရှင်များက လက်ရှိမှာလည်း နိုင်ငံအများအပြားတွင် ကျင့်သုံးနေရသည့် Suppression Strategy ကို အသုံးချရန် နိုင်ငံ အားလုံးကို အကြံပြုထားသည်။ တတ်နိုင်သမျှ အစောဆုံး ထိုမဟာဗျူဟာကို အသုံးပြုရန် တိုက်တွန်းထားသည်။

ထိုသို့ Suppression Strategy ကိုရွေးချယ်ရလျှင် အကျိုးဆက်များအဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် စီးပွားရေးရိုက် ခတ်မှုများကို ၃မျိုးခွဲခြားသတ်မှတ်နိုင်သည်ဟု စီးပွားရေးပညာရှင် Richard Baldwinနှင့် Beatrice Weder Di Mauro တို့က ယင်းတို့တည်းဖြတ်ပြီး မကြာခင်က ထုတ်ဝေခဲ့သည့် “Mitigating the COVID Economic Crisis: Act Fast and Do Whatever It Takes” စာအုပ်၏ နိဒါန်းအခန်း၌ ရှင်းလင်းတင်ပြထားသည်။ ယင်း၃မျိုးမှာ
၁) နာမကျန်းသူများ အလုပ်မလုပ်နိုင်သဖြင့် ကုန်ထုတ်စွမ်းအား ကျဆင်းလာခြင်း (medical shock)၂) လော့ဒ်ဒေါင်းကဲ့သို့ တားမြစ်ကန့်သတ်ရမှုများကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ထိခိုက်လာရခြင်း (economic impact of containment measures)၃) ရှေ့အလားအလာများကို တင်ကြိုမှန်းဆ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကြောင့် အသုံးအစွဲ၊ အသွား အလာများနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ လျှော့နည်းလာခြင်း (expectation shock)
ယင်းတို့က ၂၀၀၈ခုနှစ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ငွေရေးကြေးရေး အကျပ်အတည်းအချိန်ကကဲ့သို့ပင် စားသုံးသူများနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများသည် သုံးစွဲမှုများကို ရပ်တံ့ထားလိုက်ကြပြီး အားလုံးသည် စောင့်ကြည့်အုံးမည်ဆိုသည့် စိတ်ဖြစ်နေကြသည် “As in the Global Crisis of 2008-09, the COVID-19 crisis has consumers and firms all around the world putting off spending; they are in wait-and-see mode” ဟုဆိုသည်။ ယခုအကြိမ် ကြုံတွေ့ရမည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးကျဆင်းမှု (global recession)သည် ၂၀၀၈ခုနှစ်ကထက် ပိုမိုဆိုးဝါးမည်ဖြစ်သလို၊ ၁၉၃၀ခုနှစ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားပျက်ကပ် (global depression)လိုပင် ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ စီးပွားကျဆင်းမှုသည် အချိန်ကြာမြင့်နိုင်သလို ကျဆင်းမှုသည်လည်း ပြင်းထန်နိုင်သည်ဟု ပညာရှင်များ ကသုံးသပ်နေကြသည်။ ကိုဗစ်-၁၉ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာနေသည့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှုသည် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း များ၏ ဗဟိုချက်များမှ ထုတ်လုပ်မှုများပြတ်တောက်ခြင်း (supply shock)ကိုဖြစ်ပေါ်စေသလို၊ စားသုံးသူများ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ သုံးစွဲမှုများလျှော့ချနေခြင်းကြောင့် ဝယ်လိုအားများလျှော့နည်းလာခြင်း (demand shock)ကိုလည်းဖြစ်စေသည်။ ယခုတခါ ကျဆင်းမှုသည် ၂၀၀၈ခုနှစ်ကကဲ့သို့ ငွေရေးကြေးရေးကဏ္ဍတွင် ဖြစ် ပေါ်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ real economy ဟုခေါ်သည့် အမှန်တကယ် ထုတ်လုပ်၊သယ်ပို့၊ ရောင်းဝယ်ဖေါက်ကားနေ သည့်ဈေးကွက်များအတွင်း ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်း၏ ပူးပေါင်းဖြေရှင်းခြင်းမရှိပါက အလွန်ဆိုးဝါးသွားနိုင်သည်ဟု ပညာရှင်များက သုံးသပ်ကြသည်။

လက်ရှိအချိန် တကမ္ဘာလုံးကြုံတွေ့နေရသည်မှာ ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ရောဂါနှင့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှုဖြစ်သည်ဟု ပါမောက္ခ Pierre Olivier Gourinchas ကသူ၏ “Flattening the Pandemic & Recession Curves” စာတမ်း တွင်ရေးသားထားသည်။ ထို၂ခုကြောင့် လူတစ်ဦးခြင်းစီ၏ ကျိုးကြောင်းညီညွှတ်သည့် လုပ်ဆောင်မှုများကြောင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးတွင် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများဖြစ်ပေါ်လာရသည်။ “Economists will recognize that the problem in both cases-infection and recession-there are externalities: actions that are individually perfectly sensible, but collectively harmful”. ကပ်ရောဂါကြောင့် လူတစ်ဦးခြင်းစီသည် ကူး စက်မခံရစေရန် အိမ်တွင်နေခြင်း၊ အသွားအလာမလုပ်ခြင်း၊ ရှေ့စီးပွားရေးအလားအလာများကို မျှော်တွေး၍ အသုံးအစွဲများကို လျှော့ပေါ့ခြင်းပြုလုပ်သည်။ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးမှာတော့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ၊ ဟိုတယ်လုပ် ငန်းများ၊ တက္ကစီများ၊ စားသောက်ဆိုင်များ၊ ကာရာအိုကေများ အများစုဝင်ငွေထိုးကျသွားပြီး အလုပ်သမားများ အား အလုပ်ဖြုတ်ရခြင်း၊ ထပ်မံရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် စီစဉ်ထားသည်များကို ဖျက်သိမ်းရခြင်းတို့ပြုလုပ်ရသည်။ ထိုအခါ အလုပ်ပြုတ်သွားသည့် အလုပ်သမားများမှာလည်း ဝင်ငွေမရှိတော့သဖြင့် ယခင်ကကဲ့သို့ မသုံးနိုင်တော့ချေ။ ထို အခါ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးအဖြင့် ယင်းတို့ဝယ်ယူသုံးစွဲနေလေ့ရှိသည့် လုပ်ငန်းများလည်း အရောင်းအဝယ်များမဖြစ် တော့ဘဲ ဝင်ငွေထိုးကျသွားခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုအခါ ထပ်ဆင့်၍ ယင်းတို့၏ အလုပ်သမားများကို အလုပ်ဖြုတ်ပစ် ရခြင်းမျိုးလုပ်ရပြန်သည်။ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများတွင်သာမကဘဲ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများလည်း ထိုနည်းတူပင် ဖြစ်သည်။ နောက်ဆက်တွဲအားဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများအား ချေးငွေထုတ်ပေးထား ခဲ့သည့် ဘဏ်များ၊ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့များလည်း ထိုလုပ်ငန်းများ ချေးငွေနှင့်အတိုးမပေးနိုင်တော့သဖြင့် non-performing loans ဟုခေါ်သည့် ချေးငွေဆိုးများ ကြွေးဆုံးများပိုများလာမည်။ ထိုအခါဘဏ်လုပ်ငန်းများမှာ လည်း ချေးငွေများထပ်မချေးနိုင်တော့သဖြင့် ဘဏ်ချေးငွေများကို မီခိုနေရသည့် အသေးစားအလတ်စား လုပ် ငန်းများမှာလည်း ချေးငွေထပ်မရသဖြင့် လိုအပ်သည့်ပစ္စည်းများ၊ ကုန်ကြမ်းများမဝယ်နိုင်။ လုပ်ငန်းများရပ်ဆိုင်း ခြင်းအစရှိသည့် စီးပွားရေးနှင့် ဘဏ္ဍာငွေကြေးကဏ္ဍများအားလုံးတွင် ကြီးမားသည့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှုဖြင့် ကြုံတွေ့ရတော့မည်။ ယခုပင် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပနိုင်ငံများ၊ တရုတ်နိုင်ငံတို့ ကြုံတွေ့နေရပြီးဖြစ်သည်။ ထို့အ တွက်ကြောင့် အောက်တွင်ဖေါ်ပြထားသည့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှု မျဉ်းကွေး(curve)ကိုလည်း ပိပြားသွားအောင် အနီလိုင်းမှအပြာလိုင်းအတွင်းသို့ရောက်အောင် အစိုးရများ၊ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုသည်ဟု စီးပွားရေးပညာရှင်များက တိုက်တွန်းလျက်ရှိသည်။

◾ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုမျဉ်းကွေးကို မည်သို့ပိပြားအောင်လုပ်မည်နည်း။

ကိုဗစ်-၁၉ကူးစက်မှုကိုကာကွယ်တားဆီးရန် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၅၀ရာခိုင်နှုန်း ပထမလတွင် လော့ဒ်ဒေါင်းလုပ်ခံ ပြီး နောက်၂လဆက်တိုက် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၂၅ရာခိုင်နှုန်း လော့ဒ်ဒေါင်းအလုပ်ခံရလျှင် ထိုနိုင်ငံ၏ ဂျီဒီပီ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း ယမန်နှစ်ကထက် ကျသွားနိုင်သည်ဟု Pierre Olivier Gourinchas ကသူ၏စာတမ်းတွင် သုံးသပ်ပြ ထားသည်။ နိုင်ငံတကာငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (အိုင်အမ်အက်ဖ်)ကလည်း ၂၀၂၀ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဂျီဒီပီ သည် ယခင်နှစ်ကထက် အနှုတ်၃ရာခိုင်နှုန်းပြနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။

ထိုကဲ့သို့ကြီးမားသည့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှု ပမာဏကို တုန့်ပြန်ရန် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံအစိုးရများအနေဖြင့် ဘဏ္ဍာရေးမူ ဝါဒအရ ဘတ်ဂျက်အသုံးစရိတ်များကို ကျဆင်းမှုနှုန်းနှင့် တူညီသည့်အတိုင်းအတာဖြင့် တုန့်ပြန်ရန်လိုသည်ဟု ပညာရှင်များက သုံးသပ်ကြသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံက stimulus package အဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၉ဘီလီယံ သုံးစွဲမည်ဟု ကြေငြာသည်။ ထိုပမာဏသည် ဗြိတိန်နိုင်ငံ ဂျီဒီပီ၏ ၁.၅ရာခိုင်နှုန်းသာရှိသည်။ စီးပွားရေးကျဆင်း မှုသည် ဂျီဒီပီ၏ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းရှိလျှင် စီးပွားရေးကျဆင်းမှုကို တုန့်ပြန်သည့်အစီအစဉ်များအတွက်လည်း ဂျီဒီပီ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းသုံးသင့်သည်ဟု ပညာရှင်များက သုံးသပ်ကြသည်။

“Mitigating the COVID Economic Crisis: Act Fast and Do Whatever It Takes”စာအုပ်တွင်ရေးသားကြ သည့် ကမ္ဘာကျော် စီးပွားရေးပညာရှင်များသည် ၎င်းတို့၏စာတမ်းများတွင် စာအုပ်ခေါင်းစဉ်အတိုင်းပင် အစိုးရ များ၊ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများကို အထက်ဖေါ်ပြပါ မျဉ်းကွေး၂ကြောင်း (သို့) ကိုဗစ်-၁၉လှိုင်းနှင့် စီးပွားရေးကျ ဆင်းမှုလှိုင်း၂ခု၏ မျဉ်းကွေးများပိပြားသွားစေရန် အချိန်မီ အလျင်အမြင်တုန့်ပြန်ရန်နှင့် မည်သို့ပင်တုန့်ပြန်ရစေ ကာမူ တုန့်ပြန်ရန်တိုက်တွန်းထားကြသည်။ ထိုလှိုင်းလုံး၂လုံးသည် ကြီးမားလွန်းသည့်အတွက် သမရိုးကျနည်း ဖြင့်ဖြေရှင်း၍မရနိုင်။
ထိုစာအုပ်ထဲတွင် ရေးသားကြသည့် စီးပွားရေးပညာရှင်များက အစိုးရများသည် ပထမ ကိုဗစ်-၁၉ကာကွယ်တား ဆီးကုသမှုအတွက် အသုံးစရိတ်များကို မြှင့်တင်ရန်အကြံပြုကြသည်။ နိုင်ငံများ၏ လက်ရှိကျန်းမာရေးစနစ် စွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် ဆေးရုံသစ် (တည်ဆောက်နိုင်လျှင်)၊ ဆေးခန်းများ၊ ဓါတ်ခွဲခန်းများ၊ ကိုဗစ်-၁၉ရောဂါရှိမရှိ စစ်ဆေးသည့်စက်များနှင့်စစ်ဆေးသည့်ပစ္စည်းများ၊ လိုအပ်သည့် ပီပီအီး (personal protective equipment)၊ ventilatorsများ၊ ဆေးရုံသုံးကုတင်များ၊ ဆေးရုံသုံး နှာခေါင်းစည်းများ ထုတ်လုပ်ဝယ်ယူရန်အတွက် အသုံးစရိတ်များမြှင့်တင်ရန်အကြံပြုသည်။ ဆရာဝန်၊ သူနာပြုများ ထပ်မံခန့်အပ်နိုင် လျှင် ခန့်အပ်ရန်နှင့် လက်ရှိ ရှေ့တန်းတိုက်စစ်မှူးများဖြစ်ကြသည့် ဆရာဝန်၊သူနာပြုများ၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း များအတွက် လစာနှင့် အခြားခံစားခွင့်များတိုးမြှင့်သတ်မှတ်ပေးရန် အကြံပြုကြသည်။

ဒုတိယအနေဖြင့် အလုပ်သမားများ အလုပ်ဆက်လက်ရှိနေရန် (သို့) ယင်းတို့လက်ရှိလစာအတိုင်း ဆက်လက် ဝင်ငွေရှိနေရန် နိုင်ငံတော်မှပံ့ပိုးပေးရန်၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအများစု ဒေဝါလီမခံရဘဲ ဆက်လက်ရပ်တည်နိုင်စေ ရန် လိုအပ်သည့် ချေးငွေ၊ အခွန်လျှော့ပေါ့ခြင်း၊ ပြန်လည်ပေးသွင်းရမည့် ချေးငွေများကို ရပ်ဆိုင်းပေးထားခြင်းနှင့် တိုက်ရိုက် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို နိုင်ငံတော်မှ အထောက်အပံ့များပေးခြင်းနှင့် စီးပွားရေးပြသနာသည် ငွေရေး ကြေးရေးကဏ္ဍတွင် ထပ်ဆင့်အကျပ်အတည်းမဖြစ်စေရန် ဘဏ်များနှင့်ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများကို လိုအပ်သည့် အထောက်အပံ့များပေးအပ်ရန် အကြံပြုထားကြသည်။

သမ္မတအိုဘားမား၏ စီးပွားရေးကောင်စီတွင် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး လက်ရှိဟားဗတ်တက္ကသိုလ်မှ ပါမော က္ခ Jason Furmanက အစိုးရများသည် ကိုဗစ်-၁၉ကာလ မူဝါဒချမှတ်ရာ၌ အဟန့်အတား၃ခုရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ မသေချာမရေရာမှု (uncertainty)၊ အချိန်အရေးကြီးခြင်း (time)နှင့် အစိုးရ၏စွမ်းဆောင်ရည် (capacity)တို့ဖြစ် ကြသည်။ ထိုကဲ့သို့သော အကန့်အသတ်၃ခုရှိနေသည့်အတွက် မူဝါဒချမှတ်ရာတွင် အကျိုးသက်ရောက်မှု ၆ခုရှိသည်ဟု Jason Furman ကရေးသားထားသည်။ ယင်းတို့မှာ-

၁) အစိုးရအထောက်အပံ့များ၏ ပမာဏကြီးမားခြင်းသည် နည်းခြင်းထက် ပိုကောင်း၏ (better to do too much rather than too little)၂) တတ်နိုင်သမျှ လက်ရှိအစိုးရပေးအပ်နေသည့် အစိုးရအထောက်အပံ့ လမ်းကြောင်းများကို အသုံးပြုပါ (use existing mechanisms as much as possible)၃) လိုအပ်သည့်နေရာများတွင် အထောက်အပံ့ပေးအပ်သည့် အစီအစဉ်သစ်များ ရေးဆွဲချမှတ်ပါ (invent new programmes where necessary)၄) ပုံစံတစ်မျိုးတည်းမဟုတ်ဘဲ ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် မူဝါဒဆိုင်ရာတုန့်ပြန်မှုများကို ဆောင်ရွက်၍ ထောက်ပံ့မှုပေး အပ်ရန် ဦးတည်အုပ်စုများတွင် မပါဝင်သူများ အထောက်အပံ့ရရှိသွားခြင်းနှင့် ရပြီးသူများ ထပ်မံရရှိခြင်းကို မစိုးရိမ်ရန် (diversify and do not fear duplication and unintended winners in the response)၅) ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍကို တတ်နိုင်သမျှ ထည့်သွင်းအသုံးပြုရန် (enlist the private sector as much as possible)၆) အစိုးရ၏ မူဝါဒဆိုင်ရာ တုန့်ပြန်မှုများသည် ထိရောက်ပြီး လိုအပ်နေချိန်တွင် လိုအပ်သည့်ပမာဏကို တိုးချဲ့၍ ရေရှည်ပေးအပ်နိုင်ရမည် (ensure response is dynamic and persistent)ထိုကဲ့သို့သော အကန့်အသတ်များ၊ ယင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် မူဝါဒဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကြောင့် မူဝါဒဆိုင်ရာ တုန့်ပြန်မှုများသည် မည်သို့ဖြစ်သင့်သနည်းဆိုသည်ကို Jason Furman ကအောက်ပါအတိုင်း အ ကြံပြုထားသည်။

၁) ကျန်းမာရေးကဏ္ဍတွင် လိုသလောက်သုံးစွဲရန် (spare no expense on health)၂) လက်ရှိပေးအပ်နေသည့် လူမှုဖူလုံရေး အထောက်အပံ့လမ်းကြောင်းများကို အသုံးချ၍ ဦးတည်အုပ်စု ပစ်မှတ်ထား၍ အထောက်အပံ့များ ပေးအပ်သွားရန် (targeted assistance using existing mechanisms)၃) အိမ်ထောင်စုများအား ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု ပေးအပ်ရန် (cash assistance to households)၄) စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအား ထောက်ပံ့ကူညီရန် (assistance to businesses)

အထက်ပါအကြံပြုချက်များသည် ချမ်းသာသည့် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများအတွက် အဓိကရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်သည်။ ဝင်ငွေ အလယ်အလတ်အဆင့်ရှိနှင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအတွက် (အထူးသဖြင့် ကြွေးပိနေသည့်နိုင်ငံများ) နိုင်ငံတကာ ငွေ ကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (အိုင်အမ်အက်ဖ်)၊ ကမ္ဘာ့ဘဏ်တို့မှဦးဆောင်၍ ချမ်းသာသည့်နိုင်ငံများမှ အကြွေးရှင်များအနေ ဖြင့် ယင်းတို့၏ ချေးငွေများကို ဆိုင်းငံ့ထားရန် သို့မဟုတ် ချေးငွေများအား ရှော်ပစ်ရန် အကြံပြုကြသည်။ အစိုးရ ချေးငွေများနှင့် ပုဂ္ဂလိကချေးငွေများ၂မျိုးစလုံးကို ဆိုင်းငံ့ထားရန် သို့မဟုတ် ရှော်ပစ်ရန် တိုက်တွန်းထားသည်။ ပါရီကလပ်အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံကိုလည်း ယင်း၏ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသို့ပေးအပ်ထားသည့် ချေးငွေ များအတွက် အလားတူတိုက်တွန်းထားသည်။

◾ အစိုးရများ လိုအပ်သည့် ဘဏ္ဍာငွေကြေး မည်သို့ရှာဖွေမည်နည်း

လူ့အဖွဲ့အစည်းအပေါ် လူတန်းစားခွဲခြားမှုမရှိဘဲ ကျရောက်လာသည့် ကိုဗစ်-၁၉ကူးစက်ရောဂါ ကပ်ဘေးကြီကို တုန့်ပြန်ရာတွင် အစိုးရများသည် မိမိတို့နိုင်ငံတွင်းရှိ အယုတ်အလတ်အမြတ်မရွေးဘဲ အထောက်အပံ့များပေးအပ် ရမည်ဆိုလျှင် ဘဏ္ဍာငွေကြေး အမြောက်အမြား လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။အဓိက ဗဟိုဘဏ်များမှ ငွေစက္ကူများရိုက်ထုတ်၍ အစိုးရများ၏ လိုငွေများကို ထောက်ပံ့ပေးရန်၊ အစိုးရများ၏ ငွေတိုက်စာချုပ်များကို ဗဟိုဘဏ်မှဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ကိုဗစ်-၁၉အတွက် အစိုးရများလိုအပ်နေသည့် ဘဏ္ဍာငွေ ကြေးကို ဗဟိုဘဏ်များမှ ဖန်တီးပေးရန်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိနိုင်ငံတကာ၌ အတိုးနှုန်းများ အင်မတန်နိမ့်ဆင်းနေ သည့် အခြေအနေတွင် အစိုးရများအနေဖြင့် လိုငွေပြမှုကို စိုးရိမ်စရာမလိုဟု သုံးသပ်ကြသည်။ စီးပွားရေး နိုဘယ် ဆုရှင် Paul Krugman ကသူ၏စာတမ်း၌ အမေရိကန်အစိုးရအနေဖြင့် perpetual deficit ထာဝရ လိုငွေပြသုံး စွဲရန်၊ ဂျီဒီပီ၏၂ရာခိုင်နှုန်း လိုငွေပြဘတ်ဂျက်ရေးဆွဲပြီး သုံးစွဲရန်အကြံပြုထားသည်။ သူဋ္ဌေးကြီး George Soros ကလည်း perpetual bonds လိုအမည်ပေးထားသည့် အတိုးသာပေးရန်လိုပြီး အရင်းပြန်ဆပ်ရန် မလိုသည့် ငွေတိုက်စာချုပ်များ ဥရောပသမဂ္ဂအနေဖြင့် ထုတ်၍သုံးစွဲရန် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ၁.၁ထွီလီယံတန်ဖိုးရှိ) အကြံပြုထားသည် ။ အတိုးနှုန်းက အင်မတန်နိမ့်သဖြင့် ဥရောပသမဂ္ဂအနေဖြင့် နှစ်စဉ် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅ ဘီလီယံသာ အတိုးပေးရန်လိုပြီး လက်ရှိ ဥရောပသမဂ္ဂ ၂၀၂၀ခုနှစ်ဘတ်ဂျက်၏ ၃ရာခိုင်နှုန်းသာရှိသဖြင့် စိုးရိမ် စရာမရှိဟု ယင်း၏ဆောင်းပါး “The EU Should Issue Perpetual Bonds” တွင်သုံးသပ်ပြထားသည်။ တနည်း အားဖြင့်ဆိုလျှင် ကမ္ဘာပေါ်၌ အပေါဆုံးက ငွေဖြစ်ပြီး အရှားဆုံးက အမှန်တကယ် အများပြည်သူနှင့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများအတွက် အကျိုးဖြစ်ထွန်းမည့် လုပ်ငန်းများ၊ အလုပ်အကိုင်များ ရှားပါးနေခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရအနေဖြင့်လည်း ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေးကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် လူမှုစီးပွားရိုက်ခတ်မှုများ သက်သာစေရန် အစီအစဉ်များချမှတ်လုပ်ဆောင်နေသည်ကိုတွေ့ရသည်။ မကြာခင်က ကျန်းမာရေးကဏ္ဍတွင် လိုအပ်နေသည့် ကိုဗစ်-၁၉ကာကွယ်တာဆီးကုသရေးလုပ်ငန်းများတွင်သုံးစွဲရန် ကမ္ဘာ့ဘဏ်မှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်း၅၀ချေးငွေရယူခဲ့သည်။ အလားတူ ဥရောပသမဂ္ဂကလည်း ကိုဗစ်-၁၉ကြောင့် ထိခိုက်နစ်နာသွား သည့် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းများမှ အမျိုးသမီး အလုပ်သမားများအား ပံ့ပိုးကူညီရန် ယူရိုငွေ၅သန်း မေလ၁ရက်နေ့ မှစတင်ပေးအပ်သွားမည်ဖြစ်သည်။ အလားတူ ဧပြီလ သင်္ကြန်မတိုင်မီကလည်း နိုင်ငံတော်မှ အခြေခံလူတန်း စားများအတွက် ဆန်၊ဆီ၊ကြက်သွန် အစရှိသည့်စားကုန်များ ထောက်ပံ့မှုပြုခဲ့သည်။ ပြည်သူများ ကိုဗစ်-၁၉ကူးစက်ခြင်းမခံရစေရန် အိမ်တွင်နေရန် အစိုးရမှ လျှပ်စစ်မီတာခများကို ယူနစ်၁၅၀ထိ အခမဲ့ခွင့်ပြုခြင်း၊ အခြားလည်း အတိုးနှုန်းများ လျှော့ချခြင်း၊ပေးသွင်းရမည့် အခွန်အခများ ရပ်ဆိုင်းထားခြင်း၊ ထိခိုက်နစ်နာ သွားသည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းများအတွက် ချေးငွေများထုတ်ပေးရန် စီစဉ်နေခြင်းတို့ကို ကြားသိနေရသည်။
သို့သော်လည်း ထိုအထောက်အပံ့ အစီအစဉ်များသည် လုံလောက်လားဆိုသည်ကို တိုင်းပြည်၏ လူမှုစီးပွား အခြေအနေမျာကို လျင်မြန်စွာသုံးသပ်၍ ဆုံးဖြတ်ရတော့မည်ဖြစ်သည်။ အိမ်နီးချင်း ထိုင်း၊မလေး၊စင်ကာပူ၊ ဟောင်ကောင်တို့၏ တုန့်ပြန်မှုအသုံးစရိတ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လက်ရှိတုန့်ပြန်မှုသည် မလုံလောက်ဟု ယူဆ ရသည်။

ယခုအခါဆိုလျှင် ပြည်ပတွင် တရားဝင်၊တရားမဝင် အလုပ်လုပ်နေကြသည့် ရွေ့ပြောင်းအလုပ်သမား ၄သန်းခန့် သည် ယင်းတို့လုပ်ကိုင်နေသည့် တိုင်းပြည်များတွင် စီးပွားရေးကျဆင်းမှုကြောင့် အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်သွားသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံသို့ အသီးသီး ပြန်လည်ဝင်ရောက်နေကြသည်။ ၎င်းတို့အပေါ်မှီခိုနေသည့် မိသားစုပေါင်းသန်းချီ၏ စားဝတ်နေရေး အခြေအနေများသည် အလွန်ဆိုးဝါးသွားနိုင်သည်။ ထိုပြန်ပမှပြန်လာသူများနှင့် ၎င်းတို့မိသားစု များအတွက် မည်သို့သော အလုပ်အကိုင်များ၊ အထောက်အပံ့ အစီအစဉ်များ ဖန်တီးပေးမည်ဆိုသည်မှာ အထူး အရေးကြီးလာသည်။ တချိန်တည်းမှာပင် ပြည်တွင်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ပြိုလဲမသွားအောင် တတ်နိုင်သမျှ မည်သို့ ပံ့ပိုးထားမည်နည်း၊ ပြိုလဲသွားပါက ယင်းလုပ်ငန်းများမှ အလုပ်သမားများကို မည်သို့ထောက်ပံ့ကူညီ သွားမည်နည်းဆိုသည်မှာလည်း ထည့်သွင်းစဉ်းစားထားရန် လိုအပ်လာသည်။ ဆင်းရဲသားအခြေခံလူတန်းစား များအတွက် အချိန်သည်အင်မတန်အရေးကြီးသည်။ ဝင်ငွေမရှိဘဲ တစ်လရပ်တည်ရန် အလွန်ခက်ခဲလိမ့်မည်။ ပြည်သူ့အရေးဂျာနယ်တွင် သမိုင်းပညာရှင် ဒေါက်တာသန့်မြင့်ဦးက လူမှုဖူလုံရေး အသက်ကယ်စနစ်မရှိသဖြင့် နိုင်ငံတော်မှ ဒေါ်လာဘီလီယံများစွာ မဆိုင်းမတွထုတ်သုံးရန် စဉ်းစားသင့်ပြီဟု တိုက်တွန်းထားသည်။
ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတော်အနေဖြင့် အထောက်အပံ့ အစီစဉ်များကို အရှိန်အဟုန်တိုးမြှင့်၍ နိုင်ငံတကာတွင် လက်ရှိချမှတ်ဆောင်ရွက်နေသည်များကို နှိုင်းယှဉ်ချင့်ချိန် ဆောင်ရွက်သွားရန် တိုက်တွန်းလိုက်ရပါသည်။

ခိုင်ဝင်း

၂၅ ၊ ဧပြီ ၊ ၂၀၂၀ ။

စကားချပ် ။။ ဤ ဆောင်းပါးကို ဖော်ပြပါ၊ ပုံများနှင့် တွဲ၍ ဖတ်ရှုပါ။ PDF ဖြင့် ဖတ်ရှုလျှင် ပို၍ အဆင်ပြေနိုင်ပါလိမ့်မည်ဟု ယူဆမိပါသည်။ ထို့ကြောင့် PDF Download link ဖြင့် သိမ်းဆည်းဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။

PDF Download Link >>>

http://www.mediafire.com/file/jqlvauismhtejyl/Covid_19_Pandemic_by_Khine_Win.pdf/file?fbclid=IwAR19B7UeuunaiRwUT_GAIdgqcWTs1QmwGoO6ZxLo-DAT0ESz0J61Fh4HEgw

ယမန်နေ့က ဧရာဝတီသတင်းဋ္ဌာန၏ အင်တာနက်စာမျက်နှာတွင် ဆောင်းပါးရှင် နန်းလွင်၏ “China Pushes BRI Projects As Myanmar Rolls Out Covid-19 Economic Relief Plan” သတင်းဆောင်းပါးကို ဖတ်ရှုခဲ့ ရသည်။ ထင်ထားသည့်အတိုင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကိုဗစ်-၁၉ စီးပွားရေးကုစားမှု အစီအစဉ်၏ ပန်းတိုင်-၂ အောက်၌ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍအပေါ် သက်ရောက်မှုများကို သက်သာစေရန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို မြှင့်တင်ရန်ဆိုသည့် ဆောင် ရွက်ရန် စီမံချက်တစ် (Action Plan)မှ ချက်ခြင်းလုပ်ဆောင်ရမည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို အရှိန်မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် PPP တိုးတက်လာစေရေး လုပ်ငန်းစဉ်များကို မြှင့်တင်ရေးဆိုသည့် ဆောင်ရွက်ရန်လုပ်ငန်းများ (Actions)ပါဝင်သဖြင့် တရုတ်အစိုးရအနေဖြင့် တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေးစင်္ကြန် (China-Myanmar Economic Corridor-CMEC) အောက်တွင် အဆိုပြုထားသည့် စိစစ်ဆဲ စီမံကိန်းများကို အမြန်ဆုံး အကောင်အထည်ဖေါ်ဆောင်သည့် အဆင့် သို့ရောက်ရှိရန် တွန်းအားပေးတော့မည်ဆိုသည်ကို မှန်းဆနိုင်သည်။

◾ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု *** (Investment and Development)

ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို ရေရှည်မြှင့်တင်ခြင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံကဲ့သို့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအတွက် ရေရှည်တည်တံ့၍ စဉ် ဆက်မပြတ်သည့် ဖွံ့ဖြိးတိုးတက်မှုကို ဖြစ်စေနိုင်သည်ဟု ပညာရှင်များကသုံးသပ်ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး နောက်ပိုင်း အထူးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခဲ့သည့် နိုင်ငံပေါင်း၅၆နိုင်ငံကို (ဂျီဒီပီ ၆ရာခိုင်နှုန်းတိုးတက်မှု အနည်းဆုံး ၁၀စု နှစ်တစ်ခုရရှိခဲ့သည့်) လေ့လာကြည့်သည့်အခါ ယင်းနိုင်ငံများသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နေသည့် ထိုကာလများတွင် ဂျီ ဒီပီ၏ ၂၅ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့ကြသည်ကို တွေ့ရှိရသည်ဟု “Ten Rules of Successful Nations” စာအုပ်ကိုရေးသားခဲ့သူ Ruchir Sharma ကယင်းစာအုပ်၌ရေးသားခဲ့သည်။ အချို့သောအောင်မြင်သွားသည့် နိုင်ငံများသည် နှစ်စဉ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဂျီဒီပီ၏၃၀ရာခိုင်နှုန်းကျော် ရောက်ရှိသွားသည့်အခါ ထိုနှုန်းအတိုင်း နောက် ထပ်၉နှစ်ခန့် ဆက်လက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသွားကြောင်း သူကထိုစာအုပ်တွင်တင်ပြထားသည်။ သို့သော်လည်း ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုနှုန်းမြင့်မားတိုင်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သည်တော့မဟုတ်ကြောင်း ယင်းကရှင်းလင်းထားပြန်သည်။ ကောင်းမွန် သည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု (virtuous investments)နှင့် ဆိုးဝါးသည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု (bad investments)ဟု၂မျိုးရှိ ကြောင်းနှင့် စက်မှုကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ (manufacturing)တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းက အကျိုးများကြောင်းကို ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်မှ စီးပွားရေးပညာရှင် ပါမောက္ခ Dani Rodrik ကိုရည်ညွှန်းရေးသားခဲ့သည်။ အိမ်ခြံမြေ (real estate)က ဆိုးဝါးသည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုထဲပါဝင်ကြောင်း၊ အထူးသဖြင့် ချေးငွေဖြင့်အကောင်အထည်ဖေါ်သည့် အိမ်ခြံမြေစီမံကိန်းများသည် ဆိုးဝါးသည့်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများဖြစ်ကြောင်း၊ ပြိုလဲနိုင်ကြောင်း Ruchir Sharma က သူ၏စာအုပ်တွင် ရှင်းလင်းထားသည်။ထို့ကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို တိုးမြှင့်ရန် (ဂျီဒီပီ၏ ၂၅-၃၀%)လိုအပ်သည်။ သို့သော် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံံသည့် စီမံကိန်းများသည် အမှန်တကယ် နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍနှင့် အလုပ်အကိုင်များဖန်တီးပေးနိုင်မည့် ကောင်းမွန်သည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ဖြစ်ရန်လိုအပ်သည်ဟု ကောက်ချက်ဆွဲနိုင်သည်။

◾ ကိုဗစ်-၁၉ စီးပွားရေးကုစားမှုအစီအစဉ်နှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ

ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေး၏ စီးပွားရေးအပေါ် ရိုက်ခတ်မှုများသည် ပြင်းထန်လွန်းသည်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီးချမ်းသာသည့် အမေရိ ကန်နိုင်ငံ၌ အလုပ်လက်မဲ့ဦးရေ သန်း၃၀ကျော်ရှိသွားပြီဟု သိရပြီးထိုနှုန်းထားသည် အချိန်တိုအတွင်း ရောက်ရှိ သွားခြင်းဖြစ်သဖြင့် ၁၉၃၀ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ်ထက်ပင် ဆိုးဝါးနိုင်သည်ဟု မှန်းဆချက်များလည်းရှိနေ သည်။ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းဗဟိုချက်များ ပြတ်တောက်မှု (supply shock)နှင့် ဝယ်လိုအားကျဆင်းမှု (demand shock)၂မျိုးစလုံးကို တပြိုင်နက်တည်း ဖြစ်ပေါ်နေသဖြင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုသည် အနှုတ်၃ (global growth -3)ရှိမည်ဟု နိုင်ငံတကာငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့က ခန့်မှန်းထားသည်။ ထိုအခါမှာ ရင်း နှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့်ပတ်သက်သည့် တွေးဆချက်များ (assumptions) သည်လည်း ပြောင်းလဲသွားမည်ဖြစ်သည်။ ဥပမာ တရုတ်နိုင်ငံမှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ပြုလုပ်နေကြသည့် ဂျပန်၊ဥရောပ၊ အမေရိကန် ကုမ္ပဏီများသည် မိမိတို့ နိုင်ငံ (သို့) ယင်းတို့ထုတ်ကုန်များ၏ ဈေးကွက်များနှင့်အနီးကပ်ဆုံးနေရာများတွင် ပြောင်းရွေ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် (reshoring)နှင့် လုပ်အားကိုအဓိကမထားတော့ဘဲ စက်ရုပ် robotsများနှင့် စက်ကိရိယာများ automation အသုံးပြုရန် စဉ်းစားနေကြပြီဖြစ်သည်။ တချိန်တည်းမှာပင် ကုမ္ပဏီများစွာသည် မသေချာမရေရာမှုများနေသည့် အခြေအနေများကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ မပြုလုပ်တော့ရန်ဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ စားသုံးသူများ၏ အလုပ်အကိုင် ဝင်ငွေ မကောင်းတော့သည့်အတွက် ဝယ်လိုအားကျဆင်းသွားမှုများသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအ နေကို လုံးဝပြောင်းလဲသွားနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ နဂိုက တွေးဆချက်များအတိုင်း ဖြစ်ပေါ်လာရန် မလွယ်ကူတော့ ချေ။ ထိုအခြေအနေတွင် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း အကောင်အထည်မဖေါ်ရသေးသည့် ဖြစ်နိုင်ချေ လေ့လာ ဆန်းစစ်သည့်အဆင့် (feasibility study stage)တွင်ရှိသည့် စီမံကိန်းများ၊ အကောင်အထည်ဖေါ်သည့်အဆင့် မရောက်သေးဘဲ ကိုဗစ်-၁၉မဖြစ်ခင်က အတည်ပြုသဘောတူခဲ့သည့် စီမံကိန်းများကိုလည်း ပြန်လည်သုံးသပ် ရန်လိုအပ်လာမည်ဖြစ်သည်။

ကိုဗစ်-၁၉ စီးပွားရေးကုစားမှုအစီအစဉ်တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို မြှင့်တင်ခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ထည့်သွင်းထားခြင်း သည် လုပ်သင့်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်ပါသည်။ ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေးကြောင့် စီးပွားရေးထိုးကျသွားသဖြင့် အလုပ် အကိုင် အခွင့်အလမ်းများနည်းပါးသွားပြီး အလုပ်လက်မဲ့ဦးရေမြင့်မားလာသဖြင့် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း များကို ဖန်တီးပေးမည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု စီမံကိန်းများ (ပီပီပီများအပါအဝင်)ကို အမြန်ဆုံး အတည်ပြု အကောင် အထည်ဖေါ်နိုင်ရန် ဆောင်ရွက်ပေးမည်ဆိုသည်မှာ လုပ်ဆောင်သင့်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်ပါသည်။ အထက်တွင် ဖေါ်ပြထားသလို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပမာဏ (ဂျီဒီပီ၏ ၂၅-၃၀%)နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုသည်လည်း တိုက်ရိုက်သက် ဆိုင်သည်ဟု ပညာရှင်များ၏ သုတေသနတွေ့ရှိချက်များကလည်း ညွှန်ပြလျက်ရှိသည်။ သို့သော် Ruchir Sharma ၏စာအုပ်တွင်ရေးသားထားသလို ကောင်းမွန်သည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ဆိုးဝါးသည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတို့ကို ခွဲခြားနိုင်မှုက နိုင်ငံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အဆုံးအဖြတ်ပြုမည်ဖြစ်သည်။ထို့အတွက်ကြောင့် ယခင်က အတည်ပြုထားပြီး စီမံကိန်းဘဏ် (Project Bank)တွင် ထည့်သွင်းထားသည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု စီမံကိန်းများနှင့် စီမံကိန်းတွင်မပါဝင်သေးသည့် တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကိုလည်း သက်ဆိုင်ရာ ကိုဗစ်-၁၉ စီးပွားရေးကုစားမှု အစီအစဉ် အကောင်အထည်ဖေါ်ဆောင်မှုကော်မတီ တာဝန်ရှိသူများ ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ပြောင်းလဲသွားသည့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး၊ ဒေသတွင်းစီးပွားရေးနှင့် ပြည်တွင်းစီးပွားရေးတို့နှင့်နှိုင်းယှဉ်သုံး သပ်၍ အလေးထားစဉ်းစားရန်လိုအပ်လာသည်။ ဥပမာ ရန်ကုန်မြို့သစ်စီမံကိန်းကဲ့သို့ ဆုံးရှုံးနိုင်မှုများသည့် စီမံ ကိန်းကို အလျင်အမြန် အကောင်အထည်ဖေါ်ဆောင်ရန် ခွင့်ပြုသင့်သည်လားဆိုသည်ကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန် လိုအပ်လာသည်။ကိုဗစ်-၁၉ စီးပွားရေးကုစားမှု အစီအစဉ်သည် ရေတိုအစီအစဉ်ဖြစ်သော်လည်း ယင်းရေတိုကာလအတွင်း ချမှတ် လိုက်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအပေါ်တွင်လည်း သက်ရောက်မှုများ ရှိမည်ဖြစ်သည်။ ရေတိုတွင် အလုပ်အကိုင်များ ဖန်တီးနိုင်မှု တစ်ခုတည်းအပေါ်စဉ်းစား၍ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန် မဖြစ်နိုင်။ တာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့်လည်း ချမှတ်လိမ့်မည်ဟု မယူဆပါ။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပမာဏကြီးမားသည့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ဘီလီယံအထက်ရှိသည့် စီမံကိန်းများသည် ဆုံးရှုံးနိုင်သည့်အန္တရာယ် (risks) များသည့် စီမံကိန်းများဖြစ်သည့်အတွက် ပြင်ဆင်မှု (preparation)သည်အထူးအရေးကြီးပါသည်။ အလျင်စလို ဆုံးဖြတ်၍ မရပါ။ စီမံကိန်းဘဏ်အတွင်းမှ ကိုဗစ်-၁၉အလွန်ကာလ၌ အောင်မြင်နိုင်သည့် စီမံကိန်းများကိုသာ အမြန်ဆုံး အကောင်အထည်ဖေါ်ရန် ဆုံးဖြတ်သင့်ပါသည်။

◾တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တကယ်အောင်မြင်ရန်

မြန်မာနိုင်ငံသည် ကဏ္ဍပေါင်းစုံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ လိုအပ်နေသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် လျှပ်စစ်၊ ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်၊ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အစရှိသည့်ကဏ္ဍများတွင် ဘီလီယံပေါင်းများစွာ ရင်းနှီး မြှုပ်နှံရန် လိုအပ်နေပါသည်။ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးကဏ္ဍ၊ အသေးစားအလတ်စား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှာ လည်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ လိုအပ်လျက်ရှိပါသည်။ အဓိကကျသည့်အချက်သည် မကြာခင်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် International Crisis Group အဖွဲ့၏ အစီရင်ခံစာက https://www.crisisgroup.org/…/305-commerce-and-conflict-nav…) ထောက်ပြထားသလိုပင် တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေးစင်္ကြန် (China-Myanmar Economic Corridor-CMEC) တွင်ပါဝင်သည့် တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် ၂နိုင်ငံစလုံးအတွက် အကျိုးဖြစ်ထွန်းရန်လိုအပ်ပြီး၊ လက်နက် ကိုင်ပဋိပက္ခနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာထိခိုက်နစ်နာမှုများ မဖြစ်ပွားစေရန် လိုအပ်သည်။ ထိုသို့ဖြစ်ပေါ်ရန် တရုတ်အ စိုးရအနေဖြင့် ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေးကြောင့် မြန်မာ့စီးပွားရေးထိခိုက်နေချိန်၊ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများ ရှား ပါးနေချိန်ကို အခွင့်ကောင်းယူ၍ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရကို အဆိုပြုထားသည့် စီမံကိန်းအားကို လက်ခံရန် အတည်ပြု ရန် အတင်းအကျပ် တွန်းအားပေးခြင်းထက် ယင်းတို့အဆိုပြုထားသည့် စီမံကိန်းများတွင် မည်သည့်စီမံကိန်းများ သည် ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေးအတွင်းနှင့် ကပ်ဘေးအလွန် ပြောင်းလဲနေသည့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး၊ ဒေသတွင်းစီးပွား ရေးနှင့် ၂နိုင်ငံစီးပွားရေး အခြေအနေများနှင့် အခြား ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လူမှုရေးရာ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ရေးရာ အခြေ အနေများနှင့် ကိုက်ညီမညီကို စနစ်တကျ ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး မဖြစ်နိုင်တော့သည့် စီမံကိန်းများကို ရုတ်သိမ်းပြီး ဖြစ်နိုင်သည်များကို ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်းက အကောင်းဆုံးဖြစ်ကြောင်း အကြံပြုလိုက်ရပါသည်။ တွန်းအားပေး ခြင်းသည် မြန်မာပြည်သူများ၏ တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအပေါ် အဆိုးမြင်ခြင်းကို ပိုမိုကြီးထွားစေမည်ဖြစ်သဖြင့် တွန်းအားပေးခြင်းကို မပြုလုပ်သင့်ကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။

ခိုင်ဝင်း

၉ ၊ ဧပြီ၊ ၂၀၂၀ ခုနှစ်

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါပိုးကူးစက်မှုသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း ၅၀ကျော်တွင် ဖြစ်ပွားလျက်ရှိပြီး လူပေါင်း၈သောင်း ကျော် ကူးစက်ခံခဲ့ရသည်။ ကူးစက်ခံရသူ ၈သောင်းကျော်၌ သေဆုံးသူ ၃၀၀၀ ကျော်ရှိနေသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ ဝူဟန်မြို့တွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည် ယခုဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သည် ၂၀၀၃ခုနှစ်က တရုတ်နိုင်ငံ၌ ပင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) လောက် ရာခိုင်နှုန်းအရ လူသေဆုံးမှုနှုန်း မရှိသော်လည်း ကူးစက်မှုနှုန်းက ပိုမိုမြန်၍ ပိုမိုကူးစက်လွယ်နေသလိုဖြစ်နေသည်။ ကူးစက်မှုဒဏ်အခံရဆုံး နိုင်ငံများကတော့ တရုတ်၊တောင်ကိုရီးယား၊ ဂျပန်နှင့်အီတလီနိုင်ငံတို့ဖြစ်ကြသည်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်နှင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအလားအလာ

၂၀၀၃ခုနှစ်က SARS ရောဂါဖြစ်ပွားခဲ့သော်လည်း ယင်း၏ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအပေါ် သက်ရောက်မှု မှာ မပြောပလောက်ဟုဆိုရမည်။ ၃လပတ်ခန့်သာ တရုတ်နိုင်ငံ စီးပွားရေးသည် ရောဂါကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်နေ စဉ် ကျဆင်းသွားခဲ့သော်လည်း ၂၀၀၃ခုနှစ်အတွင်း ကျန်၉လတွင် တရုတ်နိုင်ငံ စီးပွားရေးသည် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ပြန်လည်မြင့်တက်ခဲ့သဖြင့် ပထမ၃လအတွင်း ကျဆင်းသွားသည့် ထုတ်လုပ်ရောင်းချမှုများအား ပြန်ကာမိပြီး ဂဏန်း၂လုံး (၁၀ရာခိုင်နှုန်းကျော်)နှုန်းဖြင့် ဂျီဒီပီသည် ဆက်လက်တိုးတက်ခဲ့သည်။ အလားတူ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှုန်းသည်လည်း ၄.၃ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ဆက်လက်မြင့်တက်လျက်ရှိသည်။ တနည်းအား ဖြင့်ဆိုလျှင် SARS ရောဂါ၏ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုသည် မသိသာဟုဆိုရမည်။ သို့သော် ယခု ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအပေါ် ပြင်းထန်စွာရိုက်ခတ်နိုင်သည်ဟု စီးပွားရေး ပညာရှင်များက တင်ကြိုခန့်မှန်းနေကြသည်။ ရောဂါပိုးကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်နေစဉ်မှာပင် စတော့ရှယ်ယာဈေး ကွက်များတွင် စတော့ရှယ်ယာဈေးများ ထိုးကျနေသည်ကိုလည်း သတင်းများမှတဆင့် ကြားသိနေရသည်။

လက်ရှိ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအခြေအနေ

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် မဖြစ်ပွားခင်ကပင် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးသည် recession စီးပွားရေးကျဆင်းမှု ကြုံတွေ့ရနိုင်သည်ဟု စီးပွားရေးပညာရှင်အချို့က ဟောကိန်းထုတ်နေကြသည်။ အမေရိကန်-တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲ၊ အမေရိကန် -အီရန် စစ်ရေးတင်းမာမှုနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း စစ်မက်ပျံ့ပွားမှု၊ ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ ဥရောပသမဂ္ဂမှ ခွဲထွက်မှု အစရှိသည့်အကြောင်းများကြောင့် အဓိက ကုန်ပစ္စည်းများ ကုန်ကြမ်းများ ထုတ်လုပ်တင်ပို့မှု ဗဟိုဋ္ဌာနများ ပြတ် တောက်မှု (global supply chains disruption)များဖြစ်ပွားခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကျဆင်းမှု ကြုံတွေ့ရ နိုင်သည်ဟုဆိုကြသည်။ ၂၀၁၉ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုသည် ၂.၉ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသည်။ ၎င်းရာခိုင်နှုန်းသည် စီးပွားရေးကျဆင်းမှု recession ဖြစ်နေပြီဟု သတ်မှတ်နိုင်သည့် ၂.၅ရာခိုင်နှုန်း၏ ဝ.၄ ရာခိုင်နှုန်းသာပိုသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ စီးပွားရေး၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးတွင် ပါဝင်မှုသည်လည်း ၂၀၀၃ခုနှစ်က ၈.၅ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသော်လည်း ယခု၂၀၂၀ခုနှစ်၌ ယင်း၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ထုတ်လုပ်မှုတွင်ပါဝင်မှုသည် ၁၉.၇ ရာခိုင်နှုန်းရှိလာ သည်။ ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၏ ၃၇ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို ၂၀၀၈ခုနှစ်မှစ၍ ပံ့ပိုးပေးခဲ့သဖြင့် ၂၀၁၉ခုနှစ်ကရရှိခဲ့သည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဂျီဒီပီ ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်မှုနှုန်း ၂.၉ရာခိုင်နှုန်းတွင် ယင်း၏ပါဝင်မှုက ဝ.၉ သို့မဟုတ် ၁ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးရှိသည်။ တရုတ်စီးပွားရေး ကျဆင်းသည်နှင့်အမျှ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးလည်း ကျဆင်းမည်ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် Global Value Chains (GVCs)များသည် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ်များစွာ တည်မီနေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံမှ နာမည်ကြီး မော်¬¬¬ တော်¬¬ကုမ္ပဏီများဖြစ်ကြသည့် ဟွန်ဒါနှင့် နစ်ဆန်းကုမ္ပဏီများသည်လည်း ယင်းတို့၏ တရုတ်နိုင်ငံရှိ စက်ရုံများ ပိတ်ထားရသဖြင့် မော်တော်ကားထုတ်လုပ်မှုများ ထိခိုက်လျက်ရှိသည်။ အလားတူ Apple ကုမ္ပဏီသည်လည်း ယင်း၏ IPhone ထုတ်လုပ်မှုသည့် တရုတ်ရှိစက်ရုံများပိတ်ထားရခြင်း၊ တရုတ်ရှိအရောင်းစင်တာများ၏ ရောင်း အားကျဆင်းမှုကြောင့် ယင်း၏ရရှိနိုင်သည့် ဝင်ငွေခန့်မှန်းမှုကို လျှော့ချခဲ့သည်။ ကုန်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်တင်ပို့ သည့် ဗဟိုဋ္ဌာနများ ပြတ်တောက်မှုနှင့်အတူ ဝယ်လိုအားများလည်း ကျဆင်းလာမည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ တရုတ် နိုင်ငံ၏ ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်းသည်လည်း ၂၀၀၃ခုနှစ်ကလို ၁၀ရာခိုင်နှုန်းအထက် မဟုတ်တော့ဘဲ ၂၀၂၀ခုနှစ် တွင် ၆ရာခိုင်နှုန်းသာ တိုးတက်မည်ဟုခန့်မှန်းထားကြသည်။ ယခုကူးစက်ရောဂါကြောင့် ၆ရာခိုင်နှုန်းမှ ၅ရာခိုင် နှုန်းခန့်သို့ ကျဆင်းနိုင်သည်ဟု ပညာရှင်များက ခန့်မှန်းနေကြသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရောဂါကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်မှု

တရုတ်အစိုးရ၏ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုးအား ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုသည် အံ့မခန်းဖြစ်သည်။ အစောပိုင်းတွင် ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုကို ဖုံးဖိခဲ့သော်လည်း ယခုအခါတွင်တော့ အစွမ်းကုန်ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည်ကိုတွေ့ရသည်။ အဓိက containment strategy ကိုသုံးနေသည်ဟုဆိုရမည်။ သတင်းတပုဒ်၏ ဖေါ်ပြချက်အရ နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ထက်ဝက်ခန့် လူသန်းပေါင်း၇၀၀ခန့်ကို ထိန်းချုပ်ထားသည် (Lock-down)ဟုသိရသည်။ ရောဂါပိုး စတင်တွေ့ရှိ ရာ လူဦးရေ ၁၁သန်းခန့်ရှိသည့် ဝူူဟန်မြို့အပါအဝင် တရုတ်နိုင်ငံရှိ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အချက်အချာမြို့ များ၏ ဝင်ထွက်သွားလာမှုကို ပိတ်ပင်ထိန်းချုပ်ထားသလို၊ ကျောင်းများ၊ စက်ရုံများကိုလည်း ပိတ်ပင်ထားသည်။ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံနေရသူများကိုလည်း သီးခြားထား၍ ကုသပေးခြင်းနှင့် စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုခြင်းကို ပြုလုပ် လျက်ရှိသည်။ နိုင်ငံခြားခရီးသွားခြင်းများကိုလည်း ပိတ်ပင်ထားသည်။

အခြားနိုင်ငံများတွင်လည်း အလားတူ ထိန်းချုပ်မှုမျိုးကို ကျင့်သုံးလျက်ရှိသည်ကိုတွေ့ရသည်။ သို့သော်လည်း containment strategy ၏ပြသနာသည် စီးပွားရေးကို အထူးထိခိုက်စေနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံအတွက် ခံသာသည်မှာ တရုတ်နိုင်ငံသားများသည် အွန်လိုင်းမှ ဈေးဝယ်ခြင်းကို အထူးနှစ်သက်ကြသလို၊ တရုတ်နိုင်ငံရှိ Alibaba ကဲ့သို့ ကြီးမားသည့် အွန်လိုင်းပလက်ဖေါင်းများရှိနေခြင်းဖြစ်သည်။ လိုဟန်သုတေသနဋ္ဌာနမှ ထုတ်ပြန် သည့် အစီရင်ခံစာအရ မိုဘိုင်းဖုန်းသုံး၍ ငွေပေးချေမှု (mobile payments) ပမာဏသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၂ထွီလီယံရှိသည်ဟုသိရသည်။ မဟုတ်လျှင် တရုတ်နိုင်ငံ စီးပွားရေးသည် ယခုထက် ပိုမိုကျဆင်းနိုင်မည်ဖြစ် သည်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုးနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ

အထက်ဖေါ်ပြပါတင်ပြချက်များကို လေ့လာကြည့်လျှင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးသည်မကောင်း၊ စီးပွား ကျဆင်းမှု (recession)ပင် ၂၀၂၀ခုနှစ် နှစ်လည်ခန့်တွင် ဖြစ်ပွားနိုင်သည်ဟု အချို့ပညာရှင်များကဆိုကြသည်။ တတ်နိုင်သမျှ ကုန်ထုတ်လုပ်တင်ပို့မှုနှင့် ဝယ်လိုအားများ ကျဆင်းမသွားရန် ဝင်ငွေနည်းနှင့် ဝင်ငွေအလယ်အ လတ်အဆင့်ရှိ ပြည်သူများအား အခွန်များလျှော့ပေးခြင်း၊ ရောင်းခွန် (sales tax)များနှင့် အခြားအခွန်လျှော့ပေါ့ ပေးခြင်းများဖြင့် ဝယ်လိုအားမြှင့်တင်ရန် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံအစိုးရများအား အကြံပေးခြင်းမျိုးကိုလည်းတွေ့ရသည်။ ဘတ်ဂျက်လိုငွေပြမှု တိုးမြင့်လာခြင်းသည် ဒုတိယအရေးကိစ္စဖြစ်သည်။ ဗိုင်းရပ်ပိုးကြောင့် ချက်ခြင်းလက်ငင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ထိုးကျမသွားရန် ငွေများများဈေးကွက်များအတွင်း စီးဝင်အောင်လုပ်သင့်သည်ဟု ပညာရှင်များ က အကြံပြုနေကြသည်။
ထိုအခါ တရုတ်နိုင်ငံ ဈေးကွက်အပေါ် ကုန်သွယ်မှုတွင် အားကိုးနေရသည့် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း ကိုရိုနာ ဗိုင်းရပ်စ်က မည်သို့ရိုက်ခတ်လာနိုင်သည်ကို ဆင်ခြင်စဉ်းစားရတော့မည်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ကိုရိုနာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်ပျံ့ပွားလာပါက တရုတ်နိုင်ငံလို containment လုပ်နိုင်ရန်မလွယ်။ လိုအပ်သည့် အရင်းအ မြစ်များလည်းမရှိ။ ထိုအခါ ပြည်သူများက မိမိတစ်ဦးချင်းစီ အသိစိတ်ဓါတ်ဖြင့်သာ ခုခံကာကွယ်ရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ပြည်သူလူထုအနေဖြင့် မည်သို့ပြုမှုနေထိုင်ရမည်၊ လူစုလူဝေးနေရာများသို့ မသွားသင့်သဖြင့် လူစုဝေးနိုင်သည့်ပွဲများ ကျင်းပခွင့်ပြုသင့်မသင့်၊ရောဂါလက္ခဏာများ မိမိတွင်ရှိနေပါက မည်သည့်ကျန်းမာရေး ဋ္ဌာနအား အကြောင်းကြားရမည်၊ ကျန်းမာရေးဋ္ဌာနက မည်သို့မည်ပုံ စမ်းသတ်စစ်ဆေးမည်၊ အမှန်တကယ် ဖြစ်ပွားနေပါက မည်သည့်ဆေးရုံဆေးခန်း၌ မည်သို့ကူးသပေးမည် အစရှိသည့် မူဝါဒဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်ချက်များ ကိုကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဋ္ဌာနအနေဖြင့် အချိန်နှင့်တပြေးညီ ထုတ်ပြန်ပြီး ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဋ္ဌာနဖြင့် ပူးပေါင်း၍ ပြည်သူများသိရှိအောင် ပြုလုပ်သင့်သည်။ မဟုတ်ပါက သတင်းမှားများ၊ ကောလဟလများကြောင့် ရောဂါလက္ခ ဏာများ မိမိတွင်ရှိနေသော်လည်း မိမိအား ချုပ်နှောင်ထားခြင်း၊ တိုက်ပိုက်ထားခြင်း ခံရမည်စိုး၍ အသိမပေးခြင်း မျိုးဖြစ်နိုင်သည်။ ထိုအတွက်ကြောင့် တိကျသည့် မူဝါဒဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်ချက်များ ထုတ်ပြန်ထားမှသာ မဖြစ်ခင် ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းနှင့် ဖြစ်လျှင်လည်း မည်သို့ပြုမှုနေထိုင်သင့်သည်ကို ပြည်သူအများက နားလည်သဘော ပေါက်၍ အကောင်းဆုံး ကာကွယ်ခြင်းကို ပြည်သူများပြုလုပ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

လက်ရှိအချိန်တွင် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ရောဂါကူးစက်မှုထက် စီးပွားရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုများကို ပိုမို သတိ ထားရမည်ဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများ မတင်သွင်းနိုင်သဖြင့် အထည်ချုပ်စက်ရုံ အချို့ပိတ်ရ သည်ဟုသောသတင်းများ၊ သံမဏိကုန်ကြမ်းကို တရုတ်နိုင်ငံမှ တင်သွင်းလို့မရသဖြင့် ဂျပန်မှတင်သွင်းနေရ သည်ဆိုသည့် သတင်းများကို လူမှုကွန်ယက်များနှင့် သတင်းမီဒီယာများတွင် ဖတ်ရှုနေရသည်။ ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားမှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ ပို့ကုန် ဖရဲသီး၊ သခွားမွှေးများ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှတဆင့် တရုတ်နိုင်ငံသို့ မတင်ပို့နိုင်ဖြစ်နေသည်အတွက် ရန်ကုန်တွင် ဖရဲသီး၊ သခွားမွှေးအရောင်းပြပွဲကျင်းပလျက်ရှိသည်။ နေ့စဉ် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀သန်းမှ၁၅သန်းရှိရာမှ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားချိန်မှစ၍ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁သန်း၂သန်းသို့ လျှော့ကျသွားခဲ့သည်ဟုသိရသည်။ အစိုးရ အခွန်ရငွေများ ကျဆင်းခဲ့သလို ကုန်သည်များ ထုတ်လုပ်တင်ပို့သူများလည်း အထိနာလျက်ရှိသည်။ တရုတ်အစိုးရ၏ ဘီအာအိုင်စီမံကိန်းများ အပါအဝင် ပြည်ပရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများလည်း နှေးကွေးသွားနိုင်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် တရုတ်အစိုးရအနေ ဖြင့် လောလောဆယ် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်ပျံ့ပွားမှုကြောင့် ကျဆင်းသွားသည့် နိုင်ငံစီးပွားရေးကို အတတ် နိုင်ဆုံး ပြုပြင်ရမည်ဖြစ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ တနည်းအားဖြင့် လတ်တလော ပြည်တွင်းပြသနာများကို ဖြေရှင်း ရတော့မည်။ အခြားနိုင်ငံများလည်း inward-looking မိမိနိုင်ငံအတွက်သာ အဓိကထားမှုများ အရှိန်အဟုန် မြင့်တက်လာပြီး decoupling of globalization ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ထိုအခြေအနေများသည် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် မည်သို့ရိုက်ခတ်လာနိုင်သည်ကို တင်ကြိုခန့်မှန်း၍ လိုအပ်သည့် ပြင်ဆင်မှုများပြုလုပ်ရတော့မည်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားမှုသည် တရုတ်နိုင်ငံတွင်တော့ တဖြေးဖြေး ထိန်းချုပ်လာနိုင်သည်ကိုတွေ့ရသည်။ နယ် စပ်ကုန်သွယ်ရေးကိုလည်း ပြန်လည်ခွင့်ပြုပြီး စက်ရုံများအလုပ်ရုံများလည်း ဖြေးဖြေးခြင်း ပြည်လည်ဖွင့်လှစ်နေ ပြီဖြစ်သည်။ အရေးကြီးသည်မှာ တရုတ်နိုင်ငံတွင် ရောဂါဖြစ်ပွားမှု ပြန်လည်ကျဆင်းသွားပြီး ပျံ့ပွားမှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန်ဖြစ်သည်။ ထိုအခါ မြန်မာအစိုးရအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံစီးပွားရေးနှင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အခြေအနေ ကို မျက်ခြေမပြတ် လေ့လာသုံးသပ်ပြီး ပြည်တွင်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များအနေဖြင့် မည်သို့ပြင်ဆင်သင့်သည် ကို အကြံပြုရမည်ဖြစ်သည်။ ပြည်သူများအနေဖြင့်လည်း ကောလဟလများ၊ သတင်းအမှားများကို အလွန်အမင်း ယုံကြည်ခြင်း၊ တုန့်ပြန်ခြင်း မပြုရန် ပြည်သူအချင်းချင်း သတိပေးရမည်ဖြစ်သည်။ တတ်နိုင်သမျှ ပုံမှန်အတိုင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ ဝန်ဆောင်မှုများ လည်ပတ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသွားရမည်ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ဖြစ်ပွားသည့်အချိန်သည် အရေးကြီးသည့် ၂၀၂၀ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲနှစ် လည်းဖြစ်သည်။ အစိုးရအနေဖြင့်လည်း ရခိုင်အရေး၊ ရခိုင်၊ချင်း၊ ကချင်နှင့် ရုမ်းပြည်နယ်တို့တွင် တိုက်ပွဲများ ပြန် လည်ဖြစ်ပွားနေခြင်း၊ အမျိုးသားရေးဝါဒီများနှင့် ဘာသာရေးအစွန်းရောက်များ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုများဖြင့်လည်း ကြုံတွေ့နေရသည်။ မကြာခင်က ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးနှင့်အတူ လွှတ်တော်တွင်းနိုင်ငံရေးတင်းမာမှုများလည်း ရှိနေသည်ကို တွေ့နေရသည်။ ရွေးကောက်ပွဲ၏ လားရာကို တင်ကြိုမှန်းဆနိုင်လာပြီဖြစ်၍ ဘာသာရေး၊ အမျိုး သားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးတို့ပေါင်းဆုံကာ အာဏာရရှိရေး ကြိုးပမ်းမှုများလည်း ပိုမိုပြင်းထန်လာနိုင်သည်။

စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးသည် အထူးဆက်စပ်မှုရှိနေသဖြင့် လက်ရှိအာဏာရ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် အစိုးရသည် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ရိုက်ခတ်မှုများကို အတတ်နိုင်ဆုံး သက်သာအောင်ပြုလုပ်ရမည်ဖြစ်သည်။ ဒီမိုကရေစီအင်အားစုများနှင့် ပြည်သူများအနေဖြင့်လည်း အတတ်နိုင်ဆုံး ခေါင်းအေးအေးထား၍ ရေတိုအကျိုး စီးပွား ထိခိုက်နစ်နာမှုများကြောင့် ရေရှည်မိမိတို့ အကျိုးစီးပွားကို အလဲအထပ်မလုပ်ဘဲ မိမိတို့အားလုံး၏ ရေရှည်အကျိုးစီးပွားအတွက် ဘာသာရေး၊လူမျိုးရေး၊ အမျိုးသားရေး အသုံးချမှုများမှ ရှောင်ရှားရန် ကြိုးပမ်းသွား ရမည်ဖြစ်သည်။

ခိုင်ဝင်း
၂၉ ၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၊ ၂၀၂၀ ။